گیاهان اکواریومی
عده زیادی از اکواریوم دار ها خیال می کنند که گیاهان فقط به خاطر زیبائی که دارند در داخل اکواریوم قرار می گیرند. بنابراین در کشور هائی مثل ایران که تهیه گیاهان مخصوص اکواریوم تا حدودی مشکل است ، برای این منظور به گیاهان مصنوعی روی می آورند. عده ای نیز تنها نقش گیاهان را تولید اکسیژن می دانند و در صورت فقدان آنها سعی می کنند از طریق تهویه بیشتر ، کمبود آنرا جبران نمایند. تجربه و تحقیق نشان داده است که اثر گیاهان در داخل اکواریوم بمراتب مهمتر از حد تصور فوق بوده و گیاهان از این نظر دارای اهمیت ویژه می باشند. این اثرات به ترتیب اهمیت عبارتند از :
جذب مواد سمی
جذب تمام یا قسمت عمده ای از مواد دفعی و سمی که حاصل متابولیسم و فعل و انفعالات حیاتی ماهی است توسط گیاهان انجام می گیرد. مهمترین های این مواد امونیوم (ترکیبی از ادرار ها می باشد) آمونیوم (از ترکیبات سمی و خطرناک می باشد که به طور دائم توسط ماهی تولید و به آب اضافه می شود و حتما باید از محیط زیست آنها بطور مرتب جدا گردد) هیچ نوع فیلتری بجز گیاهان و باکتری های نیتروزوموناس نمی توانند این مواد را از حالت سمی به ترکیب غیر سمی تبدیل نمایند.
این مواد نه تنها جذب گیاهان می گردند بلکه مانند کود شیمیائی باعث افزایش رشد و نمو آنها می شوند.
جذب گاز کربنیک حاصله از بازدم ماهی ها و سایر آبزیان داخل اکواریوم
گیاهان در مقابل نور ، گاز کربنیک حاصله از بازدم ماهی ها و سایر آبزیان داخل اکواریوم را بطور مرتب جذب کرده و تبدیل به ماده می نمایند. اگرچه پمپ هوا و تهویه آب هم همین کار را انجام می دهند ، با وجود این گیاهان داخل اکواریوم در این مورد اثر خاصی دارند. اگر تراکم گیاهان داخل اکواریوم متعادل باشد ، در هنگام شب نیز که گیاهان نیز خود تولید گاز کربنیک می کنند ، تهویه معمولی آب برای از بین بردن گاز کربنیک حاصله کفایت می کند.
تولید اکسیژن
اگرچه تولید اکسیژن در داخل اکواریوم واجد اهمیت زیاد است ، با وجود این و با توجه با اینکه از طریق تهویه به بهترین وجه بخصوص در شب می توان اکسیژن مورد نیاز را تامین نمود ، اهمیت تولید آن بوسیله گیاهان بعد از جذب مواد سمی و گاز کربنیک بویسله آنها قرار دارد. در هر صورت همواره بایستی میزان گیاهان داخل اکواریوم در حدی باید که گاز کربنیک حاصله از گیاهان در فقدان نور اثری روی ماهی ها نداشته باشد.
زیبایی و طراوت داخل اکواریوم
گیاهان در داخل اکواریوم قابل مقایسه با گیاهان داخل باغچه می باشند. طبیعتا اکواریومی در آن گیاهان طبیعی سرحال و زنده کاشته شده است ، دارای طراوت و زیباوی بیبشتری از اکواریوم برهنه و یا دارای گیاهان مصنوعی است.
کنترل میزان نفوذ نور به داخل اکواریوم
گیاهان اکواریوم می توانند به بهترین وجه میزان نفوذ نور مستقیم و حتی غیر مستقیم را به داخل اکواریوم کنترل نمایند. بدهی است ماهی ها نیز با توجه به نیازی که به تابش میزان مشخصی از نور دارند ، می توانند نقطه مورد نظر خود را در اکواریومی که دارای گیاه است پیدا کنند. اگر اهمیت وجود گیاهان را در داخل اکواریوم از دید ماهی ها نگاه کنیم ، بدون شک اثر کنترل نور توسط گیاهان برای آنها بمراتب مهمتر از اثر زیبایی آنها برای صاحب اکوارویم و حتی خودشان می باشد.
محل تخمریزی یا ایجاد لانه
گیاهان طبیعی اثر بسیار مهمی در تخمریزی اکثر انواع ماهی ها دارند. بیشتر ماهی ها تخم های خود را بر روی شاخ و برگ گیاهان و با در زیر برگها می ریزند. گیاهان همچنین اثر مهمی در لانه سازی برخی از ماهی ها هنگام تخمریزی دارند. برای مثال انواع گورامی ها که برای تخمریزی خود ایجاد لانه هایی از هوا می کنند ، برای تثبیت و اسکان لانه خود از شاخ و برگ گیاهان استفاده می کنند. فقدان گیاه در اکواریوم باعث متلاشی شدن لانه آنها می گردد.
پناهگاه نوزاد ها و ماهی های بزرگ
نوزادان اکثر ماهی ها از گیاهان بعنوان پناهگاه استفاده می کنند. اگر تراکم گیاهان داخل اکواریوم در حد طبیعی برای نوع ماهی تکثیر شده باشد نوزادان می توانند به بهترین وجه در داخل آنها پنهان شوند و خود را از دسترس والدین و یا سایر ماهی ها دیگر اکواریوم درو نگه دارند. اکثر ماهی ها تخم نوزادان خود یا سایر ماهی ها را می خورند. گیاهان همچنین پناهگاه خوبی برای برخی از ماهی های بزرگ که مورد حمله گاهگاهی سایر ماهی ها قرار می گیرند می باشند. گاهی ممکن است ماهی های یک گونه مشابه و یا دو ماهی از گونه های مختلف معترض یکدیگر شوند واگر ماهی مورد تعرض بتواند خود را برای مدتی پنهان نماید از دست ماهی متجاوز مصون خواهد ماند.
تولید غذا بطور غیر مستقیم برای برخی از ماهی ها
برخی از ماهی ها علاقه خاصی به خوردن الگها و باکتریها دارند. الگها و باکتری ها بمقدار زیاد بر روی شاخ و برگ گیاهان تولید می شوند. اکثر ماهی هائی از این قبیل را می توان دید که روی شاخ و برگ گیاهان به منظور خوردن باکتری ها و الگها رشد نمو یافته و بر روی آنها بازرسی می نمایند.
با توجه با مراتب فوق می توان نتیجه گرفت که گیاهان پلاستیکی و مصنوعی حتی اگر زیبا هم باشند ، نمی توانند احتیاجات ماهی ها را بر آورده سازند.