حسابداری صنعتی
کاردانی
چکیده مطالب
رشد روز افزون مبادلات بازرگانی و گسترش فعالیت‌های تولیدی سبب پیدایش ظهور موسسات و سازمان‌های بزرگتر گردیده که این نیز ضمن تغییر شکل روابط اقتصادی - تغییرات اساسی در جهت تجزیه و تفکیک مشاغل موجود در موسسات گردید که اگر چه بظاهر اختصاصاً هر یک وظایف خاصی را برعهده دارند اما در مجموع هدف موسسه سازمان را با هماهنگی برآورده می سازند.
می‌‌توان گفت سازمانها و موسسات از هر نوع که باشند هدفی را تعقیب و جستجو می‌نمایند که خود به خود به وجود نیامده و محصول کار دسته‌جمعی و تولید مشترک کسانی است که در آن موسسه یا سازمان کار می‌کنند .
درهواپیمایی جمهوری اسلامی ایران انبارهای فنی به عنوان بخش مهمی از شرکت هستند که وظایفی را به عهده دارند که دسترسی سریع به قطعات را برای پرسنل و مهندسین فنی فراهم می آورد این انبارها با خرید قطعات فنی و فرستادن قطعات به خارج از کشور جهت تعمیر وظیفه خود را انجام می‌دهند که اینجانب به شرح وظایف و امور حسابداری که این انبارها انجام می‌دهند پرداخته‌ام .
مقدمه
شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران « هما » در پنجم اسفند ماه سال 1340 هجری شمسی به منظور حمل و نقل مسافر و بار و مرسولات پستی در داخل وخارج کشور و انجام امور مربوط به هواپیمایی بازرگانی تاسیس گردید . این شرکت دارای قانون تاسیس و اساسنامه مستقل است که شمول قانون بر آن مستلزم ذکر نام است.
سهام شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران متعلق به دولت با نام و غیر قابل انتقال میباشد . در آخرین ساختار که در سالهای بعد از انقلاب اسلامی برای هما تصویب شد مجمع عمومی هما متشکل از وزیر راه و ترابری / وزیر اقتصاد ودارایی و رئیس سازمان برنامه و بودجه مشخص گردید که در راس مجمع عمومی وزیر راه و ترابری قرار دارد . در کلیه کشورهای جهان بهره‌برداری هوائی بازرگانی توسط موسسات حمل و نقل هوائی انجام می‌گیرد . شرکتهای هواپیمایی به منظور ایجاد هماهنگی‌های نزدیک با یکدیگر در سال 1919 میلادی انجمن یاتا را در شهر لاهه هلند تشکیل دادند . اعضاء ایکائو دولتها هستند . در هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران قسمتهای خرید / دریافت / انبار / از قسمتهای حیاتی شرکت محسوب می‌شوند که اینجانب در طرح ارائه شده اقدامات واحد حسابداری انبارهای فنی و فعالیت انبارهای فنی را شرح داده‌ام .
موضوع : درخواست اقلام انباری - اقلام تعمیری
الف – مقدمه
دسترسی سریع به قطعات فنی از جمله مهمترین نیازهای قسمت مهندسی و تعمیرات در آماده نگاهداشتن و تعمیر ناوگان « هما » میباشد برای انجام این مهم قسمت پشتیبانی کننده (تدارکات ) با توجه به برنامه‌ریزی‌های قسمت مهندسی و تعمیرات اقدام به خرید و نگاهداری قطعات مورد نیاز می‌نماید .
عمر مفید قسمتی از این قطعات با درخواست از انبار و نصب بر روی قطعه بزرگتر و یا هواپیما آغاز و پس از باز شدن قطعه از روی قطعه مادر و یا هواپیما (بعلت آسیب‌دیدگی و از کار افتادگی ) خاتمه می‌یابد . در هواپیمائی جمهوری اسلامی ایران از این قطعات بعنوان قطعات مصرفی یاد شده و پس از صدور از انبار ارزش متوسط قطعه خارج شده از ارزش دارائیهای انبار کسر و به حساب هزینه تعمیرات منظور می‌گردد.
قطعات مصرفی از نقطه نظر سیستم پشتیبانی « هما» دارای شماره سریال خاص برای هر قطعه نمی‌باشند و اگر چه کمپانی سازنده اقدام به ثبت شماره سریال بر روی هر قطعه نماید ، این شماره سریال ملاک شناسائی و وجه افتراق بین قطعات نظیر نمی‌باشد . عامل شناسائی این قطعات در هنگام سفارش خرید شماره فنی کارخانه سازنده هواپیما و یا شماره‌های فنی ارائه شده از سوی سازندگان اصلی قطعات و یا تولید کنندگانی که مجوز ساخت قطعه را از سازندگان اصلی دریافت نموده‌اند می باشد در سیستم پشتیبانی « هما » ملاک شناسائی قطعات مصرفی شماره فنی قطعه بهمراه شماره فنی داخلی **میباشد و کارتهای کنترل موجودی در مقابل شماره‌های فنی داخلی کلیه شماره‌های فنی قطعات جایگزین را که در انبارهای « هما » وجود دارند معرفی می‌نماید .
گروهی دیگر از قطعات دارای عمر تعریف شده و زمان مصرف و بعبارت دیگر دارای زمان و رکود می باشند که طی لیستی بنام TBO مشخص شده‌اند این لیست توسط واحد پشتیبانی مهندسی (واحد ضریب اطمینان هواپیما ) تهیه و در اختیار واحد کنترل تولید ( واحد برنامه‌ریزی قطعات ) گذاشته می‌شود . در این لیست که بترتیب برای هر نوع هواپیما تهیه شده است ، شماره فنی ، نام قطعه ، زمان کارکرد مجاز قطعه ، تعداد قطعه روی هر هواپیما ، کارهائی که پس از باز کردن برنامه‌ای قطعه از روی هواپیما باید بر روی انجام شود و بالاخره زمان نگهداری قطعه در انبار درج شده است . این لیست ماخذ اصلی کار در واحد برنامه‌ریزی قطعات میباشد و کارتهای واحد برنامه‌ریزی با توجه به این لیست تهیه می شود . عمر قطعات در این لیستها به چهار صورت تعیین شده است :
- قطعاتی که دارای عمر ساعتی مشخص ( مثلاً 4 هزار ساعت ) می باشند و این عمر بصورت عددی در لیست ثبت می‌شود.
- قطعاتی که دارای عمر ساعتی مشخص نمی‌باشند و تا زمانیکه اشکالی در مورد آنها گزارش نشود از روی هواپیما باز نمی‌شوند.( CM)
- قطعاتی که دارای عمر ساعتی مشخص نمی‌باشند ولی می‌بایست بطور مرتب روی هواپیما بازدید شوند .( OC)
- قطعاتی که دارای عمر قانونی نگهداری در انبار ***می‌بشند و انباردار می بایست در فواصل زمانی این قطعات را مورد بررسی قرار داده و در صورت خاتمه عمر قانونی نگهداری آنها در انبار با صدور دستور کار **** آنها را جهت بازبینی و تعمیر ارسال نماید .
مبنای محاسبه این عمر تعداد خرابی و باز شدن قطعه و ساعت کار آن میباشد.
هر یک از این چرخه‌های حیاتی ( سیکل عمر ) با درخواست قطعه از انبار ونصب بر روی هواپیما ، ارسال جهت تعمیر ، بازگشت قطعه از تعمیر و جایگزین شدن مجدد قطعه در انبار پایان می‌یابد. هر یک از این قطعات تا زمانیکه چرخه‌های حیاتی ادامه دارد بعنوان یک قطعه انباری مورد استفاده قرار می‌گیرد . چنانچه بنابر محدودیتهای تعریف شده توسط کمپانی سازنده و یا بنابر تشخیص منبع تعمیر کننده داخلی یا خارجی غیر قابل تعمیر و اسقاط اعلام شود قطعه از انبار خارج خواهد شد . قطعات تعمیری نسبت به قطعات مصرفی دارای ارزش بیشتری بوده و با وجود اینکه از نظر تعداد در مقایسه با قطعات مصرفی درصد عمده‌ای را تشکیل نمی‌دهند ( 6000 هزار قطعه تعمیری در مقابل 000/110 قطعه مصرفی ) از نظر ارزش قسمت عمده‌ای از دارائیهای انباری « هما » را شامل می‌شوند . ( ارزش اقلام تعمیری 70% ارزش کل موجودیهای انبارهای « هما » میباشد ) از نظر عملکرد الی شرکت در زمانیکه قطعه جهت نصب بر روی هواپیما از انبار خارج می شوند هیچگونه عملیات حسابدرای انجام نمی‌شود . (هیچ حسابی بدهکار و یا بستانکار نمی‌گردد) و تنها در زمانیکه قطعه قابلیت تعمیر و مصرف خود را از دست بدهد( اسقاط اعلام شود ) قسمت قطعه به حساب هزینه منظور و از حساب دارائیهای انبار کسر می‌گردد در مسیر گردش قطعه و در زمانیکه قطعه جهت تعمیر ارسال می‌گردد هزینه‌های متعلقه به حساب هزینه‌های تعمیرات ثبت می‌گردد.
از نظر سیستم پشتیبانی « هما » هر قطعه تعمیری گذشته از شماره فنی که همانند قطعات مصرفی توسط کمپانی سازنده هواپیما و یا تولید کننده اصلی برای آن مشخص شده ودر بین تمامی قطعات تعمیر مشابه مشترک است ،دارای یک شماره سریال میباشد که این شماره بهمره شماره فنی به منزله شماره شناسائی قطعه تعمیری است و واحد برنامه‌ریزی قطعات * وظیفه بروز نگاهداشتن اطلاعات مربوط به هر شماره سریال و ثبت نقل و انتقالات قطعه ونصب آن بر روی هواپیماهای مختلف را از اولین نصب تا زمانیکه قطعه غیر قابل مصرف ( اسقاط یا مفقود ) اعلام شود عهده‌دار میباشد لازم بتوضیح است که شناسنامه و سابقه قطعات تعمیری نصب شده بر روی هواپیماهائی که به ناوگان « هما » افزوده می شوند در زمان تحویل دادن هواپیما توسط فروشنده به « هما » تحویل می شود .
نحوه درخواست قطعات مصرفی و چگونگی گردش اسناد مربوط به آنها در « هما » طی گزارش شماره 92/ گ / 592 مورخ 6/6/67 طرح وتشکیلات ارائه و مورد تائید نمایندگان قسمتهای مختلف قرار گرفت **.
چگونگی درخواست قطعات تعمیری و نحوه ارسال و یا دریافت آنها جهت تعمیر طی این گزارش مورد بررسی قرار می‌گیرد و سایر اقداماتیکه توسط قسمت قسمت تدارکات در رابطه با اقلام تعمیری و تعمیر اقلام مصرفی انجام می گیرد طی پیوستهای ردیف 10-1 الی 1-1 ارائه شده است .
ب- مراحل تحویل و تحول قطعه تعمیری
پس از اینکه به هر علتی قطعه تعمیری از هواپیما پیاده شد ، مکانیک بعنوان نخستین اقدام کارت مخصوص * قطعه تعمیری را تکمیل و پس از تائید بازرس به قطعه الصاق می‌نماید . توضیح اینکه کارت قطعه تعمیری دارای سه قسمت C,B,A میباشد که این قسمتها با پرفراژ از یکدیگر جدا شده‌اند مکانیک پس از پیاده کردن قطعه ،اطلاعات مربوط به قسمت A را به شرح زیر تکمیل می‌نماید :
نام هواپیما ( شماره ثبتی )
موقعیت نصب موتور – POSITION (در مورد موتور و قطعات موتور )
نام مکانیک
ایستگاهی که قطعه در آن پیاده شده است
تاریخ باز شدن قطعه
شماره فنی و شماره سریال قطعه
شرح ونام قطعه
علت باز شدن قطعه
تائید سرشیفت فنی
پس از انجام عملیات فوق مکانیک به انبار تعمیری مراجعه و با ارائه قطعه معیوب ، قطعه قابل استفاده را از انبار تحویل گرفته و مشخصات کامل قطعه جدید را در فرم WORK SHEET ( پیوست شماره 2-2) ثبت می‌نماید .
چنانچه در زمان مراجعه مکانیک قطعه مورد درخواست در انبار موجود نباشد بنابر روشهائی که در پیوست شماره 2-1 ذکر شده است نسبت به تامین قطعه اقدام می گردد.
در صورتیکه مکانیک قطعه معیوب را برای دریافت قطعه جدید تحویل دهد مشخصات کامل قطعه معیوب در سطر OFF فرم WORK SHEET درج می‌گردد.
اگر در هنگام مراجعه مکانیک قطعه جدید را بدون ارائه قطعه معیوب درخواست نماید تنها سطر ON فرم WORK SHEET توسط مکانیک تکمیل می‌شود و انبار قطعات تعمیری تا دریافت قطعه معیوب و ثبت مشخصات آن در سطر OFF فرم مذکور مسئله دریافت قطعه ر با شیفت دریافت کننده قطعه پیگیری می‌نماید .
پ- عملیات انبار قطعات تعمیری در ارسال قطعه
انبار قطعات تعمیری پس از دریافت قطعه معیوب اقدامات زیر را انجام می‌دهد :
- در صورتیکه مکانیک از معیوب بودن قطعه مطمئن نبوده و در روی کارت قطعه تعمیری (COMPONENT TAG) کلمه HOLD و یا TROUBLE SHOOTING را درج نموده باشد قطعه موقتاً در محل خصی در نبار نگهداری و مسئله با همان شیفت کاری که قطعه را به انبار آورده پیگیری می‌گردد .
در صورتیکه مکانیک قطعه را مجدداً درخواست و پس از آزمایش در محل و یا روی هواپیما قابل استفاده * تشخیص دهد قسمت OK کارت قطعه تعمیری را تکمیل و پس از ممهور نمودن به مهر بازرس فنی جهت استقرار در انبار بعنوان یک قطعه سالم ارسال می نماید. اگر در آزمایش مشخص شود که قطعه اشکال دارد ، ایراد قطعه در محل علت باز شدن ( REASON FOR REMOVAL) ذکر و قطعه جهت تعمیر تحویل انبار می‌گردد.
با مراجعه به لیست قطعات قابل تعمیر در « هما » **مشخص می‌شود که قطعه در کارگاههای داخلی قابل تعمیر است و یا می‌بایست جهت تعمیر به خارج ارسال گردد . چنانچه قطعه قابل تعمیر در داخل باشد مراحل عمل با صدور فرم دستور کار داخلی *** به شرح صفحه بعد آغاز می‌شود :
ثبت نام کارگاه تعمیر کننده در محل WORK REQUIRED
امضاء انباردار در حل ISSUED BY STORE SIG.
درج شماره ثبتی هواپیمائی که قطعه از آن پیاده شده است در محل AC REG
شرح ( نام ) قطعه معیوب درمحل DESCRIPTION
ثبت شماره سریال قطعه معیوب در محل S/N RMVD
ثبت شماره موتور (محل موتور ) در محل POSITION
ثبت علت باز شدن قطعه در محل REASON FOR REMOVAL
(اطلاعات فوق از روی کارت قطعه تعمیری که توسط مکانیک درج شده است در روی دستور کار نوشته می‌شود .)
ثبت شماره فنی قطعه تحویلی به مکانیک در محل : P/N INSTALED
ثبت شماره سریال قطعه تحویلی به مکانیک در محل : S/N INSTALED
ثبت تاریخ صدور دستور کار در محل : DATE ISSUED