گزارش کارآموزی اجرای یک پروژه ساختمانی

مقدمه

گزارش حاصل ماحصل حضور اینجانب در محل اجرای یک پروژه ساختمانی و مشاهدات عینی و تجربیاتی است که در طول مدت اجرای پروژه به صورت شخصی کسب نموده ام.

اکثر مطالب این گزارش از طریق دریافت های شخصی جمع آوری شده و موضوعاتی که به صورت مجهول از دید اینجانب می گذشت از طریق پرس و جو و تحقیق از عوامل اجرایی اعم از مهندس، معمار، بنا و کارگر مرتفع گردیده است.

در این گزارش سعی شده است حتی المقدور از اشاره به جزئیات ریز مختص این پروژه صرف نظر شود و صرفاً مطالبی عنوان گردد که به صورت کلی برای تمامی پروژه های ساختمانی از این قبیل عمومیت دارد لذا تا جایی که امکان داشت از ذکر جزئیاتی از قبیل شماره تیر آهن های مصرفی، نوع ورق و آرماتورها و . . . پرهیز شده است.

در هر بخش از این گزارش ابتدا مطالبی را که در طول مدت تحصیل در مورد موضوع مورد نظر آموخته بودم و با مشاهدات خود در محل اجرای پروژه مطابقت داشت ذکر نموده ام و سپس موضوعاتی را که علاوه بر آموخته های خود در ساختمان مذکور مشاهده نموده ام به صورت نکاتی ذکر کرده ام.

پی ریزی

پی یا فونداسیون پایین ترین قسمت ساختمان و در واقع قسمت حائل بین ساختمان و زمین است که ساختمان بر روی آن استوار می گردد.

وظیفه پی در یک ساختمان انتقال بارهای وارده از طرف ساختمان به زمین است لازم به ذکر است که ترتیب انتقال بارهای یک ساختمان به صورت زیر است:

1 سقف        2 تیر        3 ستون         4 پی       5 زمین

و به همین علت است که ستون ها را بر روی پی ها قرار می دهند زیرا ستون ها حامل بارهای وارده از طرف ساختمان هستند.

پی یا فونداسیون جسم صلبی است که در هنگام تحت فشار قرار گرفتن از طرف ستون هیچ گونه تغییر شکلی از خود نشان نمی دهد و تمامی بارهای وارده از طرف ستون را عیناً به زمین منتقل می کند.

اگر قرار بود که در یک ساختمان از پی استفاده نشود ما ناگزیر بودیم که ستون ها را بر روی زمین قرار داده، همین بار ساختمان را مستقیماً و بدون هیچ واسطه ای به زمین وارد کنیم که در چنین حالتی زمین تاب تحمل وزن زیاد ستون را نداشته و در قسمت زیر ستون سوراخ می شود. پی علت استفاده از پی ها در ساختمان ها برطرف کردن ضعف زمین در باربری است. به بیان دیگر اگر زمین مقاومت کافی را در تحمل وزن ساختمان داشت دیگر احتیاج به اجرای پی در ساختمان نبود و ما می توانستیم بار ساختمان را مستقیماً بر روی زمین وارد کنیم و از طرفی طبق قوانین فیزیک بار وارده بر یک جسم با سطح مقطع آن جسم نسبت عکس دارد یعنی هر قدر سطح مقطع پی بزرگتر باشد بار کمتری به اجزای پی وارد می شود و در واقع بار وارده از طرف ستون در پی پخش می شود و به همین علت است که سطح مقطع پی از سطح مقطع ستون بزرگتر است. از طرف دیگر اگر ما بخواهیم ستون را مستقیماً بر روی پی قرار دهیم به دلیل تیز بودن لبه های ستون، سطح پی را سوراخ کرده و در آن فرو می رود به همین خاطر در قسمت اتصال ستون به پی صفحه ای فولادی قرار می دهیم که این عیب را برطرف کند.

این صفحه فولادی به صفحه ستون موسوم است که آن را به وسیله بولت هایی( پیچ هایی) به پی متصل می کنند. این بولت ها قبل از بتن ریزی پی درون آن قرار داده می‌شوند و پس از بتن ریزی درون پی محکم می شوند.

پی جسمی مکعب است که اجزاء آن را بتن و آرماتور( میلگرد) تشکیل داده است. بتن برای انتقال بار از ساختمان به زمین و آرماتور برای حفظ حالت ثابت پی بکار می رود تا در اثر بار زیاد، پی متلاشی نگردد و اجزای بتنی آن در کنار یکدیگر باقی بمانند، چون مقاومت کششی بتن بر عکس مقاومت فشاری آن بسیار ضعیف است. بتنی که برای ساختن پی استفاده می شود باید دانه بندی توپر و عیار بالای سیمان داشته باشد تا به بهترین نحو کار انتقال بار را انجام دهد. همچنین میلگردهای مصرفی در پی باید عاری از زنگ زدگی باشند و در ضمن آجدار نیز باشند تا بدینوسیله اتصال خوبی بین بتن و آرماتور بوجود آید.

برای اجرای پی، پس از آنکه محل اجرای فونداسیون بر روی زمین حفر شد( عملیات پی کنی) دور تا دور پی مورد نظر را با ارتفاع معینی دیوار چینی نموده تا فضای لازم برای آرماتور گذاری و بتن ریزی پی بوجود آید. در واقع با این دیوار چینی مکعبی بوجود خواهد آمد که چهار طرف آن دیوار، کف آن زمین و روی آن باز است تا از طریق آن بتن و آرماتور مربوط به پی در جای خود اجرا شود.

اگر به جای دیوار چینی پی از همان دیوارهای خاکی بوجود آمده در اثر پی کنی، برای پی ریزی استفاده کنیم مشکلات زیر به وجود خواهد آمد.

اول آنکه در هنگام پی کنی به هیچ وجه نمی توان دیوارهای اطراف پی را دقیقاً صاف به همان اندازه مورد نظر حفر کرد، چون اگر حفاری به وسیله کارگر صورت گیرد رد اثر کلنگ وی بر روی دیوارها باقی خواهد ماند علاوه بر آنکه دیوارها کاملاً عمود نخواهد بود و اگر حفاری با ماشین صورت گیرد تقریباً هیچگاه فاصله دیوارهای پی با طول ماشین مورد نظر برابری نخواهد کرد و با توجه به این مطلب که در هنگام طراحی پی از طرف مهندس محاسبه بر روی تک تک اجزاء پی از لحاظ باربری حساب شده است لذا اگر پی مورد نظر ذره ای از اندازه طراحی شده کوچکتر باشد دیگر قدرت باربری مورد نظر را نخواهد داشت و اگر پی مورد نظر از اندازه طراحی شده بزرگتر ساخته شود از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه نخواهد بود.

دوم آنکه در هنگام بتن ریزی یا آرماتورگذاری پی امکان دارد قسمتی از خاک های دیواره اطراف پی به دخل بتن ریخته شود که این عمل باعث کم شدن مقاومت بتن پی مورد نظر خواهد شد.

لذا به منظور جلوگیری از به وجود آمدن اشکالات فوق و مسائلی از این قبیل در هنگام پی ریزی، اطراف پی مورد نظر را به وسیله دیوارهای آجری مهار می کنند.

نکته: قطر دیوارهای آجری مذکور معمولاً 20 سانتی متر است و به منظور جلوگیری از تخریب این دیوارها در هنگام بتن ریزی به علت فشار زیاد وارده بر این دیوارها، پشت این دیوارها را با خاک و نخاله های ساختمانی پر می کنند.

چون دیوارهای مذکور فقط به منظور اجرای دقیق پی و بتن ریزی صاف و تمیز ساخته می شود لذا در برخی از کارهای ساختمانی و به صلاحدید پیمانکار، پس از بتن ریزی پی و خشک شدن بتن، این دیوارها خراب و از آجرهای آن در جاهای دیگر ساختمان استفاده می کنند.

چون این دیوارها عمدتاً موقت بوده و پس از خشک شدن بتن خراب می شوند معمولاً این دیوارها را به ارزان ترین نحو می سازند یعنی برای ملات این دیوارها از سیمان استفاده نمی کنند بلکه آن را از گل می سازند که هم ارزانتر است و هم راحت تر تخریب می شود.

به منظور جلوگیری از نفوذ آب بتن، دیوارهای داخلی پی را به وسیله پلاستیک یا ماده ای مانند آن که آب را از خود عبور نمی دهد می پوشانند و سپس بتن ریزی را انجام می دهند تا بدین طریق آب بتن جذب دیوارهای اطراف پی نشود.

در هنگام دیوار چینی پی، بنا داخل پی ایستاده و عملیات دیوار چینی را اجرا می کند تا بدینوسیله سطح صاف دیوار در داخل پی قرار گیرد. به عبارت دیگر بنا دیوار مذکور را از داخل شاقول می کند.

قبل از بتن ریزی پی و به منظور تمیز بودن و صاف بودن کف پی ها و شناژها در هنگام بتن ریزی، بتنی با عیار پایین و قطر حدود 5 سانتی متر در کف پی ها و شناژها ریخته می شود که وظیفه تمیز نگهداشتن و صاف کردن کف پی را به عهده دارد که به آن، بتن مگر یا بتن نظافتی گفت می شود . در ضمن این بتن باعث جلوگیری از خروج آب بتن از کف پی می شود.

نکته: برای تراز کردن سطح بتن اعم از مگر، پی و . . . . بدین گونه عمل می کنیم که پس از بتن ریزی و ماله کشی روی بتن، شمشه ای را روی آن قرار داده( از طرف پهنای شمشه) به گونه ای که زیر شمشه کاملاً بتن پر باشد و سپس تراز را روی شمشه قرار داده و صاف بودن سطح بتن را بدین وسیله بررسی می کنند.

پس از بتن ریزی، واکنش های شیمیایی بین سیمان و آب آغاز شده و سفتی بتن بدینوسیله تأمین می شود. در مدت زمان انجام این واکنش ها که قسمت اعظم آن در هفت روز اول بتن ریزی صورت می گیرد، توقف این واکنش ها به منزله از دست رفتن مقدار زیادی از مقاومت بتن می باشد. به همین دلیل در طول این هفت روز رطوبت بتن باید حفظ گردد.

در صورت عدم مراقبت از بتن در هفت روز اول به وسیله مرطوب نگه داشتن آن، در روی سطح بتن ترک هایی ایجاد می شود که نشانه ضعف در مقاومت فشاری آن است.

اگر این ترک ها بیش از حد مجاز در بتن بوجود آید می توان به وسیله تزریق بتن در این ترک ها، ضعف ناشی از مقاومت پایین بتن را تا حدودی مرتفع نمود.

با توجه به این موضوع که رطوبت بتن فقط از قسمتی از آن از دست می رود که در مجاورت هوا قرار دارد، باید پس از آنکه بتن کمی سفت شد شروع به مراقبت از آن نمود که این امر به وسیله آب پاشی روی بتن هر چند ساعت یک بار صورت می گیرد( منظور از مراقبت از بتن، حفظ رطوبت و دمای مناسب بتن در هنگام سفت شدن است) رطوبت بتن را علاوه بر آب پاشی از طریق قرار دادن پوشش های خیس روی بتن و یا تشکیل حوضچه های آب روی آن نیز می توان تأمین نمود.