بی شک زیباترین ندایی که از دوران مدرسه هنوز در خاطر داریم نه صدای گام های پر صلابت معلم نه انعکاس ترکه ی ناظم در راهروی کم نور و خلوت نه هق هق گریه از یک نمره ی کم ، بلکه صدای خنده ی شادمانه ی کودکی مان است و دلنشین ترین تصویر چهره ی متبسم معلم،ناظم، مدیر و مستخدمی که همگی دوستمان داشتند.
شادمانی هدیه ای نیست که در مدرسه به کودکان پیشکش کنیم، کودکان بی دلیل شادنند. تنها باید کوشید تا دلایل ناشاد کردن کودکان در مدارس را کم رنگ تر ساخت.
بحث پیرامون فواید و اثرات روحی و جسمانی شاد بودن بسیار است.
فلاسفه، پویندگان راه حقیقت، عالمان علوم انسانی و خیر اندیشان همگی به دنبال این بوده اند که چگونه انسان را از قیود ملال آور زندگانی برهانند چگونه شیرینی رها زیستن و وارستگی را به ارمغان آورند چگونه هر لحظه شدن را جایگزین هماره بودن نمایند و کوتاه اینکه چگونه شادمانی کودکانه زیستن را به زندگی آدمیان باز گردانند.
حال اگر اهتمامی شود تا این موهبت الهی یعنی شادی کودکانه که عمیق ترین و متکامل ترین فلسفه ی نگرش به زندگانیست از همان ابتدا در تکاپو ی پرورش و ْآموزش زیر گام های دیسیپلین و قواعد خشک و خدای ناکرده کاستی های شخصیتی دست اندر کاران آموزشی و
پرورشی پا ما ل نگردد، آینده ای را برای فرزندانمان رقم زده ایم که باید در انتظار یک انسان سالم و بالنده باشد.
شادی و سرور که تنها وسیله ی مبارزه با کاهلی، خمودگی و سکون است موجب بالا رفتن اعتماد به نفس دانش آموزان،تسریع روند آموزش،کنترل و کاهش اضطراب و بهبود کیفیت آموزش و پرورش می گردد. در یک محیط آموزشی شاد، افراد با رغبت و عشق حضور می یابند و ثمره ی چنین حضوری سازندگی است.
با توجه به اهمیت چنین موضوعی، پرداختن به چگونه شادتر کردن مدارس امری ضروری به نظر می رسد که می تواند به صورت یک فر آیند مستقل در مدارس در نظر گرفته شود و یا وسیله ای برای ارتقاء فرآیند آموزش و یادگیری در مدارس باشد.
عوامل تاثیر گذار بر سیستم آموزشی
در یک سیستم آموزشی ارکانی را می توان در نظر گرفت که از طریق تاثیر برآنها مدرسه ی شادتری را بوجود آوریم. این ارکان دانش آموز، محیط فیزیکی و انسانی آموزشی، خانواده و اجتماع است. در شکل زیر کانال هایی برای ورود تاثیرات شادی بخش به ارکان مورد نظر سیستم در نظر گرفته شده است که در مورد هر یک توضیحاتی داده شده است.
دانش آموز دانش آموز یکی از ارکان مهم سیستم آموزشی است و شادی فردی وی از اهداف فرآیند شاد سازی مدرسه می باشد. سهم عمده ی دلایل شادی هر فرد را باید در درون وی جستجو نمود که البته چنین شادی، شادی حقیقی است، شادی که هر چه کمتر به محیط بیرون وابسته باشد.
راه لذت از درون دان، نز برون ابلهی دان، جستن از قصر و حصون
آن یکی در کنج مسجد، مست و شاد و آن دگر در باغ، ترش و بی مراد1
در جهان پر هیاهوی کنونی که دلیل برای اضطراب و اندوه بسیار است مجهز نمودن هر فرد به سلاح هایی که به مقابله با افسردگی برخیزد ضروریست. آموزش یکی از بهترین راهها ست.
تقویت ایمان به خدا و توکل، بزرگترین سلاح برای مبارزه با ناشادیست.
دانش آموز باید بیاموزد که قدردان موهبات زندگانی خود بوده و به خوبی از آنها بهره گیرد، کوچکترین برکات زندگی را ببیند، از زیبایی ها لذت ببرد و در مواجه با مشکلات به جای درماندگی به فکر یافتن راه حل باشد. او باید بیاموزد مشکلات نیز بخشی از زندگانی اند و همیشه نباید همه چیز بر وفق مراد آنها باشد. اینها را می توان به طور مستقیم طی کلاس هایی به دانش آموزان آموزش داد و نیز دوره های آموزشی مرتبط با این موضوع برای خانواده های دانش آموزان در مدرسه دائر نمود. برگزاری کلاس های هنری نیز بسیار اثر بخش است. علاوه براین می توا ن بر نامه های گردش در طبیعت، بازدید های دسته جمعی و فعالیت های گروهی را جهت پرورش حس زیبایی شناسی، تعاون و همکاری ترتیب داد.
برای رضایت از موهبات زندگی می توان بازدیدهای گروهی از اماکنی مانند بیمارستان ها را ترتیب داد.
سلامت جسمی اولین شرط یک زندگی شاد وسازنده است. برگزاری کلاس ها، اردوها و مسابقات ورزشی از جمله راهکارهای شادتر کردن دانش آموزان است.
محیط فیزیکی آموزش
تمامی حواس پنجگانه ی ما، آنچه می بینیم، می شنویم یا به مشاممان می رسد، کانال هایی برای ورود شادی و امیدواری ویا یاس و اندوهند،. محیط فیزیکی که در آن قرار می گیریم ارسال کننده ی بسیاری از پیام های مثبت و یا منفی است.
رنگ ها بسیار تاثیر گذارند. استفاده از رنگ های شاد در مدرسه و در کلاس درس بسیار اثر بخش است. وجود فضای سبز در مدرسه حتی اگر گلدانی در کنج کلاس باشد باعث طراوت و شادی محیط است. پاکیزگی محیط نیز که مطلوب هر طبع سلیمی است شادی آفرین می باشد. می توان زمینه ی شرکت دانش آموزان در فعالیت های زیباسازی، کاشت گیاهان و پاکیزه کردن مدرسه را فراهم نمود.
پخش موسیقی فرح بخش و ملایم در طول مراسم صبحگاهی مدرسه و یا زنگ های تفریح نیز می تواند موثر باشد.
محیط انسانی سیستم آموزشی
محیط انسانی سیستم آموزشی در مدرسه شامل دو گروه کادر آموزشی و کادر دفتری و اجرایی می باشد. کادر آموزشی شامل معلمان و کادر اجرایی شامل مدیر، معاون، دفتر دار، مستخدم و... است.
برای آفرینش شادی در کلاس درس، وظیفه ی سنگینی بر عهده ی معلم قرار دارد. کوچکترین رفتار، نگاه و حرکت معلم می تواند امید و شادی بیافریند و یا یاس بر انگیز باشد.
معلمان می توانند به طرق زیر محیط آموزشی شادتری را بوجود آورند:
شروع درس با نام و یاد خدا که آرام دهنده ی دل هاست.
استفاده ازکلمات مثت و سخن های شادی آفرین.
استفاده از لباس های زیبا با رنگ های شاد و متنوع.
تسلط علمی و بیان مناسب و قابل فهم درس.
استفاده از روش های فعال و شیوه های دانش آموز محور در تدریس.
مشارکت دانش آموزان در فرآیند آموزش و انجام پروژه های گروهی توسط ایشان.
استفاده از تشویق به جای تنبیه.
نظارت بر حالات و روحیات تک تک دانش آموزان و پیگیری علل خمودگی ویا گوشه گیری ایشان،اهتمام در رفع مشکل ویا ارجاع به مشاور و دفتر مدرسه.
دادن تکلیف هایی در حد توان دانش آموزان.
کادر اجرایی مدرسه می تواند به طرق زیر مدرسه ی شادتری را بوجود آورد:
برخورد مناسب و گشاده رویی.
عدم سخت گیری های بی مورد و در عین حال برقراری و کنترل کامل انضباط در مدرسه.
استفاده از لباس های پاکیزه، زیبا با رنگ های شاد.
حمایت مادی و معنوی معلمان.
ترتیب دهی اردوها، بازدیدها و گردش در طبیعت.
استفاده از تشویق به جای تنبیه.