گزارش کارآموزی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان

مقدمه:

         کارآموزی دو واحد دانشگاهی برای دانشجویان رشته کشاورزی می باشد. که دراین درس هر دانشجو باید در یکی از ادارات وابسته به اداره کشاورزی به مدت 45 روز فعالیت داشته باشد.

از این رو اینجانب به مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان معرفی شده وسپس از آنجا به ایستگاه تحقیقات  گرگان معرفی شدم .

ایستگاه تحقیقات  گرگان درسال 1337 در کیلومتر 5 جاده گرگان آق قلا در زمینی به مساحت 37 هکتار افتتاح شد .

بارندگی سالیانه دراین ایتگاه 450-400 میلیمتر است.

ارتفاع آن از سطح دریا 5.5 متر می باشد.

باطول جغرافیائی 54 درجه و 25 دقیقه شرقی وعرض جغرافیائی 36 درجه و45 دقیقه شرقی.

در این ایستگاه پروژه های مختلف تحقیقاتی وجود دارد که شامل : پروژه ذرت وگیاهان علوفه ای ، غلات ، حبوبات  ودانه های روغنی میباشد.

درهر یک از این پروژه ها دو بخش به نام بهزراعی و بهنژادی وجود دارد. که دربخش بهزراعی درمورد زراعت گیاهان تحقیق وپژوهش انجام شده ودر بخش بهنژادی در مورد اصلاح گیاهان تحقیق وپژوهش انجام می شود. 

همچنین در این ایستگاه بخش آفات وبیماریها نیز وجود دارد . که در کنار تحقیقات خود ، به دیگر پروژه ها یاری میرسانند.  

ذرت دانه ای و علوفه ای

مقدمه:

         یکی از مهمترین گیاهان زراعی دنیا می باشد که به صورت مستقیم وغیر مستقیم  درتغذیه انسان مورد استفاده قرار می گیرد. از دانه آن در بعضی نقاط هندوستان وامریکای جنوبی نوعی نان تهیه شده بعلاوه از دانه ذرت در صنایع نشاسته سازی استفاده می شود . 15% کل تولید دانه ذرت صرف تولید نشاسته میشود . گلوکز، گلوتن و روغن مایع از مواد جنبی کارخانجات نشاسته سازی است . بعلاوه از دانه ذرت در صنایع تخمیری و در تولید ا لکل اتیلیک، استالدهیدواستوننیز استفاده می شود. بعلاوه از علوفه تازه ذرت بصورت ذرت علوفه ای و همچنین به عنوان ذرت سیلویی برای تغذیه دام استفاده می شود . بعلاوه از برخی تولیدات جانبی ذرت در تولید ورنی وبرخی محصولات آرایشی  استفاده می شود .از شاخ وبرگ خشک شده ذرت در تولید کاغذ استفده می شود . مبدا اولیه ذرت آمریکای جنوبی، بخصوص کشورهای پرو و بولیوی می باشد . بعلاوه ذرت را می توان در مناطق وسیع امریکای جنوبی تا قسمتهایی از مکزیک مشاهده نمود . بنظر میرسد اولین بار حدود 3500 سال قبل از میلاد ،ذرت در این مناطق اهلی شده باشد . نوعی ذرت به نامAndern که بسیاری از خصوصیات ذرت وحشی را دارا است ، دراین مناطق کشت می شده است .

اولین بار درسال 1492 ذرت توسط کریستوفکلومپ از امریکا وارد پرتقال شد وسپس تدریجا به سایر نقاط اروپا ، چین ، امریکا وآسیا گسترش پیدا کرد .

به ذرت در اوایل ، Marisi ، نام قبیله سرخپوستی گفته می شد. بعد ها در قرن 18 میلادی که لینه اسم علمی ذرت رابه Zea mays تغییر داد. بزرگترین کشورهای تولید کننده ذرت دردنیا ایالات متحده است . که بیش از 40% ذرت دنیا را درناحیه ای به نام کمربند ذرت تولید می کند. چین ،آرژانتین ، برزیل وکشورهای مشترک المنافع از بزرگترین تولید کننده ها هستند. کل سطح زیر کشت آن 130 میلیون هکتار است که از آن سالانه حدود 480 میلیون تن دانه بدست می آید . میانگین تولید دانه ذرت در دنیا 3600 کیلو گرم در هکتار است؛میانگین تولید علوفه  ذرت در دنیا 36000 کیلوگرم درهکتار می باشد .

به نظر میرسد اولین بار ذرت توسط پرتقالیها درزمان صفویه از سواحل جنوبی کشور وارد ایران شده باشد . برخ دیکر معتقدند ذرت اولین بار توسط حجاج از طریق عربستان وارد کشور شده .

کل سطح زیر کشت ذرت در ایران حدود 290000 هکتار است و میانگین تولید دانه ذرت درایران حدود 5  تن در هکتار است . بزرگترین تولید کننده ذرت کشور استان فارس  وبعد خوزستان است . در استان گلستان ذرت را هم بصورت بهاره و هم تابستانه یعنی پس از برداشت گندم نیز می توان کشت نمود .  

آمارمتوسط تولید وسطح زیر کشت ( سال زراعی 80- 1379 ) .

خصوصیات گیاهشناسی ذرت :

                                          ذرت گیاهی است یکساله متعلق به تیره poacea زیرتیره Ponicoidea گروه Mydea وجنس Zea وگونه زراعی Zea mays .

گونه های زراعی ذرت دیپلوئید و 20=n2 می باشد . وبوته ذرت ازچهار قسمت اساسی ، ریشه ، ساقه ، برگ وگل آذین تشکیل شده است . ذرت دارای چهار نوع ریشه می باشد .

1-  ریشه اولیه: که معمولا از ریشه چه منشا می گیرد وفاقد انشعاب است که پس از چند روز یا هفته ازبین میرود .

2-  ریشه ثانویه : که اصلی ترین ریشه گیاه است . ریشه تاجی نیز نامیده می شود.

3-  ریشه هوایی : از چند گره اولیه بالای گره انشعاب که ممکن است بالاتر از سطح خاک نیز قرار گیرد، ریشه های نسبتا ضخیمی خارج می شود که گاهی ممکن است انتهای آن به خاک وارد نشود .

4- ریشه عمیق : این ریشه حدود 3-2 متر عمق نفوذ دارد.

تقسیم بندی ذرت ازلحاظ خصوصیات ظاهری :

1-  ذرت دندان اسبی   Zea mays . var. Indentata            

2- ذرت سخت یا چخماقیZea mays . var. Indurta            

3-  ذرت شکفته                       Zea mays . var . Everta

4- ذرت غلاف دار                  Zea mays . var. Tunicata

5- ذرت مومی                        Zea mays .var. Ceratina  

6- ذرت آردی یا نرمZea mays .var . Amylacea               

7- ذرت شیرین                    Zea mays .var. Sacharata

تهیه زمین :

             عملیات تهیه زمین در زراعت ذرت اگر بخوبی صورت پذیرد باعث نرم شدن خاک در عمق مورد نیاز ذخیره آب ، وایجاد رژیم آب وهوایی مطلوب رشد ریشه ها ، فعالیت میکروارگانیسم ها ، دفع علف های هرز و زیر خاک فرو رفتن باقی مانده های گیاهان پیش کشت می گردد . خرد شدن لایه های سطحی خاک شرایط مطلوبی را برای جوانه زدن وسبز کردن ذرت فراهم می آورد. در نواحی معتدله عملیات تهیه زمین بسته به زمان برداشت گیاهان پیش کشت در پاییز یا تابستان سال قبل انجام می گیرد . فقط در اراضی سبک بطور استثنائی می توان عملیات تهیه زمین را دربهار انجام داد . شخم پاییزه بسته به بافت خاک به عمق 30- 20 سلنتیمتر انجام میگیرد .

زمان انجام عملیات تهیه زمین بسیار مهم ونقش ویژه ای در نگهداری کیفیت های فیزیکی و شیمیایی خاک و صرفه جویی سوخت دارد . زمانی که رطوبت خاک در حد مطلوب باشد اجرای عملیات تهیه زمین باعث کاهش کوبیدگی ایجاد شده از چرخهای تراکتور خواهد گردید .

کود مورد نیاز :

                     برای مصرف بهتر کود بهتر است نسبت به تجزیه خاک مزرعه اقدام نمود . در صورت عدم دسترسی دریک توصیه کلی 300 کیلوگرم کود فسفات آمونیوم و200 - 100 کیلوگرم پتاس قبل از کاشت و 400 کیلوگرم اوره (200 کیلوگرم قبل از کاشت + 200 کیلوگرم در دو مرحله آبیاری بصورت سرک ) داده شود . البته میزان کود مصرفی به میزان حاصلخیزی خاک و محصول قبلی بستگی دارد.

کنترل علف های هرز :

                                برای کنترل علف های هرز در سه مرحله می توان اقدام کرد :

(Preplant ) از سم ارادیکان به میزان 5 لیتر در هکتار چند ساعت قبل از کاشت مصرف و با دیسک ، با خاک مخلوط نمائید . البته قابل ذکر است که وقتی که خاک به اندازه کافی مرطوب باشد ، اثرپذیری علف کش بیشتر است .

(Preemergence )از سموم آترازین به مقدار یک کیلوگرم در هکتار و آلاکلر ( لاسو ) 5- 3 لیتر در هکتار بعد از کاشت تا قبل از سبز شدن ذرت بصورت محلول پاشی در سطح مزرعه میتوان استفاده نمود .

( Post emergence ) از سم توفوردی (D –4-2  ) به میزان 1.5- 1 لیتر در هکتار بعد از کاشت وپس از سبز شدن ذرت زمانیکه ارتفاع گیاه 20- 15 سانتیمتر باشد ، بصورت محلول پاشی در سطح مزرعه میتوان استفاده کرد .

تاریخ کاشت: 

                 با توجه به صفر فیزیولژیک ذرت که 12- 10 درجه می باشد ، در استان گلستان در کشت بهاره از اواسط فروردین ماه تا اواسط اردیبهشت ودر کشت تابستانه از اول تا پانزدهم تیر ماه می توان به کشت این گیاه اقدام کرد .

ترجیحا برای جلوگیری از خسارت گرما در مرحله گرده افشانی از کاشت ذرت دانه ای SC704 در زمانیکه گرده افشانی در مرداد ماه صورت می گیرد اجتناب شود ( فاصله زمانی کاشت تا گرده افشانی حدودا 60 روز است ).

قابل ذکر است که برای دسترسی به سبز یکنواخت حتما قبل از کاشت ، مزرعه را آب تخت نمایید .