پیشگفتار
با توجه به تغییر و تحول سریع ابزار، تجهیزات و ماشین آلات ساختمانی و نقش موثر آنها در تنوع، پیشرفت و توسعه کمی و کیفی انواع سازه ها و بمنظور آشنایی و بهره وری هر چه بیشتر از آخرین دستاوردهای تجهیزاتی ارائه این واحد درسی د ردانشگاه امری بسیار ضروری بوده است به نحوی که اجرای این دوره موجب می گردد تا کارآموران بتوانند آموخته های علمی خود را در میدان عمل مورد آزمایش قرار داده، فرصتی فراهم گردد تا آنچه را که در دانشگاه بصورت تئوری فرا گرفته ایند عملا اجرا نموده، به تکمیل آموخته ها و تجربیات خویش بپردازند.
مسلم است که هر گاه علم و عمل در کنار یکدیگر قرار گیرد دستیابی به اهداف مورد نظر سهولت بیشتری پیدا می کند.
در دوره های که اینجانب گذرانده ام سعی شده است ضمن استفاده از راهنماییهای سودمند اساتید گرانقدر در دانشگاه و موسسه محل کارآموزی از زوایای مختلف روند اجرائی پروژه های در دست اجرا را با دقت مورد توجه قرار داده، گزارشی هر چند مختصر تقدیم نمایم.
امید است که این ره توشه مورد تایید و قبول استاد محترم جناب آقای دکتر کیامنش و اقبال کلیه دانشجویان عزیز قرار گیرد. انتظار دارد کم و کاست موجود در این گزارش را مورد اغماض قرار داده، پس از مطالعه و امعان نظر همچون گذشته از نقطه نظرات مفید و سازنده خود من را مورد لطف و عنایت خویش قرار دهند.
مجددا از کلیه عزیزان خصوصا جناب مهندس سهرابی، مهندس احمدی و مهندس روشن دل که در طول این دوره چراغ راه من بوده اند و در توجیه و آموزش مطالب از هیچ کوششی دریغ ننموده، یار و مدد رسان من بوده اند تشکر و قدر دانی می نمایم.
فصل اول
گام اول در هر پروژه تامین اعتبار و واگذاری اطلاعات پروژه به مهندسین مشار است و مهندسین مشاور مطالعات خود را در دو مرحله یا دو فاز انجام می دهند.
در فاز اول مطالعات کلی صورت می گیرد و در فاز دوم تمام نقشه های اجرایی رسم می شوند همچنین نماها و مقاطع رسم می شوند سپس محاسبات و جزئیات اجرائی و متروها انجام می شود.
مهندس مشاور یکی از سه رکن اصلی انجام یک پروژه ساختمانی است انجام کارهای فنی پروژه به عهده ی آنها است.
شرکت مهندسین مشاور قدس نیرو نیز یک شرکت خصوصی وابسته به سازمان آب و برق است که در بعضی نقاط کشور از جمله تهران نمایندگی دارد.
سازمان آب و برق برای انجام کارهای ساختمانی و برقی خود از طریق مناقصه عمل می کند و پیمانکارانی که در این مناقصه برنده شوند انجام کار را بر عهده می گیرند و خود به عنوان کار فرما در راس کار قرار می گیرد و از شرکتهای مهندسین مشاور وابسته به سازمان می خواهد که بر کار آنها نظارت کنند.
از جمله شرکتهای وابسته به سازمان آب و برق شرکت دز آب است که بیشتر بر کارهای برقی نظارت دارد و از شرکت مهندسین مشاور قدس نیرو در کارهای ساختمانی مانند ساخت ایستگاههای برقی برای متعادل کردن برق در سطح منطقه استفاده می شود.
فصل دوم
سه رکن اساسی انجام یک کار عبارتند از:
1)کارفرما که صاحب بهره برداری نهایی کار است.
2)مهندس مشاور که انجام کارهای فنی به عهده اوست.
3)مجری یا پیمانکار که انجام دهنده ی کار است.
ادغام کارفرما و مشاور یا کارفرما و مجری و حتی هر سه بلا مانع است ولی ادغام مجری و مشاور صحیح نیست.
فاز بندی یک پروژه:
فاز یک یا مطالعات (تحقیق): کلا در دو مرحله اجرا می شود:
الف)شامل مصالعات اولیه و کلی و شامل طرحهای مختلف و مطالعات مربوط به نیازمندی هاست.
ب)انجام مطالعات جامع تر در مورت واریانت یا طرح پیشنهاد شده
فاز دو یا ارائه محاسبات و جزئیات: پس از تصویب فاز یک در ارتباط با طرح تایید شده کلیه محاسبات فنی، سازه ای، تاسیساتی، الکتریکی انجام کلیه نقشه های اجرائی، نماها، مقاطع، جزئیات و مصالح مورد نیاز متره می شود که از این فاز یا فاز اجرائی کار این فاز کار به پیمانکار داده شده و متره نیز دقیقتر از فاز اول است.فاز مهندسی مشاور به دو سیستم اعمال نظر می کند:
الف)از طریق نظارت مقیم
ب)از طریق نظارت عالیه
نظارت مقیم توسط افراد و عواملی که توسط مهندس مشاور با موافقت کار فرما استخدام شده و در کارگاه حضور دارند تامین می شود.
عوامل نظارتی مقیم مستقیما در کارگاه حضور داشته و بر کیفیت و کمین کار نظارت مستمر دارند این نظارت مقیم و سایر مشکلات پروژه در دفتر مرکزی مشاور هماهنگ شده و به این قسمت نظارت علیه گویند.
نحوه ی حق الزحمه ی مهندس مشاور:
حق الزحمه مهندس مشاور برای فاز یک و دو و سه بر اساس نوع کار و برآورد کار و بر اساس جدول مصول رسمی به عمل می آید (محاسبه و پرداخت می شود) وحق الزحمه نظارت مقیم با توجه به نظرات و تحصصها و محل پروژه و سایت کار تامین (بر اساس بخشنامه های مصوب) محاسبه و پرداخت می شود.
سازمان مهندسین مشاور از مدیر عامل چندین مهندس ناظر و تکنسین با تخصصهای متفاوت تشکیل شده است.
مدیر عامل در راس کار قرار می گیرد و به عنوان مثال مهندس ناظر عملیات بتنی و مهندس عملیات خاکی و تکنسین هایی که زیر نظر آنها کار می کنند و در برخی کارهای بزرگ مسئول امور مالی- اداری- خدماتی زیر نظر مدیر عامل شرکت کار می کنند.
انواع شرکتهای ساختمانی:
1)پیمانکاری (شخص حقیقی)
2)شرکت با مسئولیت محدود
3)شرکت سهامی خاص
4)شرکت ساختمانی رتبه بندی شده
5)شرکت تعاونی (مسکن)
انواع شرکتهای ساختمانی پس از انجام تعدادی کار ساختمانی طی 2 اجل مربوطه از طریق سازمان مدیریت و برنامه ریزی (سازمان برنامه و بودجه سابق) بر اساس تعداد اعضاء، رتبه تحصیلی و سوابق تجربی اعضاء و کارهای انجام شده توسط شرکت و امکانات شرکت در رشته ی مربوطه رتبه بندی می شوند به عنوان مثال در رشته ی ابنیه بتونی، کارهای ساختمانی، تاسیساتی، راه سازی، مهندسی زراعی و... ارجاع کار به این شرکتها معمولا بر اساس رتبه بندی مربوطه خواهد بود.
چگونگی واگذاری کار یا خرید کالا:
برای معادلات متوسط و قراردادهای کوچک (قیمت 500 تا 200 هزار تومان) یعنی معاملات جزئی انجام کار از طریق اخذ فاکتور خواهد بود برای کارهای متوسط تا مبلغ 2000000 تومان فعلا از طریق اخذ استعلام برگه ای است که مشخصات کالا یا کار ساختمانی مورد نظر در آن نوشته شده و به پیمانکاران واجد شرایط جهت اخذ قیمت ارائه می شود.
فصل سوم:
پس از دریافت پلان مجموعه که منظور از آن نقشه ای است که کلیه ی ساختمانها، خیابانها، فضای سبز، آب نماها... را بر روی نقشه با یک مقایس معین و نسبت به یک عضو مشخص و معین معلوم می نماید که معمولا به نام پلان مجموعه، پلان موقعیت یا پلان جا نمائی خوانده می شود و مقایس این نقشه معمولا 100/1، 300/1، 1000/1، و... بسته به اندازه پلان یا محوطه تعیین می گردد و سپس General plan آن را که نقشه ای است که تاسیسات زیر زمینی و هوایی شامل کابل های برق، لوله های فاضلاب، آب، مخابرات و ... بر روی آن مشخص می گردد تهیه می شود و با توجه به محوطه سازی و جاده های اطراف و جزئیات مجموعه شامل شیب بندی، دفع آبهای سطحی،... که روی نقشه معین شده کار احداث را شروع می کنیم.
ضمنا همراه با پیشرفت فیزیکی کار General plan اجرائی آن نیز در General plan جداگانه ای درج می شود و قسمتهایی که بنا به دلایل و مشکلاتی نمی توانند مانند رقوم پروژه اجرا گردند همه در General plan اجرائی ثبت می شود.
در انجام کار ابتدا آماده سازی صورت می گیرد یعنی:
1)جمع آوری خاکهای نباتی
2)تسطیح (خاکبرداری و خاکریزی)
3)حفظ و پر کردن چاههای موجود
4)محافظت از ساختمانها و ابنیه تاریخی مهم
5)تخریب سازه های غیر ضروری و غیر لازم
تراز بندی و شیب بندی محوطه:
یعنی با توجه به جنس ساخت محوطه به طوری که بتواند آبهای سطحی را ازمنطقه خارج کند و درهنگام بارندگی و یا شستشو هیچگونه آب زائدی در محوطه راکد نماند، آبهای ناشی از موارد فوق باید توسط کانالهای فاضلاب سطحی منتهی گردند و در این پروژه (محوطه ایستگاه) برای دفع آبهای سطحی محوطه با شیب % 3 انجام خاکریزی صورت گرفته است.
پیاده رو سازی
به تمام راههای ارتباطی کنار محوطه ساختمانها و راههای ارتباطی دسترسی که عبور ماشین آلات بر روی آنها مجاز نباشد پیاده رو می گویند.
پیاده رو سازی در پروژه در قستمهای روبروی محوطه و دکلها و structure ها به عرض cm 185 و در جلوی ساختمان کنترل cm 270 و در پشت ساختمان cm 100 صورت می گیرد.
آماده سازی بستر جهت پیاده رو سازی
به منظور اجرای عملیات پیاده رو سازی ابتدا عملیات خاکی (خاکبرداری و خاکریزی) صورت گرفته و بر اساس نقشه های اجرائی احتیاج به خاکریزی می باشد.
برای بالا آمدن سطح پیاده رو نسبت به محوطه و نفوذ نکردن آب به قسمتهای بالایی ابتدا نسبت به جمع آوری خاکهای نباتی اقدام و سپس خاکریزی تا رسیدن به رقوم مورد نظر انجام می پذیرد و در این مرحله ابتدا آب پاشی نموده و بعد به اندازه cm 15 شن شکسته ریخته و آرماتور و بعد از آن بتون با عیار 250 می ریزیم.
تراکم بعد از ریختن شن شکسته توسط کمپکتور دستی صورت گرفته و به منظور هدایت آبهای سطحی دارای شیب طولی و عرضی مناسبی می باشد به گونه ای که بتواند به راحتی آب های حاصل را به سمت جداول و مجاری مخصوص هدایت نماید.
عملیات زیر سازی و رو سازی پیاده رو
زیر سازی که از خاک برداشت شده از محل و یا محل قرضه تامین می گردد و باید عاری از هر گونه آلودگی باشد و اندازه بزرگترین دانه ی آن از mm 63 بیشتر باشد و روی آن را آرماتور گذاری می کنیم.
رو سازی که در پروژه از بتن درجا استفاده گردید از شن 4/3 و ماسه شسته و سیمان تیپ 5 و بتون با عیار 300 استفاده شد و نیز از درز انبساط که در عرض cm 180 بود اجرا می شد و سپس این درزها با آسفالت پر می شود ضمنا این پیاده رو با شیب عرضی % 5/1 اجرا شده است و قبل از اجرا قالبندی چوبی صورت گرفته است و بتون در این قالبندی ریخته می شد.