کودکان و نوجوانان از طریق بازی و فعالیت های بدنی، اطلاعات لازم را برای زندگی اجتماعی به دست می آورند و برای پذیرفتن مسئولیت در جامعه آماده می شوند. بازی و ورزش، میدان تمرین مناسبی برای ارزش گذاری و جهت گیری رغبت ها، هیجان ها و عواطف و گرایش های فطری نوجوانان ایجاد می کند و مفاهیمی چون نوع دوستی و تعاون، ایثار، فداکاری و گذشت را به او می آموزد.......
در تحقیقی که بین ۱۰۰ دانش آموز پایه سوم پنج مدرسه راهنمایی تهران با استفاده از پرسشنامه شخصیتی آیزنگ به اجرا درآمد، نتایج حاصله نشان داد که بین ورزش کردن نوجوانان با کاهش میزان پرخاشگری رابطه مستقیم وجود دارد. این تحقیق ثابت کرده است که انجام فعالیت های بدنی و ورزش به میزان قابل توجهی به ویژه در درازمدت می تواند از پرخاشگری دانش آموزان بکاهد.
خلاصه این تحقیق را که حاصل کار پژوهشی غلامرضا ازهر از آموزش و پرورش منطقه ۱۷ تهران است در پی می خوانید.
در تعریفی از ورزش چنین می گویند: ورزش و ورزش کردن پدیده ای است که در شرایط کنونی زندگی بشر برای پر کردن خلا ناشی از زندگی ثابت و تحرک اساسی بدن صورت می گیرد و دربرگیرنده یک سری حرکات سیستماتیک و حساب شده برای حصول به هدف بالا بردن درجه سلامتی تن و روان و سلامت عقل و هوش و بعد ارضای غرایز طبیعی ،نباید چنین تصور کرد که تربیت بدنی امری بی ارزش و صرفاً تفننی است و فقط وسیله ای است که موجبات سرگرمی را فراهم می سازد، بلکه برعکس باید آنرا جزو مهمی از فعالیت های زندگی روزمره خود به شمار آورد.
ورزش و تربیت بدنی که خواص و ویژگی های علمی آن در ابعاد فرهنگی و اجتماعی بارز و روشن است و در بهداشت و سلامت جسم و روان، در نشاط و تفریح خاطر و در افزایش قابلیت های کاربردی عضلات و کاهش تحریک پذیری، هنگام انجام امور مختلف و بالاخره در آموزش های اخلاقی و اجتماعی نقش موثر و کارساز دارد. به همین لحاظ کشورهای مختلف جهان در قوانین خود، جایگاه ویژه ای را برای تربیت بدنی و ورزش پیش بینی کرده اند و سازمان ها و نهادهای مختلفی را برای توسعه و گسترش آن به وجود آورند و جایگاه آن را حتی تا حوزه وزارت ارتقاء داده اند.در جامعه اسلامی ما نیز همه امور فرهنگی، اجتماعی و همه مسائل ارزشی آن مبتنی بر فرهنگ اسلامی است، به این مهم توجه خاص شده است و در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بر تعمیم و گسترش ورزش و تربیت بدنی تصریح شده و تاکید فراوان شده است و دولت در کنار تلاش های گسترده ای که برای حل مشکلات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی خود داشته در این زمینه نیز کوشش همه گیر و توجهی همه جانبه داشته است.
●مفهوم پرخاشگری
در معنا و مفهوم پرخاشگری از نظر لغوی در لغت نامه دهخدا غضب، غصه، انفعال ذکر شده است و پرخاشگری به معنی جنگجویی، فتنه طلبی، ستیزه جویی، هنگامه طلبی نیز عنوان شده است.در فرهنگ نفیس هم از واژه پرخاشگری به معنای خشم یعنی قهر، غضب، انفعال، غصه، خشم گرفتن، غضبناک شدن و قهر درآمدن، برآشفته شدن و پرخاش یعنی: خصومت و جنگ و جدال نیز آورده شده است.در فرهنگ معین نیز آن را به مفهوم هایی چون پرخاش به معنی نبرد، کارزار، جنگ، پیکار، ستیز، محاربه، حرب، مجادله کردن، تشر و عقاب عنوان می کند.
بر این اساس، پرخاشگری معمولاً به رفتاری اطلاق می شود که قصد آن صدمه رساندن (جسمانی یا زبانی) به فرد دیگر یا نابود کردن دارایی افراد است.
●از دیدگاه روانشناسی
در فرهنگ روانشناسی این معانی در تعریف پرخاشگری آمده است:
۱- حمله، عمل خصومت آمیز مستقیم در مقابل شخص یا شیء، ۲- بروز انگیزه، قدرت طلبی بر دیگران و ۳- پاسخی که در مقابل ناکامی از انسان سرمی زند.
علل پرخاشگری
عوامل موثر بر پرخاشگری به دو دسته فیزیولوژیکی و روانی- اجتماعی تقسیم بندی می شود.
علل فیزیولوژیک شامل این مباحث ساختاری است: صدمات و آسیب های مغزی، اختلال غدد درون ریز و عوامل ژنتیکی.
علل روانی- اجتماعی پرخاشگری نیز به این مباحث قابل دسته بندی است:
ناکامی، یادگیری رفتارهای پرخاشگرانه از الگو، کمبود توجه و عاطفه، تربیت متناقض همراه با نظم شدید و تغییرات مکرری که در نقش های والدین حاصل می شود و پرخاشگری به عنوان وسیله ای جهت تخلیه فشارهای روانی و... که این عوامل نقش بسیار مهمی در ایجاد رفتار پرخاشگرانه نوجوانان ایفا می کند.
●اثرات فعالیت های بدنی (ورزش) بر کاهش پرخاشگری کودکان و نوجوانان
کودکان و نوجوانان از طریق بازی و فعالیت های بدنی، اطلاعات لازم را برای زندگی اجتماعی به دست می آورند و برای پذیرفتن مسئولیت در جامعه آماده می شوند. بازی و ورزش، میدان تمرین مناسبی برای ارزش گذاری و جهت گیری رغبت ها، هیجان ها و عواطف و گرایش های فطری نوجوانان ایجاد می کند و مفاهیمی چون نوع دوستی و تعاون، ایثار، فداکاری و گذشت را به او می آموزد.روانشناسان معتقدند افرادی که ورزش می کنند و اوقات فراغت خود را بیشتر با انجام فعالیت های بدنی می گذرانند از رشد عاطفی خوبی برخوردارند، فعالیت های ورزشی فرصت مناسبی را برای ابراز شادی، علاقه، عدم پرخاشگری و ایجاد حس خودباوری، اعتماد به نفس و کسب شایستگی های فردی موثر است.
بروز این حس ها از طریق تربیت بدنی و ورزش ممکن است. معمولاً نوجوانان ورزشکار بین هم سن و سالان خود محبوب تر هستند. شرکت در فعالیت های ورزشی و تفریحی نوجوانان را از حالت خمودگی و افسردگی خارج ساخته و نشاط و سرزندگی و امید و انگیزه شرکت در فعالیت های اجتماعی را در آنان فراهم می سازد و نیز در از بین بردن خلق و خوی پرخاشگری که در نوجوانان بسیار شایع است و حداقل از تقلیل چشمگیر آن بسیار موثر و نقش بسزایی را ایفا می نماید.
فعالیت های بدنی و ورزش سبب فرو نشاندن پرخاشگری نهفته می شود که در آن اشخاص پرخاشگر خود را به صورت رفتار منفی نشان می دهند. ورزش یکی از عوامل بسیار مهم و موثر در اخلاق و رفتار نوجوانان محسوب می شود، به طوری که برخی از گزارش های والدین نوجوانان ورزشکار نشان می دهد که حضور فرزندانشان در ورزش، در آرامش و مهار پرخاشگری موثر بوده است و برخی از تحقیقات انجام شده خاطرنشان می سازد که تمرینات ورزشی در درازمدت به طور قطع موجب کاهش پرخاشگری در نوجوانان می شود.افلاطون در این خصوص می گوید: نیروی آدمی در روح او نهفته است و تا زمانی که به وسیله حرکات بدنی تحریک و بیدار نشود شکل نمی گیرد و تکامل نمی یابد.یکی از روانشناسان معروف کشورمان در زمینه اثرات ورزش روی قوای روانی و دماغی فرد می گوید: همیشه در جلسات مشاوره و روان درمانی کوشیده ام تا مراجعان خود را نسبت به نقش ورزش در سلامت فکری و جسمی و روحی و رابطه این دو آگاه سازم.مراجعان هم بارها یادآور شده اند که انجام فعالیت های بدنی و ورزش های مناسب احساس سالم بودن را در آنها ایجاد کرده است
(عکس ها در فایل اصلی موجود است)