گزارش کارآموزی عملیات بهره برداری سد و نیروگاه کارون 3

فصل اول :

آشنایی با مکان کارآموزی

موقعیت و مشخصات سد و نیروگاه کارون 3

ساختگاه سد و نیروگاه کارون 3 در 28 کیلومتری شرق شهرستان ایذه در شمال شرق استان خوزستان، بر روی رودخانه ی کارون، بلندترین و پرآب ترین رودخانه ی ایران قرار دارد.

سد کارون 3 بلندترین سد کشور است و با توجه به ابعاد سازه های مختلف زیر زمینی و روباز آن، بزرگترین طرح سد سازی ایران و از جمله بزرگترین پروژه های عمرانی کشور به شمار می رود.

نیروگاه کارون 3 پس از بهره برداری از 8 واحد 250 مگاواتی آن، بزرگترین نیروگاه آبی کشور می باشد که قادر است سالانه 4172 میلیون کیلووات ساعت انرژی مورد نیاز را تأمین کند.

مغار نیروگاه کارون 3 با ابعاد 48*25*250 متر، بزرگترین نیروگاه زیرزمینی در ایران است. طول جاده های احداث شده در این طرح حدود 33 کیلومتر و طول تونل های افقی و قائم آن نیز حدود 22 کیلومتر است.

تاریخچه

آغاز مطالعات شناخت حوزه کارون                      13501340

مطالعات توجیهی طرح                                        13681357

مطالعات تکمیلی و فاز 2 طراحی                         13741368

احداث جاده های دسترسی                                  13721370

احداث تونل اول انحراف آب                               13761372

عملیات انحراف آب                                           تیرماه 1376

آغاز فعالیت های ساختمانی اصلی                                     1374

آغاز نصب تجهیزات ساختمانی اصلی                   1374

آغاز نصب تجهیزات نیروگاه                                اسفند 1377

آغاز بهره برداری از سد و نیروگاه                         1383

آبگیری سد                                                        آبان 1383

راه اندازی اولین واحد                                          اسفند 1383

پس از اخذ مجوز و نامه نگاری اداری توسط معاونت پژوهش دانشگاه به دفتر شرکت پیشگامان فن اندیش، بهره بردار نیروگاه کارون 3 مراجعه نموده و با سرپرست مربوطه دیدار نمودیم که با معرفی خود و ابراز علاقه ی خود نسبت به گذراندن دوره ی کارآموزی در این شرکت، جانشین و سرپرست شرکت جناب آقای مهندس فریدون مختاری با استقبال و میلی وافر بنده را به عنوان کارآموز در شرکت پیشگامان فن اندیش پذیرفتند که در این جا از ایشان بخاطر این لطف و عنایت قدردانی و تشکر لازم را دارم.

شرکت پیشگامان فن اندیش که دفتر مرکزی آن در تهران قرار دارد از بدو راه اندازی نیروگاه و بهره برداری از واحدهای آن، بعنوان یک شرکت خصوصی و با ایجاد قرارداد با وزارت نیرو عهده دار بهره برداری از نیروگاه کارون 3 می باشد.

پس از ارائه ی درخواست کارآموزی، با هماهنگی جناب مهندس مختاری به قسمت اداری شرکت جهت اخذ کارت عبور و اجازه نامه ی شروع به کار مراجعه نموده و پس از آن به سرپرست قسمت هیدرو مکانیک نیروگاه جناب مهندس کاوسی معرفی گشته و رسماً فعالیت خود را در قسمت مکانیک نیروگاه کارون 3 آغاز نمودیم.

شرکت پیشگامان فن اندیش که با ساختاری سازمانی بسیار منظم و یکپارچه در نیروگاه مشغول فعالیت می باشد در دو شیفت کاری روزانه و شبانه وظیفه ی بهره برداری از نیروگاه را بعهده دارد.

روال سازمانی شرکت از رئیس تا کارگران جزء بسیار دقیق و هماهنگ می باشد این سلسله مراتب که در رأس آن که ریاست شرکت قرار دارد. سپس جانشین و سرپرست نیروگاه، مسئول و سرپرست قسمت های مختلف نیروگاه از جمله مکانیک، سرکارگر و در آخر این تشکیلات کارگران می باشند. ضمن اینکه تکنسین های متخصص بعنوان بهره بردار بطور شبانه روز مشغول نظارت و کارشناسی نیروگاه مشغول به کار هستند. قسمت مکانیک نیروگاه که رکن اساسی و قسمت حیاتی نیروگاه می باشد خود نیز به بخش ها و قسمت های مختلفی تفکیک می شود که به صورت کاملاً منظم و سیستماتیک با پرسنلی محبوب و متخصص وظیفه ی تعمیر، نگهداری، راه اندازی و کنترل بخش های حساس نیروگاه را بر عهده دارد.

قسمت مکانیک با سرپرستی محترم جناب اقای قربانی به چهار قسمت اصلی و پایه تقسیم می شود : 1) قسمت ژنراتور 2) قسمت گاورنر 3) قسمت شیرپروانه ای 4) قسمت توربین.

هر کدام از قسمت های فوق که جایگاه مهم و فوق العاده ای را در پروسه ی تولید برق نیروگاه انجام می دهند نیاز به مراقبت های شبانه روزی و دقیقی دارند که چنانچه این مراقبت ها و سرویس های لازم برای حتی ساعتی به تعویق افتد موجب صدمه دیدن قطعات و سازه های این قسمت های حساس شده و خسارات و صدمه های جبران ناپذیری را به نیروگاه و حتی صنعت برق کشور خواهد زد.

قسمت مکانیک نیروگاه با ارائه ی دقیق ترین و پیشرفته ترین متدهای تکنولوژی و علمی روز دنیا خدمات روزانه ی خود را برای بهره برداری و حفظ و نگهداری سازه های مکانیکی نیروگاه بعمل آورده و ما سعی نمودیم تا با فراگیری روش های کار و تکنیک های کاربردی تجهیزات قسمت مکانیک در طی عملیات بهره برداری شرکت، داشته های خود را نیز محکی جدی بزنیم و همچنین از تجربیات کارگران و تکنسین های مجرب شرکت نیز کمال استفاده را نمائیم.

در طی گزارش خود سعی بر آن نموده تا ضمن معرفی قسمت های مختلف مکانیکی نیروگاه به شرح تجهیزات و سازه های اصلی و فرعی هر کدام پرداخته و نحوه ی استفاده و بهره برداری از آنها با شیوه های تخصصی ارائه شده توسط پرسنل قسمتهای مکانیک وهیدرومکانیک پرداخته و مقایسه ای اجمالی با مباحث تئوری و کلاسیک دانشگاهی انجام دهیم در این میان نیز اطلاعات جامع و تخصصی نیز درباره ی قطعات مهم و اصلی نیروگاه همچون توربین های بکار رفته  در نیروگاه کارون 3 نیز در پایان فصل سوم، بطور گسترده و به هر دو زبان انگلیسی و فارسی آمده است.

نخست در ادامه ی معرفی نامه ی تجهیزات و امکانات بکار رفته در سد و نیروگاه کارون 3 بطور خلاصه به معرفی و شرح بعضی از امکانات و تجهیزات مربوطه پرداخته تا زمینه ای برای آشنایی کامل با مراحل کامل تولید برق در قسمت های مختلف از جمله قسمتهای مکانیک،وهیدرومکانیک ایجاد شود.

عمومی (General)

نیروگاه کارون 3بر روی رودخانه کارون در استان خوزستان در 28 کیلومتری شهرستان ایذه قرار گرفته است. این نیروگاه در بالا دست نیروگاه کارون 1 احداث گردیده، ظرفیت این نیروگاه 2040 مگاوات می باشد و دارای 8 توربین ژنراتور به ظرفیت 8*225 مگاوات می باشد. هر واحد برای کار در پیک بار طراحی شده است که با توجه به شرایط آب مخزن دریاچه در صورت نیاز می توانند به طور دائم نیز در مدار باشند، همچنین هر واحد می تواند به صورت کندانسر سنکرون جهت اصلاح ولتاژ شبکه و تأمین میزان مگاوات مصرفی مورد نیاز بر اساس درخواست دیسپاچینگ ملی و با توجه به ولتاژ و ظرفیت ژنراتور (MV A) و درجه حرارت رتور در مدار قرار گیرد.

شرکت پیمانکاری فراب پیمانکار ایرانی و متخصص و راه اندازی نیروگاه آبی مسئولیت انجام این پروژه بزرگ را بر عهده گرفته و با شرکت های HPE, HEC که دو شرکت چینی هستند در رابطه با خرید تجهیزات و مونتاژ قرارداد امضاء نموده و خرید تجهیزات توربین و شیرپروانه ای از طریق این شرکت ها صورت گرفته و در رابطه با ژنراتورها، ترانس ها و سیستم تحریک با شرکت مهندسی الین قرارداد امضاء شده و تعداد زیادی شرکت های ایرانی با شرکت فراب در رابطه با این پروژه قرارداد امضاء نموده اند.

این دستورالعمل خلاصه ای شرح تجهیزات و بهره برداری از تجهیزات را ارائه می دهد به طور مثال شرح توربین، شیر پروانه ای، سیستم های فشار روغن، سیستم های اتوماتیک و همچنین چگونگی عملکرد دستی تجهیزات، دستورالعمل های ایمنی مربوطه در بخش OEA. 466.352 آورده شده است.

مشخصات تجهیزات

مشخصات و شرح کلی تجهیزات و سیستم های مربوط به هر یک از محدوده های کاری مندرج در جدول پیوست به شرح زیر می باشد :

تجهیزات مجرای تخلیه جبرانی (F.C.O.)

شیر با پاشش میان تهی

نوع شیر : با پاشش میان تهی (Hollow Cone Valve)

تعداد شیر : دو سری

وزن شیر : حدود 5/18 تن

شرایط عملکرد : فشار نامتعادل آب

قطر عبور آب : 2 متر سایر ابعاد : 932/2*840/2 متر

تراز مرکز عبور جریان : 730 متر از سطح دریا

سیستم مانور : هیدرولیکی، شامل 2 سروموتور، با ظرفیت هر یک 120 کیلو نیوتن

دریچه اضطراری مجرای تخلیه جبرانی

نوع دریچه : کشویی با مقطع دایروی "Ring Follower Gate"

تعداد دریچه : دو سری

وزن دریچه : حدود 10 تن

شرایط عملکرد : فشار نامتعادل آب هنگام بسته شدن

فشار متعادل آب هنگام باز شدن

ارتفاع دریچه : 935/4 متر                      عرض دریچه : 578/2 متر

تراز مرکز عبور جریان در هنگام باز بودن دریچه : 730 متر از سطح دریا

نوع آب بندها : برنزی                  موقعیت آب بند : پایین دست

سیستم مانور : هیدرولیکی

ظرفیت بالابر : 2700 کیلو نیوتن هنگام بسته شدن

700 کیلو نیوتن هنگام باز شدن

دریچه رأس مجرای تخلیه جبرانی

نوع دریچه : کشویی قائم

تعداد دریچه : یک سری شامل 2 قطعه جهت انسداد یک مجرا

وزن هر قطعه : حدود 10 تن        وزن کل مجموعه دریچه : حدود 20 تن

شرایط عملکرد : فشار متعادل آب

ارتفاع دریچه : 380/4 متر                      عرض دریچه : 440/4 متر

تراز نشیمنگاه قطعه تحتانی دریچه : 700/727 متر از سطح دریا

نوع آب بندها : لاستیکی، آب بند دو ساقه ای در قسمت های جانبی، بالا و پایین، آب بند تخت مابین دو قطعه

موقعیت آب بند : پایین دست

سیستم مانور : جرثقیل دروازه ای، مستقر بر روی تاج سد، با ظرفیت بالابری 60 تن

جرثقیل دریچه رأس مجرای تخلیه جبرانی

نوع جرثقیل : دروازه ای

تعداد : یک دستگاه

محل استقرار : تاج سد

ظرفیت : 60 تن

دهانه : 8 متر

ارتفاع بالابری : 130 متر