پروژه کارآموزی بررسی مسائل بهداشت حرفه ای در کارخانه داروپخش

مقدمه:

انسان از آغاز آفرینش به منظور استمرار حیات، به کار و کوشش مجبور بوده و در این راه سختی های بسیاری را متحمل شده است. امروزه به علت رشد روز افزون جمعیت و مصرف بیش از اندازه و بر پایی صنایع بزرگ، استفاده از انواع ماشین آلات، تجهیزات ، فرایندها و مواد شیمیایی و … امری گریزناپذیر شده است.

صنعتی شدن و تولید فزاینده مخاطراتی گوناگون را برای نیروی کار به ارمغان آورده و موجب شود نیروی کار در معرض عوامل زیان آور بسیار قرار گیرد، عواملی که جزء جدایی ناپذیر صنعت و تولید به شمار می آیند و همواره تندرستی نیروی کار را تهدید می کنند. از این رو حفاظت از تندرستی نیروی کار و بهسازی محیط کار از اهمیت شایان توجه برخوردار است.

این گزارش جهت بررسی مسائل بهداشت حرفه ای در کارخانه داروپخش طی یک دوره کارآموزی تهیه شده و سعی شده در آن پس از بررسی ها و ارزیابی ها و اندازه گیریهای انجام شده و ارائه اطلاعات لازم در زمینه مسائل مختلف و عوامل زیان آور کار پیشنهادات مفید و موثری جهت بهتر سازی محیط کار ارائه شود.

امید روزیکه نیروی کار در تمام صنایع ایران از سلامت و ایمنی کامل برخوردار شود.

بهداشت حرفه ای در صنایع داروسازی :

بهداشت حرفه ای در صنایع داروسازی از اهمیت بسزایی برخوردار است. زیرا محصول نهایی تولید شده در کارخانه های داروسازی دارویی بوده و مصرف کنندگان آن بیماران می باشند. بنابراین حفظ شرایط صد درصد بهداشتی مطابق استانداردهای بین المللی در محیط کارخانه امری است ضروری که کنترل آن بر عهده مسئولین متخصص واگذار شده و آنها موظیف به نظارت مستقیم بهداشت محیط کار می باشند.

برای درک صحیح از مفهوم بهداشت حرفه ای در کارخانجات داروسازی بهتر است به تعریف بهداشت حرفه ای توجه کافی داشته باشیم در واقع بهداشت حرفه ای عبارتست از علم و هنر پیشگیری از اثرات سوئی که در طرز کار، محیط کار و خصلت کار وجود دارد و سلامت شاغل را به خطر انداخته وباعث ایجاد بیماری های حرفه ای، مسمومیت های شغلی و حوادث ناشی از کار می شود ( براساس تعریف ALHA (انجمن متخصصین مهندسی بهداشت حرفه ای آمریکا) همانطور که می دانیم مواد اولیه مصرفی در کارخانجات دارویی بیشتر از مواد شیمیایی تشکیل می یابد. بنابراین در صورت عدم استفاده صحیح از موارد مزبور عوامل شیمیایی مورد مصرف ممکن است در اثر تماس با اعضای بدن کارگران و با ورود به دستگاه تنفسی و گوارشی و همینطور از طریق پوست موجبات ناراحتی آنان را فراهم بسازد و با مواد شیمیایی ممکن است باعث تحریک و سایر عوارض دیگر گردد.

از جمله عوراض زیان آور فیزیکی که در کارخانجات داروسازی ممکن است روی سلامتی کارگران اثر منفی داشته باشد می توان سروصدا، روشنایی، حرارت و امثال آنها را ذکر کردکه در بخشهای مختلف به نحوی موجبات ناراحتی کارگران را سبب می شوند  و می بایست راههای کنترل صحیح آنها را شناسایی نمود و در صورتیکه راه کنترل به نحوی وجود داشته باشد با وسایل حفاظت فردی مناسب اقدام به جلوگیری از عوارض نامطلوب آنها نمود.

سازمانها و تشکیلات بهداشت حرفه ای در ایران

این سازمانها عبارتند از سازمانهای دولتی مسئول در امر بهداشت حرفه ای و حفاظت صنعتی وسازمانهای اختصاصی که از طرف صنایع ایجاد می گردند.

سازمانهای دولتی یا مستقیماً مجری برنامه های بهداشت حرفه ای و حفاظت صنعتی بوده و یا موظف در نظارت بر انجام امور و یا اینکه مسئول آموزش کادر فنی مورد لزوم می باشند. وزارت کار و امور اجتماعی مسئولیت مستقیم در مقابل مسائل کار و کارگری داشته و فعالیت گسترده ای در این زمینه دارد.

سازمان تامین اجتماعی و وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی در سطح کشور فعالیت های جنبی در زمینه بهداشت حرفه ای دارند. اینک به ذکر قانون کار وزارت کار و سازمان تامین اجتماعی و آیین نامه های کمیته حفاظت و بهداشت حرفه ای می پردازیم.

1) قوانین کار، وزارت کار مورد استناد فعالیتهای بهداشت حرفه‌ای:

ماده های 2،85،86،87،88،89،90،91،92،93،94،95،96،97،98،99،100،101،102،103،

104،105،106،156،179،193

2) آئین نامه های سازمان تامین اجتماعی :

ماده های 3،4،54،60،61،65،66،88،90

3) آئین نامه های کمیته حفاظت فنی :

ماده های 1،2،3،4،5،6،7

تاریخچه و مشخصات شرکت کارخانجات داروپخش :

شرکت داروپخش در تاریخ 23/10/1334 با سرمایه 000/000/250 ریال با عنوان بنگاه خیریه داروپخش به منظور ارائه خدمت دارویی در زمینی به مساحت 20 هکتار در کیلومتر 18 اتوبان کرج آغاز به کار نمود. محصولات بخش تولیدی این مجتمع در آغاز حدود 20 قلم و شامل انواع آمپول ، قرص  و شربت بود، که تا پیروزی انقلاب اسلامی تنوع تولیدات کارخانه به 80 قلم رسید.

مجموعه بزرگ داروپخش در سال 1357 پس از به ثمر رسیدن انقلاب اسلامی به وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی ملحق و با توجه به اجرای نظام نوین دارویی، همگام با سایر کارخانجات تولیدی محصولات خود را با نام ژنریک تولید و به بازار عرضه نمود و از سال 1359 با دگرگونی که در ساختار تشکیلاتی این مجموعه رخ داد با نام شرکت سهامی داروپخش به تلاش خود ادامه داد که از اسفند سال 1371 مالکیت آن از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به سازمان تامین اجتماعی منتقل و با نام شرکت داروپخش (سهامی خاص) به فعالیت خود ادامه می دهد.

در سال 1372 شرکت داروپخش از سهامی خاص به سهامی عام تغییر و در سال 1377 با تبدیل واحدهای خود گردان به شرکتهایی با شخصیت حقوقی مستقل، کارخانه داروپخش نیز از شرکت داروپخش سهامی عام منفک و از همان تاریخ تحت عنوان شرکت کارخانجات داروپخش ( سهامی خاص) وظایف خود را دنبال می کند.در حال  حاضر شرکت با بهره گیری از خدمات بیش از 900 نفر در رده های مختلف تحصیلی و تجربی در زمینه تولید حدود 140 قلم اشکال مختلف دارویی فعالیت دارد و در حدود 12% از کل محصولات مختلف دارویی و بهداشتی را تأمین می نماید.

شرکت داروپخش با توجه به توسعه کمی و کیفی و بهره برداری از بیش از 40 سال تجربه در حال حاضر از بخشهای زیر تشکیل شده است:

بخش قرص و کپسول

بخش استریل

بخش شربت وقطره خوراکی

بخش فرآورده های بهداشتی

بخش پماد ، کرم وشیاف

بخش کارتریج

بخش سرم

در همین راستا و به منظور بهبود بخشیدن به تولیدات و پاسخگویی به نیاز بازارهای جهانی در بهمن ماه سال 1376 ، شرکت موفق به اخذ گواهینامه ISO 9002 گردید.

کارگاهها و صنایعی که شرکت را احاطه کرده اند عبارتند از:

در ضلع شمالی چاپخانه جمهوری اسلامی و کارخانه تولید مواد اولیه ، در ضلع جنوبی رنگ سازی و کارگاههای تولید قطعات، در ضلع شرقی بهزیستی و انبارهای نگهداری کالاهای تولیدی و در ضلع غربی کارگاه نیروی انتظامی واقع شده است.

مقدمه

در عصر حاضر، پیشرفت فن آوری در تمام زمینه های صنعتی، گسترش و کاربرد وسیع وسایل، ماشین آلات و تجهیزات مختلف را به همراه داشته است. این رشد سریع سبب گردیده تا انسان در زندگی روزمره و شغلی خود هر چه بیشتر تحت تاثیر آشفتگی های ناخوشایند اکوستیکی یعنی «صدا» با شدتهای مختلف قرار گیرد. بطوریکه امروزه صدا جزئی از زندگی انسان را تشکیل می دهد.

به همین ترتیب صدا یکی از عوامل زیان آور شغلی به شمار می آید و بسیاری از کارگران در معرض این عامل زیان آور قرار دارند. از این رو به دلیل اهمیت موضوع سر و صدا و تاثیراتی که روی افراد ایجاد می کند سعی شده است به بررسی این عامل در تعدادی از بخشهای کارخانه داروپخش پرداخته شود. در ابتدا برای آشنایی بیشتر با عالم زیان آور سروصدا تعاریفی دراین رابطه ارائه می گردد و تاثیرات زیان آور آن مطرح می شود.

صوت چیست؟

صوت شکلی از انرژی می باشد که توسط حس شنوایی قابل تشخیص است به بیان ساده صورت هر چیزی است که شنیده می شود.

امواج صوتی :

همچنان که نواحی تراکم وانبساط در یک محیط حرکت می کند یک موج صوتی تولید می شود پس یک موج صوتی نمونه ای از تغییر در فشار هوا است. مولکولهای هوا در مسیر موج صوتی حرکت نمی کنند. بلکه آنها در یک محل پیرامون نقطه تعادل خود به نوسان در می آیندو مانند یک منبع ارتعاش عمل می کنند. اصوات از نوع موج طولی بوده و تقسیم بندی آنها عبارتست از:

1- امواج مادون صوت (Infra sound) : اصواتی با بسامد کمتر از 20 هرتز می باشد که گوش انسان حساسیت چندانی به شنیدن آن ندارد.

2- امواج ردیف شنوایی (Audible spectram): اصواتی با بسامد 20 تا 20000 هرتز می باشند که بسامدهای یاد شده حس شنوایی را در انسان تحریک می کنند و بسامدهای 500 تا 3000 هرتز ، بسامدهای مطالعه می باشند.

3- امواج ماوراء صوت (Ultra Sound) : اصواتی با بسامد بیش از 20000 هرتز می باشند و حس شنوایی انسان را تحریک نمی کنند.

سروصدا : (Noise)

عبارتست از یک صوت نامطلوب ، ناخوشایند و ناخواسته که به مجموع امواج صوتی با طول موجهای مختلف و شدتهای متفاوت که ترکیب مشخص و ثابتی نداشته باشند اطلاق می گردد.

انواع سر وصدا :

صدا از نظر توزیع زمانی به انواع زیر تقسیم می گردد:

1- صدای ضربه ای ( کوبه ای) : صدایی است که تکرار صدا کمتر از یک بار در ثانیه و یا صدایی که در زمان کوتاهی ایجاد می شود وس پس میرا می گردد.

2- صدای متغیر: صدایی است که نوسانات صدا با گذشت زمان بین 15-10 دسی بل باشد.

3- صدای منقطع : در صدای منقطع تغییرات و دامنه نوسانات بیش از 15 دسی بل باشد.

4- صدای پیوسته: به صدایی گفته می شود که فاصله تکرار صدا کمتر از نیم ثانیه است.

اثرات زیاد آور سروصدا:

سرو صدا دارای اثرات مختلفی بر روی سیستمهای مختلف بدن می باشد که در نهایت به کمبود بهره وری و بازده کاری می‌انجامد که از تأثیرات شدید تا خفیف آن عبارتند از:

1) اثر بر سیستم شنوایی:

الف ) تغییرات دائمی کاهش قدرت شنوایی غیرقابل برگشت ، طری دائم

Permparery Thershold Shift (PTS)

ب ) تغییرات موقت کاهش قدرت شنوایی قابل برگشت، طری مونت

Temparery Thershold shift (TTS)

ج )‌احتمال پاره شدن پرده و گوش در اثر سروصدای بسیار بالا

د ) وزوز کردن گوش و احساس سوت کشیدن در گوش حتی بعد از ساعات کار

2) اثر بر روی سیستم قلب و عروق :

افزایش فشار خون، افزایش ضربان قلب ، افزایش میزان تنفس ، افزایش میزان آدرنالین، افزایش ترشح هورمونها

3) اثر بر روی سیستم گوارش و اعصاب:

تغییرات سیستم گوارش ، گونتگه به عضلات و خستگی عضلانی و کاهش ساعات خواب ، افسردگی روحی و روانی

روشهای اندازه گیری سروصدا در محیط کار:

اندازه گیری سر وصدا در محیط کار شامل دو بخش است: 1- اندازه گیری میزان سروصدای عمومی محیط کار 2- اندازه گیری میزان سروصدا به روش موضعی

عملیات اندازه گیری سروصدا شامل 3 مرحله اساسی است.

الف ) بررسی مقدماتی : در این مرحله به جمع آوری اطلاعات مربوط به محیط اندازه گیری نظیر نام کارگاه، کروکی کارگاه ، جنس سقف و کف و دیوار کارگاه، تعداد ماشین آلات و روش اندازه گیری انتخابی، استاندارد انتخابی منابع مهم سروصدا و منابع ثانویه سروصدا می‌پردازیم. در بررسی مقدماتی وسایل ودستگاههای موجود در کارگاه به تناسب ابعادحقیقی رسم می‌گردند.

ب ) اندازه گیری : بعد از کشیدن کروکی انتخاب ایستگاه های اندازه گیری باید صورت بگیرد در بررسی وضعیت عمومی کارگاه از روش ایستگاه بندی استفاده می شود و نقاطی که بعلت وجود ماشین آلات امکان اندازه گیری ندارد حذف می گردد تقسیم کارگاه به مربعهای 2*2 یا 1*1 با توجه به کوچکی و بزرگی کارگاه صورت می گیرد و در مرکز هر مربع اندازه گیری انجام می شود.