تاریخچه بانک ملی ایران
تشکیل بانک به شکل جدید نخستین بار در سال 1285 هجری شمسی( 1324 ه - ق ) ده سال قبل از بوجود
آمدن بانک شاهی از سوی حاج محمد حسن امین دارالضرب یکی از صرافان بزرگ تهران به مظفرالدین شاه
قاجار پیشنهاد شد . متاسفانه این پیشنهاد با دخالتهای بیگانگان و عوامل آنان جامه عمل نپوشید و بجای آن
بانک شاهی در ایران مستقر گردید.
پس از استقرار مشروطیت هنگامی که دولت از مجلس شورای ملی اجازه استقراض خارجی خواست، احساسات
ملی که از وامهای گذشته و رفتار بانکهای بیگانه جریحه دار شده بود به هیجان آمد و نمایندگان مردم به منظور
قطع نفوذ سیاسی و اقتصادی بانکهای مذکور و در ترمیم وضع مالی خزانه ضمن مخالفت با استقراض خارجی
تاسیس بانک ملی را خواستار شدند، و جمعی از بازرگانان و صرافان متعهد مشارکت در این بانک شدند و در آذرماه
1285 با اعلانی که مبین احساسات عمومی و علاقه مردم به تاسیس یک بانک اعتباری ملی در ایران بود، انتشار
یافت .
در روز 23 آبان 1285 میرزا ابوالقاسم ناصرالملک وزیر مالیه وقت مظفرالدین شاه در مجلس شورای ملی حاضر شد
و از اوضاع نابسامان مالی کشور خبرداد و پیشنهاد داد که دولت برای رفع این مشکل مبلغی از کشورهای اروپایی
وام دریافت کند که با مخالفت شدید نمایندگان مواجه شد . نمایندگان پس از شور و پیگیری در روز 9 آذر ماه همان
سال با تأسیس بانکی که بتواند برای کشور سود داشته و با سپرده های مردم به نفع کشور و مردم کارکند
موافقت کردند. خبر تشکیل بانک ملی با سرمایه 15 میلیون ( 30 کرور) قابل افزایش به 50 میلیون تومان با وجد و
شعف عموم ملت روبروشد .
از طرفی دیگر تغییرات ناگهانی در اوضاع سیاسی و انعقاد قرارداد 1907 میلادی بین دولتهای روسیه و انگلیس و
تقسیم ایران و نیز آغاز جنگ جهانی اول و ورود نیروهای اشغالگر به ایران تمام کوششها و تلاشهای تشکیل بانک ملی
رانقش بر آب کرد واین آرزوی بزرگ مردم سالها به تعویق افتاد.
پس از پایان جنگ جهانی اول و خروج اشغالگران از ایران ، سرانجام قانون تاسیس بانک ملی ایران در جلسه مورخ
14 اردیبهشت 1306 به تصویب مجلس رسید و اساسنامه بانک در 14 تیر ماه 1307 مورد تصویب کمیسیون مالیه
مجلس قرار گرفت و در روز سه شنبه20 شهریور 1307 بانک ملی ایران در تهران رسماً کار خود را آغازکرد.
اولین مدیر عامل بانک ملی دکتر کورت لنیدن بلات و معاون او فوگل به همراه 70 کارشناس از کشور آلمان به ایران
آمدند.
بر حسب اساسنامه بانک ، بانک ملی ایران بصورت یک شرکت سهامی دارای شخصیت حقوقی شناخته شد و تابع قوانین
تجاری تلقی گردید.
سرمایه اولیه بانک 20 میلیون ریال بود که فقط 8 میلیون آن پرداخت شد و در سال 1314 سرمایه بانک به 300
میلیون ریال و در سال 1331 به دومیلیارد ریال افزایش یافت که تمام آن پرداخت شده است .
با توجه به اینکه در آن تاریخ متخصصین بانکی در ایران وجود نداشت بموجب قانونی اجازه استخدام اتباع سویسی
یا آلمانی بمنظور اداره بانک داده شد. تعداد کارکنان بانک در روز افتتاح اعم از ایرانی و آلمانی از 27 نفر تجاوز
نمیکرد در حال حاضر تعداد کارکنان بانک ملی ایران بالغ بر 45 هزار نفر است .
در ابتدای تاسیس بانک علاوه بر شعبه مرکزی دو شعبه در بازار تهران و بندربوشهر که مهمترین بندر بازرگانی آنروز
ایران بودتاسیس گردید.
نخستین نمایندگی بانک در خارج از کشور در سال 1327 در هامبورگ تاسیس شد .
تاسیس بانک کارگشایی: در سال 1305 بنگاهی بنام موسسه رهنی دولتی ایران، از محل وجوه صندوق بازنشستگی
کارکنان دولت برای رفع حوائج مردم بوجود آمد که تا سال 1307 تحت نظر وزارت دارایی اداره می گردید
پس از تاسیس بانک ملی به این بانک واگذار و در سال 1318 این موسسه بنام بانک کارگشایی مرسوم و یکی از
سازمانهای تابعه بانک ملی محسوب شد.
در تاریخ 22 اسفند ماه 1310 حق نشر اسکناس از تصویب مجلس شورای ملی گذشت و رسماً به مدت 10 سال
بانک ملی ایران اعطا شد که به خودی خود قابل تمدید بود و در فروردین ماه 1311 نخستین اسکناس بانک ملی
ایران انتشار یافت .
صندوق پس انداز : در سال 1318 بموجب قانونی بمنظور تشویق و ترغیب مردم به پس انداز، صندوق پس‌انداز بانک
ملی ایران تاسیس شد که پس از استقرار نظام بانکداری اسلامی بصورت قرض الحسنه پس‌انداز، یکی از واحدهای فعال
بانک به شمار می رود .
نخستین مجله اقتصادی کشور در سال 1313 انتشار یافت که اولین نشریه آماری، اقتصادی و مالی در ایران بود که
به تهیه شاخص قیمتها، شاخص عمده فروشی و تحول وقایع اقتصادی مبادرت و توانست گام موثری برای تهیه
زمینه مطالعات اقتصادی در کشور را فراهم آورد این نشریه به همت دکتر لوتس گیلهامر
DR. Lutz Glelhammer اولین رئیس اداره بررسیهای اقتصادی و احصائیه(آمار) بانک منتشر شد .
بانک کشاورزی تفکیک بانک فلاحتی از بانک : در قانون اجازه تأسیس بانک مقرر شده بود چنانچه دامنه معاملات
شعبه فلاحتی بانک، توسعه یابد به بانک مستقلی تبدیل گردد. در تاریخ 25 تیر ماه 1312 شعبه فلاحتی بانک ملی ایران
تفکیک و به بانک مستقلی نام بانک کشاورزی تبدیل شد .
بانک مرکزی : تا قبل از سال 1338 بانک ملی ایران وظایف بانک مرکزی مانند حق انحصاری انتشار اسکناس و تنظیم
جریان پول کشور را بعهده داشت در سال 1338 لایحه اساسنامه بانکی و پولی ایران به تصویب مجلس رسید و از
هجدهم مرداد 1339 وظایف بانک مرکزی از بانک ملی منتزع و با سرمایه 6/3 میلیارد ریال فعالیت خود را آغاز نمود.
آرزوی مردم ایران و علاقه آنها برای تاسیس بانک ملی رهایی از سلطه اقتصادی و سیاسی بیگانگان و جلوگیری از
تسلط آنها بر منابع حیاتی و ذخائر کشور بود، بانک ملی و دیگر بانکهائیکه پس از آن آغاز فعالیت نموده اند ،
توانستند خدمات مفید و ارزندهای مانند جمع آوری سپرده‌های مردم، حل مشکل نگهداری وجوه نقد و طلا و نقره،
نگهداری حساب خزانه دولت، اعطای تسهیلات اعتباری جهت راه‌اندازی کارخانجات و موسسات بزرگ تولیدی و
زیربنائی ، احداث واحدهای صنعتی- کشاورزی ، تسهیل در روابط تجاری داخلی و خارجی را ارائه نمایند.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی و استقرار حاکمیت جمهوری اسلامی،تغییر سیستم بانکداری و حذف ربا و ایجاد
بانک بر مبنای تعالیم و احکام اسلامی مورد توجه قرار گرفت که پس از تصویب لایحه قانونی عملیات بانکی بدون ربا
در سال 1362 و ابلاغ آن به بانکها، دستورالعملها و آئین نامه های اجرایی تهیه و از اول فروردین ماه 1363 این
قانون در بانک ملی ایران مورد اجرا گذاشته شد .
اکنون بیش از80 سال است که از تأسیس پرافتخار بانک ملی ایران میگذرد . در حال حاضر بیش از 3200 شعبه
فعال در داخل و 16 شعبه فعال در خارج کشور مشغول بکارند که باعث شده این بانک یکی از قویترین مؤسسات
مالی چه در ایران حتی در دنیا باشد.
بانک ملی ایران بمنظور اجرای هر چه صحیح تر قوانین که با دوصفت بارز و مهم آن وجه تمایز سیستم بانکداری
اسلامی و نظام بانکداری در جهان امروز است تعیین حذف ربا از سیستم بانکی و نظام اقتصادی کشور و استفاده
از سرمایه های بانک و سپرده های مردم بمنظور رشد اقتصادی برای محرومین و ایجاد عدالت و قسط در جامعه با
تلاش کارکنان معتمد و متخصص خود توانسته است گامهای موثر و مفیدی را بردارد.
منشور اخلاقی کارکنان بانک ملی ایران
کارکنان بانک ملی ایران با ایمان به اراده خالق هستی و درجهت حفظ منافع ملی به ارائه خدمات بانکی به
مشتریان می پردازند و جلب رضایت آنان را سرلوحه امورخود میدانند .
کارکنان بانک ملی ایران بر این باورند که مشتریان سرمایه های واقعی بانک هستند و حضور آنان را در
شعب خود مغتنم می شمارند.
کارکنان بانک ملی ایران با رعایت نظم ، آراستگی ، وقت شناسی و مسئولیت پذیری آماده پذیرش همگان در
واحدهای بانک ( در شعب درون مرزی و برون مرزی ) می باشند.
کارکنان بانک ملی ایران بر این باورند که عزت ، احترام و تکریم مراجعان به واحدهای این بانک ، از
مهمترین مسئولیتهای آنان است و سعی خواهند نمود تا شخصیت وجایگاه مشتریان در فرآیند ارتباطات متقابل
محفوظ باشد.
کارکنان بانک ملی ایران انجام امور مراجعان را در کوتاه ترین زمان ممکن ضروری دانسته و کوشش
خواهند نمود از اتلاف وقت آنان در واحدهای بانک جلوگیری نمایند.
کارکنان بانک ملی ایران مصمم هستند خدمات خود را با کیفیت مطلوب و به شیوهای مناسب ونوین در اختیار
مشتریان بانک قرار دهند.
کارکنان بانک ملی ایران وظیفه دارند تا در حوزه کاری خود هرگونه اطلاعات مورد نیاز مشتریان را به
سرعت و با توجه به مقررات برای آنان فراهم آورند.
کارکنان بانک ملی ایران بر این باورند که مبنای ارزیابی فعالیت های آنان نظرات و میزان رضایت مشتریان
است.
کارکنان بانک ملی ایران دریافت هرگونه انتقاد نظر یا پیشنهاد از سوی مشتریان را ارج نهاده و از آن به
عنوان زمینه ساز رشد و ارتقاء بانکی استقبال می کنند.
جدول 1 شرکتهای تحت پوشش بانک ملی ایران تا پایان فروردین ماه 1388:
| ردیف |
نام شرکت |
نوع فعالیت |
درصد مالکیت |
| 1 |
گروه صنعتی بلا |
مدیریت‌شرکتهای‌اقماری(تولیدو فروش کفش وجوراب و...) |
100 |
| 2 |
ملی‌مسکن‌وصنایع ساختمانی |
احداث مسکن و ساختمان |
100 |
| 3 |
چاپ ونشر بانک ملی ایران |
خدمات و انتشار کتب و مطبوعات |
100 |
| 4 |
جهان فیض |
فعالیت بازرگانی |
100 |
| 5 |
صرافی ملی ایران |
خریدو فروش انواع ارز و مسکوک طلا و نقره |
100 |
| 6 |
کشت‌وصنعت‌ودامپروری‌مامونیه ساوه |
کشاورزی، دامپروری، دامداری وتولید محصولات دامی وطیور |
100 |
| 7 |
کشت و صنعت و دامپروری لرستان |
کشاورزی،دامداری،ایجاد صنایع وفرآورده‌های کشاورزی‌ودامی |
100 |
| 8 |
کارگزاری بانک ملی ایران |
خرید و فروش اوراق پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار |
98/99 |
| 9 |
آزادراه زنجان –تبریز |
احداث آزادراه زنجان - تبریز وطرحهای جانبی |
May-62 |
| 10 |
قندوتصفیه شکراهواز |
تصفیه شکر خام و تولید شکردر کارخانه چغندری |
99/49 |
| 11 |
بانک قرض‌الحسنه مهر ایران |
انجام عملیات بانکی |
21 |
| 12 |
داده ورزی سداد |
ارائه خدمات داده پردازی و داده ورزی |
72 |
| 13 |
سرمایه‌گذاری‌بانک‌ملی‌ایران |
سرمایه‌گذاری درسهام واوراق بهادار صنایع غذایی، پتروشیمی و ... |
Jan-64 |
| 14 |
آزادراه‌کنارگذرشمالی‌مشهد |
احداث ، نگهداری و بهره‌برداری از آزادراه کنارگذر شمالی مشهد |
50 |
| 15 |
صنایع‌چوب‌وکاغذمازندران |
تولید انواع کاغذ چاپ، تحریر ، روزنامه و مقوای کنگره ای |
49 |
| 16 |
توسعه‌نیشکروصنایع جانبی |
متشکل از 14 واحد تولیدی ، صنعتی و بازرگانی شامل 7 واحد کشت وصنعت نیشکر و احداث صنایع تبدیلی جهت استحصال شکر ، یک واحد کارخانه الکل و خمیرمایه ، یک واحد تخته صنعتی و ... |
|
| 40 |
| 17 |
ملی انفورماتیک |
ایجاد و راه‌اندازی کارخانجات مونتاژ و ساخت سخت‌افزار |
75/21 |
| ونرم افزار و قطعات الکترونیکی |
| 18 |
کشت‌وصنعت‌ودامپروری‌پارس |
کشاورزی،دامپروری‌وپرورش طیوروآبزیان |
20 |
| 19 |
فروشگاههای زنجیره ای رفاه |
تهیه ، تامین ، تولید و فروش کالاهای موردنیاز عمومی |
58/19 |
| 20 |
سپرده‌گذاری‌مرکزی‌اوراق‌بهادار |
نگهداری‌حساب وجوه‌معاملات انجام یافته در بورس و نگهداری حساب اوراق بهادار مشتریان‌شرکتهای‌کارگزاری‌و ... |
14 |
| وتسویه‌وجوه |
| 21 |
صندوق‌مالی‌وتوسعه‌تکنولوژی |
اعطای‌تسهیلات به محققین، مبتکرین، مکتشفین ومخترعین |
31/13 |
| 22 |
سیمرغ |
کشاورزی، باغداری، دامداری و پرورش طیور و بسته‌بندی محصولات کشاورزی |
33/9 |
| 23 |
المکاسب دبی |
انجام عملیات تجاری و بازرگانی |
50 |