تحقیق مقاله مهدویت در قرآن

ما منتظران حضرت مهدی (ع) بارها نوید فتح وظفر را درقرآن کریم خوانده ایم وطبق گفته قرآن مهدی روزی ظهور می کند وچشمان ما منتظران به نورآن بزرگوار منور می گردد. چنانکه خداوند فرموده است: «‌وزمین به نور پروردگار روشن می گردد.» (سوره زمرآیه 69 ) ویا درسوره شریفه فجربه صبح صادق وظهور مهدی موعود اشاره شده است: « قسم به صبحگاه وقسم به ده شب اول ذی الحجه وقسم به حق جفت وقسم به شب تارهنگامی که به روز روشن مبدل شود.» یا در سوره مبارکه قدر هدف از :«سلام هی حتی مطلع الفجر» تا بندگی صبح دولت آل محمد(ص) است. بله از این آیات این چنین استفاده می شود که موضوع مهدویت و امام مهدی در قرآن به طور غیر مستقیم اشاره شده است و برخی از اهل تحقیق از صدوبیست تا صدوپنجاه آیه از قرآن چنین استنباط و اجتهادی را در مورد مهدی (عج) معتقدند.

یک اشارات از کل آیات قرآن برمی آید و آن اینکه : سرانجام حق و عدل و مؤمنین و متقین و صالحین و مستضعفین و آزاد  مردان پیروز می شوند و باطل و اهل باطل نابود می گردند.

البته در قرآن با صراحت از امام مهدی (عج) نامبرده نشده اما هر انسانی که با بینش اجتماعی و تاریخ و ظهور و پیدایش انقلابات و مردان بزرگ و دشمنی هایی که با مردان اهل حق می شود آشنا باشد تا حدودی رفع شبه شود. حقایقی وجود دارد و مصلحت ایجاد نمی کند که آنرا به صراحت گفت و نگفتن به صراحت دلیل آن نمی شود که آن حق، وجود خارجی ندارد. قرآن عظیم می فرماید: «مومی را با آیات خود فرستادیم که: قوم خود را از تاریکی به روشنایی بیرون آر، و روزهای خدا را به یادشان بیاور و در اینکارهای خداوند برای هرشکیبای شکر گزار، عبرتهایی است (سوره ابراهیم آیه 5) در تفسیر علی بن ابراهیم که تفسیری روایی است در روایتی در تفسیر این آیه گفته: ایام خدا سه روزاست: روز قائم (ع) روز مرگ و روز قیامت.

اگر این مفهوم و سنت را در نظر بگیریم که تأییدات الهی در پیروزی پیامبران و از تاریکی به روشنایی درآوردن مردمشان یک وجهش اشاره به تأییدات الهی و پیروزی «مهدی» در پایان تاریخ است ،  می توان گفت: همانطور که موسی پیامبر، ملت خود را از تاریکی به روشنایی پیامبرانه هدایت کرد امام مهدی (عج) نیز مردم زمان خویش را از تاریکی و مفاسد جهان گیر، به روشنایی «پیامبران» یاری خواهد داد. چون رحمت و نور الهی در سرتاسر تاریخ ادامه و استمرار دارد.

قرآن عظیم:«ا ی ایمان آورندگان هر کس از شما از دین خود بگیرد چه باک، زودا که خدا مردمی را بیاورد که دوستشان بدارد و دوستش بدارند. دربرابر مؤمنان فروتن اند و در برابر کافران سرکش، در راه خدا جهاد می کنند و از ملامت هیچ ملامت گیری نمی هراسند. این فضل خداست که به هرکس که    می خواهد ارزانی داردوخداوندبخشاینده و داناست (سوره مائده آیه 54) .

در تفسیر علی بن ابراهیم و تفسیر«نورالثقلین» که آن هم تفسیر روایی آیات است آمده : این که درباره قائم و اصحاب او نازل شده است همانا که در راه خدا جهاد کنند و از هیچ چیز پروا ندارند. ویا درجایی دیگر قرآن مبین: خدا به کسانی از شما که ایمان آورده اندو کارهای شایسته کرده اند، وعده داده که در روی زمین جانشین دیگرشان کنند همچنان که مردمی را که بیش از آنان بوده اند جانشین دیگران کرد.

 و دینشان را که خود بر ایشان پسندیده است استوار سازد و وحدتشان را به ایمنی بدل کند. مرا  می پرستند و هیچ چیزی را با من شریک نمی کنند و آنها که از این پس ناسپاسی کنند، نا فرمانند   (سوره نور، آیه55).

علامه مجلسی در بحارالانوار که اختصاص به امام مهدی دارد، در روایتی از امام صادق (ع) می فرماید: «کسانی که خدا ایشان را خلیفه و جانشین می کند قائم (ع) و اصحاب اویند». طبرسی در مجتهدالبیان در روایتی می گوید : امام زین العابدین این آیه را خواند و فرمود: اینان به خدا سوگند شیعه ی ما هستند خدا این کار را در حق آنان به دست مردمی از ما خواهد نمود .

طبرسی سپس  توضیح می دهد: چون گسترش دین، در سراسر زمین و جهان گیر شدن آئین ،از گذشته تا کنون پدیدار نگشته است پس به یقین این امر در آینده خواهد بود.چه این جهان گیری دین و آئین وعده خدایی است و وعده خدایی خلف بردار نیست.

خداوند در سوره آل عمران نیز به عده ا ی از افراد که این پدیداری حق نیستند هشدار داده و این چنین فرموده اند: «ای اهل کتاب چرا به آیات خدا کافرمی شوید یا آنکه خود(به درستی آن) گواهی می دهید؟» سپس خداوند به رسالت جهانی حضرت محمد(ص) اشاره کرده و در سوره سبا ء فرموده اند: «ا ی رسول ! ما تو را به عنوان نوید دهنده و هشدارگر به سوی مردم گسیل داشتیم و لیکن اکثر مردم نمی دانند».

در واقع این آیات و نمونه هایی از آن بیم ها و نویدهایی بود که قرآن مجید و پیامبران از آئین های درخشان به آن اشاره کرده و شکی نیست با آمدن مصلح جهانی در آخرالزمان حقانیت دین حق آشکار می شود. دینی که خداوند می خواهد به جهان حاکم باشد ما شیعیان نیز با آن همه بشاراتی که در قرآن دیدیم و با آن همه اخبار و روایاتی که از ائمه هدی (ع) شنیده ایم باید احساس مسئولیت کرده و وسعت آن هدف والا را دریابیم و همگی در امر فرج یگانه مصلح هستی و رسیدن به آن روزهای باشکوه تلاش کنیم، به راستی آن زمان چه فرخنده ایامی است که :«سرانجام، جهان را صالحان زمین به میراث خواهند گرفت» و مستضعفان غنی شده و بینوایان شادی را تجربه خواهند کرد، حال سلام ما برآن پادشاهی که با آمدنش غنی و فقیر ، پیرو جوان همگی شاد خواهند شد، سلام برآن حضرت که امت ها را از سرگردانی و سردرگمی رها خواهند بخشید.

پروردگارا! ا ی خالق لم یزلی، ما را به دوستی آن بزرگواران منتنع گردان و در زمره اصحاب ایشان مهشور ساز و دعای ما را از کرمت مستجاب کن و ظهور پر میمنت آن حضرت را هر چه زودتر مقدر فرما و به وعده ا ی که فرموده ای وفا کن و به اخباری که از اهل بیت رسیده قوت بخش تا هر چه زودتر پیام ایشان به ثمر رسد.چنانکه پیامبر اکرم (ص) فرموده اند: «مهدی (عج) از خاندان ما  است و خداوند عزوجل کار قیام او را در یک شب اصلاح می کند».

قرآن کلیم در سوره انبیامی فرماید: ما در زبور داوود پس از تورات نوشته ایم که این زمین را بندگان صالح من به میراث خواهند برد. امام محمد باقر (ع) می فرماید: این بندگان شایسته که وارثان زمین شوند یاران «مهدی (عج) » هستند ، در آخر الزمان.

و یا در سوره قصص آیه5 می فرماید: ما اراده کردیم که بر مستضعفان روی زمین نعمت دهیم و آنان را پیشوایان سازیم و میراث بران زمین گردانیم.

امام علی (ع) می فرماید: کسانی که ضعیف شده اند در روی زمین آل محمد، خدای تعالی مهدی ایشان را مبعوث می کند پس ایشان را عزیز می گرداند و دشمنانشان را ذلیل. و در سوره حج آیه 41 خداوند می فرماید : همان کسان که اگر در زمین مکنت و قدرتشان دهیم نماز می گزارند و زکات می دهند و امر به معروف ونهی از منکر می کنند و سر انجام همه کارها با خداست.

امام محمد باقر (ع) فرموده این آیه در شأن آل محمد است تا آخر ائمه و مهدی و اصحاب او . خداوند آنان را به مشرق و مغرب زمین مالک گرداند و دین را ظاهر گرداند و بدعت باطل را محو می کند چنان که سفیهان را مضمعل کرده اند. در آن وقت ظلم و ستم اصلاً دیده نمی شود و به معروف و امر و منکر نهی نمی کنند .

چنین حکومت و قدرت مورد نظر آیه و ایده آل خداوند تا کنون بر قرار نشده و فعلاً باید «مصداق آیه» همان دولت مهدی (عج) باشد دوستی فراگیر هم از نظر تمکن و قدرت و هم از نظر مکتب و ارزش.

و همچنین در آیاتی از قرآن آمده است: «می خواهند نور خدا را با دهان هایشان خاموش کنند ولی خدا کامل کننده نور خویش است، اگر چه کافران را نا خوشایند اوست خدایی که پیامبر خود را همراه با هدایت و دین راستین بفرستادتا او را به همه ادیان پیروز گرداند، هرچند مشرکان را نا خوش آید».

در تفاسیر و روایات یک وجه این آیات نیز اشاره به ماندگاری «امامت» امامان و پیروزی«مهدی» دارد.  حضرت رضا (ع) فرمود : نور خدا امام است دشمنان اراده کردند نور خدا را خاموش کنند حال که آن خدا نور خود را که امامت باشد تمام خواهد کرد. و امام صادق (ع) فرمودند: خدای تعالی تأویل و به دیگران این آیه (هوالذی) را هنوز نازل نکرده. پرسیدند: این آیه کی نازل  می شود؟ فرمود : وقتی قائم (عج) ظهور می کند زمانی که خروج کرد همه ی کافر و مشرک خروج او را مکروه و ناخوش می دارند. اگر کافر یا مشرک درون سنگ باشند سنگ می گوید: یا مؤمن ! در شکم من کافر یا مشرک است، او را به قتل برسان پس او را خدا از سنگ بیرون می کند. آن مؤمن او را می کشد.

و در جایی دیگر فرمود: « آن خدایی که درمانده را چون بخواندش پاسخ می دهد و رنج از او دور  می کند و شما را در زمین جانشین پشتیبان می سازد .آیا با وجود الله ، خدای دیگری است؟ چه اندک پند می گیرید. امام باقر (ع) فرمود: این آیه درشأن قائم(عج) نازل شده زمانی که خروج کرد، عمامه بر سر گذارد و در پیش نماز مقام نماز می کند و به خدا تضرع می نماید پس پرچم و بیدق او هرگزبرنمی گردد و او مقلوب نمی شود و در سوره زخوف بیان شده است : «آیا جز آن ساعت را انتظارمی کشند که به ناگاه ایشان را فرا رسد در حالی که بی خبر و غافل باشند». محمدبن عباس گوید: از زراره بن اعین بد ایمان نقل شده که امام باقر (ع) فرمودند منظور از ساعات انتضار همان ساعت حضرت قائم(ع) است که به ناگاه خبر ظهورش به کافران می رسد. و در سوره الرحمان آمده که «مجرمین از چهره هایشان شناخته شوند پس از موه های پیشانی و پاهای آنان گرفته می شود» «محمدبن ابراهیم نعمانی گوید: علی بن احمد خبرمان داد و گفت روایت شده از امام صادق درباره این آیه ، که خداوند فرمود: خداوند آنها را می شناسد ولی این آیه درباره قائم (ع) نازل شده و اوست که آنها را به چهره هایشان می شناسد پس او و اصحابش آنها را از دم شمشیر می گذرانند. و در سوره جن بیان شده که «تا آنگاه که عذاب موعود خود را به چشم ببینند خواهند دانست که کدامیک یارانشان ضعیفتر و افرادشان کمتر است». محمدبن یعقوب از امام کاظم (ع) نقل کرده که منظور از این آیه حضرت قائم (ع) و یاران او می باشد.و باز در جایی از قرآن آمده که: «باقی مانده و ذخیره»الهی برای شما از هرچیز و هرکس دیگر بهتر است اگر مومن به غیب باشید.

مردی از امام صادق (ع) درباره قائم پرسید که آیا می توان او را به هنگام سلام دادن، با «امیر المؤمنین» خطاب کرد ؟امام صادق (ع) فرمود:این اسمی است که خداوند به « امیرالمؤمنین» داده است . آن مرد پرسید: به هنگام سلام دادن به اوچه بگوییم ؟ امام صادق فرمود: همه باید بگویند«اسلام علیک یا بقیه الله» ! سپس امام این آیه را تلاوت کرد: « بقیه الله خیرلکم ان کنتم مؤمنین» امام باقر (ع) فرماید: هنگامی که قائم خروج کند دراولین سخنرانی خود در خانه کعبه ، پس از خواندن این آیه   می گوید: «ان بقیه الله فی ارضه» .

برخی ازمفسران آیاتی از سوره نور را که خدواند می فرماید:«الله نور السموات والارض …» نور الهی را که چهارده نور مقدس ازپیامبر تا امام مهدی معنا کرده اند . وپس از تفسیر کلمه به کلمه این آیه برای حضرت حجت گفته اند : خداهر کس را بخواهد بدان نور راهم می نماید: قائم ما «مهدی» است . سلام بر مهدی آن کس که خدای عزو وجل آمدنش را به امتها نوید داده تا به وجودش خلق های پراکنده را یکی کرده وجهان را کران تا کران از داد ودادگری پرنماید وبدین سان وعده مؤمنان را جامه عمل پوشاند .

به امید آن روز که همه اقوام وافکار متحد شده وزیر سایه آن آقای بزرگوار قراربگیرند. آقایی که سالهای متمادی در انتظار اذن ظهورند وعمر گران مایه خویش را درآرزوی رسیدن به فتح وظفر نهایی پشت سر می گذارند تا به امید حق آن روز ولحظه فرارسد که آن حضرت ظهور کرده تا حق را زنده کند وباطل را نابود گرداند ومشت محکمی بر سر ظالم زده ودست نوازش بر سر مظلوم بکشند. همانگونه که درآیه ا ی از قرآن کریم می خوانیم :« خدا به کسانی که از شما بندگان ایمان به اسلام آوردند ونیکو کار کرده اند وعده فرموده که درزمین خلافت دهد وبه جای ملت های گذشته حکومت واقتدار بخشد. همانگونه پیشینیان را خلافت داد ودین پسندیده آنان را که اسلام است برهمه ادیان سلطه وبرتری دهد ، وبه همه مؤمنان پس ازخوف واندیشه از دشمنان ایمنی کامل عطا کندکه مرا یگانگی بی هیچ شائبه شرک وریا پرستش کند و…»

از این آیه کریمه مطالبی استفاده می شود که مورد سخن هاست .