کلمه کیفیت ترجمه انگلیسی (Quality) به معنای چگونگی است یعنی، صفت حالت یا وضعیت یک شی. ابتدا که این کلمه در زبان های اروپایی به کار رفت دارای بار مثبت بود یعنی کیفیت به عنوان یک کلمه مفهوم ارزشی به کار می رفت و لذا در فارسی هم غالبا به جای آن کلمه مرغوبیت را به کار می بردند اما به تدریج این دیدگاه تغییر کرد و امروزه کوالیتی نه بار مثبت دارد و نه بار منفی بلکه از نظر ارزشی خنثی است. همانطور که مثلا در فیزیک کلمه دما خنثی است نه گرما را می رساند و نه سرما را بلکه میزان گرما و سرما را به طور کلی نشان می دهد و طبعا ممکن است احساس یکی با احساس دیگری کمی متفاوت باشد، کیفیت، دارای تعریف علمی است و در استاندارد بین المللی 8402 بدین صورت تعریف شده است:
تمامی ویژگی های یک شی (یا مقوله) که در توانایی آن برای برآورده کردن نیازهای تصریح شده یا تلویحی موثر است.
به عبارت دیگر کیفیت یعنی تمام خصوصیات ذاتی یک شی. بدیهی است که در مورد اشیا طبیعی مثل مواد غذایی (سبزیجات، میوه جات و گوشت) یا مواد کشاورزی که در صنعت به کار می رود( مثل پنبه، سویا، لاستیک طبیعی یا کائوچو) و مواد معدنی (سنگ آهن و سایر سنگ های معدنی) خصوصیات آنها در طبیعت به تدریج فراهم شده است. درصد خلوص یک سنگ معدن و موادی که با آن مخلوط است، بلندی و کوتاهی الیاف پنبه و امثال آنها در طبیعت به صورت ساخته شده وجود نداشته است. اگر چه امروزه با استفاده از علم یا مهندسی ژنتیک انواع جدیدی از محصولات غذایی و کشاورزی تولید می شود ولی هنوز عمدتا دست طبیعت تنها عامل یا مهم ترین عاملی است که در آنها موثر است. اما در محصولات صنعتی بشر است که کیفیت را می سازد. اگر مثلا بدنه اتومبیل از ورق آهن نازکی ساخته شده باشد مقاومت آن در برابر حوادث(تصادفات، زنگ زدگی، و ...) کم می شود پس این سازنده اتومبیل است که کیفیت را در محصول می سازد.
ساخت کیفیت از طراحی شروع می شود. اگر محصولی خوب طراحی شده باشد باب بازار می شود و رضایت مشتریان جلب می گردد و اگر طراحی آن درست نباشد نارضایتی مشتریان را در پی خواهد داشت و بالمان تولید کننده بازار خود را از دست می دهد و چه بسا که ورشکست شود. در مرحله بعد مواد اولیه و قطعات حرف اساسی را می زند. اگر کارخانه اتومبیل سازی قطعاتی را که از قطعه سازان می خرد کنترل نکند ممکن است آن قطعات با کیفیت نازلی تهیه شده باشد و باعث مشکلات برای مصرف کننده شود. مواد اولیه که برای ساختن یک ماده غذایی (مثل بیسکویت، آدامس، کمپوت و کنسرو) به کار می رود و یا برای ساختن یک کالای صنعتی (مثل ظروف چینی و پلاستیکی و فلزی) مورد استفاده واقع می شود، در کیفیت محصول نهایی اثر بسیار دارد که اگر مطابق با شرایط لازم نباشد عدم رضایت مشتری و از دست دادن بازار و شکایت و دعاوی حقوقی وده ها مشکل دیگر را در پی خواهد داشت. پس تولید کننده باید کیفیتی را در محصول خود بسازد که با توجه به پولی که مشتری می دهد رضایت او را جلب کند.
چنانچه گفته شد، کیفیت کالا باید مطابق با شرایط لازم باشد تا مصرف کننده یا مشتری راضی شود. این شرایط چیست؟ در اغلب موارد می توان حدس هایی از کیفیت محصول زد و آن در مواردی است که مصرف کننده به آسانی می تواند خود قضاوت کند. اما در مورد کالای صنعتی پیشرفته چگونه مصرف کننده از کیفیت کالا اطمینان حاصل می کند؟
مثلا اجاق مایکروویو یا تلویزیون یا رایانه یا یخچال یا فریزر چه کیفیتی باید داشته باشد تا رضایت شما را جلب کند؟ بدیهی است که اکثر مردم نمی توانند پاسخ این سوال را به آسانی بدهند. زیرا که تخصص و اطلاع کافی از آن ندارند. در اینجا استاندارد است که به کمک مصرف کننده می آید و شرایط لازم را برای این کالاها تعیین و معرفی می کند. سازنده در صورتی که این شرایط را برآورده ساخته باشد می توان از موسسه استاندارد آنها را بر روی کالای خود بزند که معنای آن این است که این کالا با استاندارد ایران یا کشور مورد نظر، منطبق است و مصرف کننده اطمینان خاطر پیدا می کند و مطمئن است که در برابر پولی که می دهد جنس با ارزشی دریافت می کند.
اکنون سوال این است که شرایط مندرج در استانداردها بیشتر به چه نوع کیفیت هایی ناظر است؟
در درجه اول عملکرد محصول مهم است. شما باطری را برای ماشین خود، برای تامین برق می خرید اگر باطری که خریده اید این وظیفه را به خوبی انجام ندهد عملکردش بد است یعنی کیفیت عملکردی پایینی دارد. اگر یخچال یا فریزر بخرید چه انتظاری از آن دارید؟
آنها باید مواد غذایی را در دمای مطلوبی نگهداری و در مدت معینی یخ تولید کنند. اگر در این کار اشکالی وجود داشته باشد کیفیت این محصولات رضایت بخش نیست و نیاز مشتری را برآورده نمی سازد. البته شرایط جنبی و فرعی بسیاری مانند رنگ، و اینکه مواد داخلی بکار رفته بو ندهد تا در مواد غذایی اثر بگذارد، دارای حجم کافی باشد، حمل و نقل و استفاده از آنها آسان باشد و غیره در نظر شما دخالت دارد.
بعد از عملکرد، ایمنی توجه شما را جلب می کند. اگر یخچال یا ماشین لباس شویی خوب عایق بندی یا طراحی نشده باشد ممکن است منجر به برق گرفتگی و یا سوختن دستگاه شده در این صورت باز هم مشتری ناراضی خواهد بود.
رعایت بهداشت در مواد غذایی، دارویی و آرایشی بسیار مهم است و اگر رعایت نشده باشد ممکن است باعث بیماری یا حتی مرگ شود و هم چنین رعایت مسایل زیست محیطی حایز اهمیت است تا هر چه ممکن است کمتر آلودگی ایجاد شود و سپس کاهش انواع، تعویض پذیری و همسازی(که مثلا سر پیچ به لامپ و لامپ به سر پیچ بخورد) و امثال آنها اهمیت پیدا می کند.
کیفیت یعنی کلیه خصوصیات یک محصول که در برآورده کردن نیازهای شما موثر است اعم از تاثیر مثبت یا منفی و استاندارد حداقل شرایط لازم را برای رضایت مشتری در نظر می گیرد. یعنی سعی می کند کیفیتی در محصول به وجود آورد که مصرف کننده و مشتری راضی باشند و تولید کننده هم در ساخت آن دچار مشکل فنی و مالی و غیره نشود.
در خاتمه باید یادآوری شود که استاندارد راحت به دست نمی آید بلکه در نتیجه تحقیق و کنکاش و مطالعه و مشاوره اهل فن به وجود آمده و عصاره کوشش ها و مجاهدات دانشمندان و فناوران و صنعتگران در تمام نقاط جهان می باشد.
http://www.smeir.ir/display_interesting.php?id=115
ایمنی مواد غذایی
برای حفظ سلامتی، غذایی که می خوریم، باید سالم و مغذی باشد. ما نمی توانیم تمام خطرات موجود را از بن ببریم ولی می توانیم آن ها را به حداقل برسانیم . ایمنی مواد غذایی، بیشتر از جهت آلودگی به باکتری ها و باقی مانده مواد شیمیایی مانند سموم دفع آفات نباتی، آنتی بیوتیک ها و هورمون ها مورد توجه است. در کشورهای بیوتکنولوژی نیز اهمیت زیادی پیدا کرده است.
تغییر در میزان و توزیع جمعیت، تنوع فرآورده های غذایی و تغییر شیوه زندگی در سال‌های اخیر منجر به ایجاد تغییراتی در رژیم غذایی، نحوه انتخاب مواد غذایی و روشهای آماده سازی غذا شده است. ما از غذاهای آماده مصرف، بیش تر از گذشته استفاده می کنیم و ترجیح می دهیم از روش های سریع تر آماده سازی غذا بهره‌مند شویم. مصرف کننده آگاه می تواند به وجود تحولات همه جانبه از تمام امکانات موجود استفاده کند، بدون آنکه سلامت خود را به مخاطره اندازد .
دولت، نقش عمده ای در تضمین کیفیت و حفظ ایمنی مواد غذایی دارد . این امر با وضع قوانین و مقررات ، تدوین استانداردها، تهیه راهنماها و دستورالعمل ها و هم چنین کنترل کیفیت فرآورده های غذایی امکان پذیر است. تولید کنندگان، توزیع کنندگان، فروشندگان مواد غذایی و مسئولان رستوران ها و غذاخوری ها با رعایت مقررات می توانند وضعیت موجود را بهبود بخشند، ولی به طور کلی، کنترل نهایی و حمایت از مصرف کننده با دولت است. از طرف دیگر، درصد بالایی از مسمومیت های غذایی در خانه رخ می دهد و ناشی از عدم رعایت نکات و دستورات ایمنی است. بنابراین برنامه ریزی برای آموزش همگانی نقش مهمی را در به حداقل رساندن بیماری های حاد و مزمن ناشی از مصرف غذاهای ناسالم ایفا می کند. جامعه علمی و دانشگاهی می تواند در این امر مهم موثر واقع شود.