تعریف عیار پروتئین:
اسیدینه ای را که در واکنش فوق ظاهر میگردد میتوان در مجاورت فنل فتالئین با سود تیتره نموده و از روی عبارت پروتئین به نسبت درصد پروتئینهای موجود در شیر پی برد. عیار پروتئین که به (Eiweisstiter=Et) نشان داده میشود عبارتست از تعداد میلی لیترهای سودکه برای 25 میلی لیتر شیر لازم است تا پس از اضافه کردن فرمالدئید در مجاورت فنل فتالئین رنگ استاندارد بدست آید عیار پروتئین در شیرهای تازه نسبت درصد مقدار پروتئین را نشان میدهد.
وسائل لازم برای آزمایش:
یک بورت مدرج (تا 01/0 میلی لیتر).
2بشر 250تا 400 میلی لیتری
یک پیپت 25 میلی لیتری.
یک پیپت 5/0 میلی لیتری
درصورت امکان می توان از دستگاه سنجش پروتئینهای شیر ساخت ژربر استفاده نمود. این دستگاه شامل بورتیست که ستون مدرج آن نسبت درصد پروتئینها را مستقیماً در 25 میلی لیتر شیر نشان میدهد.
معرف های لازم برای آزمایش:
محلول سود(n143/0) عاری از
محلول الکلی فنل فتالئین(2گرم فنل فتالئین را با الکل 96 درجه به 100 میلی لیتر میرسانیم).
محلول اکسالات دو پتاس (28 گرم اکسالات دوپتاس خنثی را با آب مقطر به 100 میلی لیتر میرسانیم).
محلول تجارتی فرمالین 40 درصد
محلول سولفات دوکوبالت (25 گرم سولفات دوکوبالت را با آب مقطر به 100 میلی لیتر میرسانیم).
در صورت امکان میتوان از معرفهای آماده ساخت ژربر که برای 200 آزمایش کافیست استفاده نمود.
مشخصات نمونه مورد آزمایش:
شیر مورد آزمایش نباید حاوی مواد نگهدارنده مانند بی کرمات دوپتاس یا فرمل باشد نمونه را قبل از آزمایش بحرارت 20 درجه سانتیگراد رسانده و بدون اینکه کف کند خوب بهم میزنیم.
طرز عمل:
الف)تهیه رنگ استاندارد:
در یکی از بشرها 25 میلی لیتر شیر, یک میلی لیتر از محلول اکسالات دوپتاس و 5/0 میلی لیتر از محلول 5 درصد سولفات کوبالت میریزیم رنگ استاندارد باید هر ساعت یکمرتبه تعویض گردد.
ب)تیتراسیون:
در بشر دیگر 25 میلی لیتر شیر, یک میلی لیتر از محلول اکسالات دوپتاس و 25/0 میلی لیتر فنل فتالئین ریخته و پس از اینکه بهم زدیم با سود تیتره مینماییم و با رنگ استاندارد مقایسه می کنیم. سپس 5 میلی لیتر از فرمالین 40درصد اضافه نموده و پس از لااقل یک دقیقه تا بدست آمدن رنگ گلی مشابه استاندارد باسود تیتره مینماییم. میلی لژترهای سود مصرف شده عیار پروتئین شیر را نشان میدهد.
دقت آزمایش:
این آزمایش تا03/0 درصد پروتئین را نشان می دهد. آزمایش فوق العاده سریع بوده و در مورد تعداد زیاد نمونه چنانچه با یکدستگاه 2 نفر کار کنند هر آزمایش بیش از 2 دقیقه بطول نخواهد انجامید.
روش تیتراسیون فرمل در عمل بیشتر برای سنجش نسبت درصد پروتئین شیرهای مخلوط و اندازه گیری با زده پنیرسازی مورد استفاده قرار میگیرد و در مورد شیرهای انفرادی(یا شیر یک سر دام) دقت زیادی ندارد.
علل اصلی اشتباه در عمل:
علل اصلی که ممکن است موجب اشتباه در عمل گردند عبارتند از:
تغییر عیار سود مثلاً با جذب اتیدرید کربنیک موجود در هوا.
استعمال فنل فتالئینی که کاملاً خنثی نباشد.
کندی یا سرعت زیاد در تیتراسیون.
وجود کف در نمونه شیر.
ترشی شیر
روش نصب رنگ:
اهمیت و موارد استعمال آزمایش: روش نصب رنگ سریعترین روشی است که در حال حاضر برای سنجش پروتئین های شیر تعداد زیادی نمونه (چندین صدتا چند هزار در روز) مورد استفاده قرار میگیرد. این روش مخصوص آزمایشگاههای بزرگ و کارخانه هائیست که روزانه مقدار زیادی شیر برای تهیه پنیر دریافت مینمایند و به منظور پرداخت بهای شیر و بهبود تولید شیر(از نقطه نظر کمیت و کیفیت) بکار میرود.
اصول آزمایش:
اساس این روش عبارتست از نصب رنگهای آنیلین بر روی پروتئین ها که ابتدا بوسیله Fraenkel-Conrat و Cooper مطالعه شده و سپس دو شیمیدان آلمانی به نامهای Udy , Hetzel , Schober آمریکایی از این اصل به منظور سنجش پروتئینهای شیر استفاده نموده اند.
عاملهای قطبی پروتئینها رنگهایی را که دارای بار الکتریکی مخالف باشند بخود جذب مینمایند. پروتئینهای شیر پائین تر از نقطه ایزوالکتریک یا بعبارت دیگر در سمت اسیدی این نقطه بار الکتریکی مثبت نشان داده و بعنوان کاتیونها عمل مینمایند. حال درصورتیکه یک ماده رنگی حاوی بار الکتریکی منفی در محلول داخل نماییم با پروتئین تشکیل کمپلکس غیر محلولی از پروتئین و رنگ میدهد. برای اینکه رسوب پروتئین کامل گردد مقدار بیش از اندازه رنگ لازم است. مقدار پروتئین از روی مقدار آزاد رنگ(که بر روی پروتئینها نصب نگردیده است) سنجیده شده و به وسیله اندازه گیری دانسیته اوپتیک مایع باقیمانده اندازه گیری میشود.
رنگهای مورد استفاده:
رنگهایی که معمولاً در این روش مورد استفاده قرار میگیرند عبارتند از:
سیاه آمیدوB10, Orange G و Acid orange 12 که فرمول ساختمانی آنها بقرار ذیل است: