گزارش کارآموزی در نمایندگی مجاز سایپا

مقدمه

امروزه موتورهای خودروها و سیستمهای جانبی آن به صورت یک قوای محرکه پیچیده دائماً در حال تغییر،تحول و بهینه شدن می باشد . در این راستای این تغییرات روشهای تست و عیب یابی موتور خودروها در حال تغییر و تحول می باشد و همین امر باعث بوجود ابزارهای جدیدی برای عیب یابی دقیق و متناسب با تکنولوژی روز موتورهای احتراقی داخلی می باشد . یکی از مهمترین این ابزارها دستگاه اسیلوسکوپ مخصوص خودرو (Automotive Lab Scope) می باشد .

اسکوپ تعمیرگاهی که عموماُ ((اسکوپ )) نامیده می شود در واقع یک ولتمتر عینی (Visual Voltmeter) می باشد ولی برخلاف ولتمترها که عقربه آنها به کندی حرکت می کند و مقدار ولتاژ را نشان می دهد اسکوپ مقادیر لحظه ای ولتاژ را روی لامپ تصویر به صورت منحنی گرافیکی نشان می دهد که به این منحنی الگو می گویند .

به عبارت دیگر اسکوپ وسیله ای است که تغییرات ولتاژ را بر حسب زمان نشان          می دهد که محور افقی X آن جهت نمایش حرکت شفت دلکو بر حسب درجه یا درصد و یا نمایش زمان واقعی که بر حسب میلی ثانیه است ، می باشد .

برای این منظور به ترتیب به موارد زیر خواهیم پرداخت :

مرور مجدد بر سیستمهای جرقه و احتراق

عملکرد دستگاه اسکوپ

سیستم جرقه خودرو

قبل از پرداختن به روشهای استفاده از دستگاه اسکوپ ابتدا سیستم جرقه خودرو را مورد مطالعه قرار می دهیم .

سیستم جرقه پلاتینی

 وظیفه سیستم جرقه ، احتراق مخلوط سوخت و هوا در سیلندر (محفظه احتراق) در زمان مناسب و در کلیه سرعتها و تحت شرایط مختلف بار (نیروی محرکه ) می باشد .

سیستمهای جرقه دارای دو مدار جداگانه بنام مدار اولیه و مدار ثانویه می باشند مدار اولیه (Primar) همان مدار ولتاژ پائین است . در این مدار جریان عبوری در کلیه اجزاء دارای ولتاژی تقریباً در حد ولتاژ باطری می باشند .

اجزاء این مدار عبارتند از :

باطری : تامین کننده انرژی راه اندازی موتور (Start)

 سوئیچ : قطع و وصل کننده جریان به سیسستم جرقه

 مقاومت بالاست (Ballast Resistor): کنترل جریان کویل . این مقاومت باعث کاهش ولتاژ کویل در سرعت پائین و افزایش آن در سرعتهای بالا می باشد (زمانی که نیاز به ولتاژ بالاتر می باشد ) .

مسیر مستقیم (BY Pass) : این مسیر فقط در زمان استارت استفاده می شود و باعث اتصال مستقیم کویل به باطری و ایجاد ولتاژ حداکثر در آن ، در زمان استارت می شود (حذف مقاومت بالاست ) .

سیسم پیچ اولیه کویل : در زمان که سوئیچ و دهنه پلاتین باز و بسته باشند ، جریان سیم پیچ بر قرار شده و باعث تبدیل انرژی الکترکی به میدان مغناطیسی قوی در هسته کویل می شود .

دهنه پلاتین : با چرخش شفت دلکو دهنه پلاتین باز و بسته شده به طوری که در زمان بسته شدن دهنه پلاتین ،جریان در سیم پیچ اولیه کویل برقرار می شود و باعث بوجود آمدن میدان مغناطیسی قوی در هسته کویل می گیردد . حال درست در لحظه باز شدن دهنه پلاتین جریان اولیه و متناظرآن میدان مغناطیسی به صورت ناگهانی قطع می گردد .این کاهش ناگهانی میدان مغناطیسی باعث بوجود آمدن ولتاژ بالایی (حدود 18000 ولت ) در دو سر سیم پیچ ثانویه می گردد .

 فیوز دلکو (Condenser) : فیوز  دلکو باعث کاهش جرقه در دهنه پلاتین و کمک به کاهش سریع میدان مغناطیسی در زمان باز شدن دهنه پلاتین و همچنین انتقال کامل انرژی کویل به ثانویه می گردد .

مدار ثانویه که مدار ولتاژ بالا نیز نامیده می شود بر حسب نوع جرقه ولتاژهایی تا 35kv نیز ایجاد می کند . برای عملکرد صحیح بخش ثانویه  عملکرد هر کدام از اجزاء زیر بسیار مهم می باشند.

سیم پیچ ثانویه کویل : ولتاژ زیاد در این قسمت از کویل ایجاد می شود که در واقع نتیجه کاهش سریع میدان مغناطیسی در هسته ، از بین هزاران دور سیم پیچ ثانویه که دور هسته پیچیده است ، می باشد . این ولتاژ در قسمت برجک کویل در دسترس است .

 چکش برق و در دلکو : موج ولتاژ بالا از برجک کویل توسط وایر مرکزی به ترمینال وسط در دلکو انتقال می یابد . این موج در هر لحظه توسط چکش برق و با چرخش میل دلکو به ترمینالهای خروجی در دلکو  انتقال داده می شود .

وایر شمعها : وایرها اتصال ترمینال خروجی دردلکو  با شمعها را به ترتیب احتراق برقرار می کند .

 شمعها : دهنه شمعها دارای فاصله از پیش تعیین شده و استاندارد می باشند و در محفظه احتراق قرار دارند و در هر لحظه که موج ولتاژ بالا توسط دلکو به ان می رسد ، جرقه تشکیل می شود . در صورتی که در این لحظه مخلوط مناسب سوخت و هوا در سیلندر وجود داشته باشد احتراق صورت می گیرد .

صفحه اسکوپ

یک اسکوپ اصولاً شکل موج گرافیکی ولتاژ را بر حسب زمان نشان می دهد. محور عمودی در این صفحه میزان ولتاژ و محور افقی ،زمان را نشان می دهد. (البته حرکت محور افقی متناسب با سرعت موتور و همزمان با رجقه می باشد ).

در واقع حرکت افقی الگو متناسب با زمان در یک سیکل موتور می باشد . الگوها به طور همزمان با جرقه از سمت چپ به راست حرکت می کنند .

عمل همزمانی با استفاده از اتصال پروب القایی متصل به وایر شمع شماره یک انجام می شود .

اتصالات مهم دستگاه اسکوپ

دستگاه اسکوپ قادر است امواج الکتریکی را به تصاویر گرافیکی روی صفحه نمایش خود تبدیل کند . این عمل با اتصال گیره های اولیه و ثانویه به سیستم جرقه انجام       می شود . برای اتصال شدن اسکوپ به خودرو اتصالات زیر را برقرار کنید .

پروپ القایی را به وایر شمع شماره یک متصل کنید .

 گیره بدنه را به ترمینال منفی باطری وصل کنید .

 گیره اولیه (سبز رنگ ) را به ترمینال منفی کویل وصل کنید .

پروب ثانویه را به وایر مرکزی کویل به دلکو متصل نمائید .

کلیدهای کنترلی دستگاه اسکوپ

با استفاده از کلیدهای دستگاه اسکوپ می توان نحوه نمایش الگوها، ارتفاع الگوها ، انتخاب الگوهای اولیه و ثانویه و انتخاب محور افقی را کنترل نمود . این کلیدها عبارتند از :

انتخاب نوع نمایش الگوها

این کلیدها چگونگی نمایش الگوها را روی صفحه اسکوپ تعیین می کنند (سه کلید بالا و سمت راست صفحه اسکوپ)

انتخاب ورودی نمایش

این کلید برای انتخاب نمایش الگوهای مدار اولیه و یا ثانویه بکار می رود .

3-انتخاب ارتفاع الگو

این کلید برای انتخاب دره بندی سمت راست و یا سمت چپ صفحه نمایش بکار می رود . همچنین ارتفاع الگو را هم در حالت اولیه و هم در حالت ثانویه تنظیم می کند .

توصیح : در حالت ثانویه درجه بندی 25kv و یا 50 kv ودر حالت اولیه درجه بندی 25v و یا 500v انتخاب می گردند .

4- شدت نور

این ولوم شدت نور صفحه نمایش را تغییر می دهد .

Vertical Control

برای بالا و پائین بردن الگو روی صفحه نمایش بکار میرود .

Horizental  Control

برای چپ و راست بردن الگو روی صفحه نمایش بکار می رود .

Pattern Length

برای تنظیم طول الگو به منظور قرائت دقیق دوال روی صفحه نمایش بکار می رود .

Pattern Shift

این کلید مکان باز و بسته بودن پلاتین را روی صفحه اسکوپ جابجا می کند .

الگوهای اسکوپ

تشریح الگوی ثانویه در سیستم جرقه پلاتینی

الگوی ثانویه برای بررسی موارد زیر بکار می روند :

ولتاژ آتش

 ولتاژ جرقه (احتراق )و مدت زمان جرقه

 نوسانات کوئل و خازن (فیوز دلکو)

شرایط و نحوه عملکرد کنتاکتهای پلاتین

 مقدار زاویه دوال (Dwell) و دقت لحظه جرقه (CTC) (لقی دلکو )

 مقدار مقاومت مدار ثانویه

الگوی اولیه را می توان به سه بخش زیر تقسیم نمود :

ناحیه آتش (زطمان برقراری قوس الکتریکی)

 ناحیه میانی

 ناحیه بسته بودن پلاتین (DWell)

در اینجا به توضیح سه ناحیه بالا می پردازیم .

ناحیه آتش ثانویه

ناحیه آتش شامل خط آتش  و خط جرقه می باشد خط آتش یک خط عمودی است که نشان دهنده مقدار ولتاژ موجود در سر شمع و فاصله هوایی چکش برق با ترمینالهای  در دلکو می باشد . خط جرقه به صورت افقی است و نشان دهنده مقدار ولتاژ موجود در سر شمع و فاصله هوایی چکش برق با ترمینالهای در دلکو      می باشد . خط جرقه به صورت افقی است ونشان دهنده ولتاژ لازم برای برقرار ماندن جرقه در سر شمع می باشد .این عمل باعث می شود که میدان مغناطیسی در کویل تبدیل به یک میدان الکتریکی با ولتاژ بسیار بالا گردد .(باز شدن دهانه پلاتین باعث تولید جرقه در دهانه شمع           می گردد).

در نتیجه خط عمودی از A,B روی اسکوپ بوجود می آید بلندی خط AB نشان دهنده مقدار ولتاژ لازم برای تشکیل جرقه در دهانه شمع و فاصله هوایی چکش برق با ترمینال های در دلکو میباشد و بلندی این ولتاژ بستگی به اندازه فیلر دهانه شمع فاصله بین چکش برق با در دلکو و مقدار مقاومت مدار ثانویه دارد . همچنین نوع سوخت مصرفی در مقدار این ولتاژ و صاف بودن خطوط تاثیر مستقیم میگذارد . به این ولتاژ ، ولتاژ آتش یا ولتاژ یونیزه کننده گفته می شود .

ولتاژ آتش باعث شروع قوس الکتریکی در سر شمع و وینیزه کردن فاصله هوایی بین جوشنهای شمع می شود و پس از برقراری قوس الکتریکی ، کاهش می یابد تا به نقطه C برسد . در این لحظه قوس الکتریکی همچنان ادامه دارد و ولتاژ سر شمع تقریباً ثابت می ماند تا نقطه D که قوس الکتریکی پایان می یابد .