پروژه کارآفرینی مشاورین مهندسی بهینه راهبر شریف

تجزیه و تحلیل swot

 برای بررسی و تحلیل منتقدانه وضعیت موجود در صنعت روغن نباتی و ارائه راه حل مناسب ، آن را در قالب یک فرایند حل مسئله Problem solving process  بررسی و درگامهای بعدی بر مبنای یک برنامه ریزی استراتژیک تجزیه و تحلیل مینمائیم . فرایند حل مسئله در قالب 9 قدم و بصورت نمودار ذیل میباشد :

(نمودار و جداول در فایل اصلی موجود است)

با توجه به ماهیت کار و شرح خدمات تعریف شده میتوان 5 قدم از 9 قدم حل مسئله را در این گزارش طی نمود و طی قدمهای بعدی به اراده و تصمیم  مدیران ومسولان دارای قدرت اجرایی در صنعت روغن نباتی دارد لذا در این قسمت به بررسی قدمهای پنجگانه مذکور پرداخته و رهیافتهای مؤثر برای ببهبود از وضعیت موجود را ارائه خواهیم نمود : 

قدم اول : تعیین مسئله

تعریف مسئله در این پروژه از سوی مدیریت شرکت‏ نوسازی با هدف بهبود وضعیت موجود در صنعت روغن نباتی مطرح گردیده است بدین معنی که مدیریت مذکور سعی دارد تا با مطالعه وضعیت صنعت مورد بحث ضمن شناخت و عارضه‏یابی برنامه‏ریزیی اجرایی لازم را با توجه به ابزار و امکانات موجود در شرکت نوسازی صنایع در جهت ارتقاء صنعت روغن نباتی در کشور انجام دهد. آنچه که مورد بحث در این پروژه می‏باشد شناخت راه‏حلهای توسعه و بهبود با توجه به وضعیت موجود می‏باشد.همانطور که مباحث در قبلی نیز بدان اشاره گردید عمده مشکل صنعت روغن نباتی کشور تامین ماده اولیه مورد نیاز می‏باشد که به دو صورت دانه روغنی در درجه اول و روغن خام در درجه دوم طرح گردید. بنابراین با درک بهتر از آنچه که در پروژه به عنوان مشکل و مسئله تعریف می‏شود می‏توان در قدمهای بعدی برای جمع‏آوری اطلاعات و همچنین بررسی استراتژیها روشن‏تر و مشخص‏تر عمل کرد.

علاوه بر مسئله اصلی و کلانی که از سوی شرکت نوسازی صنایع ایران برای صنعت روغن نباتی مطرح گردید، با شناخت به عمل آمده از صنعت مذکور که در بحث بازار هم به نوعی به آن پرداخته شد مشکلاتی نیز وجود دارد که هر چند برگرفته از ساختار موجود درصنعت می‏باشد ولی می‏تواند به عنوان یک تشدید کننده مسئله مورد بحث در مرکز توجه مدیران و تصمیم‏گیرندگان سازمان قرار گیرد که برخی از مهمترین آنها عبارتند از:

- عدم برنامه‏ریزی در مورد تامین دانه‌ های روغنی به عنوان ضعف این صنعت در داخل کشور

- نبرد ابزارهای مالی لازم در جهت حمایت تامین کنندگان ماده اولیه

- وجود کارخانه‏های متعدد با مالکیت بخشهای مختلف و با مدیریت بخشهای خاص نظام

- قدیمی بودن تکنولوژی تعدادی از کارخانه‏های بزرگ کشور

- عدم دستیابی به اطلاعات شرکتهای مربوطه، کارخانجات، انجمن‏های صنفی و ... به بهانه‏های مختلف از جمله‏ محرمانه بودن

- شفاف‏ نبودن هزینه‏ها و درآمدها که خود سبب می‏گردد که عملکرد اقتصادی صنعت به خوبی قابل اندازه‏گیری و مقایسه نباشد.

4-2- قدم دوم : تعیین اهداف

از دیدگاه مدیریت استراتژیک،  همواره حداکثر کردن سود در کوتاه مدت بهترین راه برای رسیدن به سود آوری و توسعه پایدار نیست بلکه باید بگونه ای عمل نمود که این سود آوری مستمر و مداوم ودر جهت سیاستهای کلان کشور باشد. به عبارتی، بجای لذت بردن از خوردن ماهی باید چگونگی توربافی و ماهیگیری را آموخت .

اغلب استراتژیستها اهداف بلند مدت را در هفت حوزه زیر تعیین مینمایند که این اهداف برای صنعت روغن نباتی نیز مورد توجه میباشد .

1- سود آوری Profitability

 سود آوری یک ابزار لازم برای ادامه حیات هر بنگاه اقتصادی است بدونکسب سود هر بنگاهی از حالت اقتصادی خارج شده و تنها عوامل ناپایدار میتوانند توجیه گر بقا و دوام آن باشند . جهت بقای سازمان در فضای اقتصادی امروز ، توجه به سود آوری سازمان امری اجتناب ناپذیر خواهدبود .

2- بهره وری Productivity

بهره وری بیشتر مبنای اصلی در اندازه گیری و ارزیابی عملکرد هر مؤسسه میباشد بهره وری که بعنوان نسبت خروجی ( ستانده ) به ورودی ( داده ها و منابع ) تعریف میشود نه تنها معتبرترین معیار برای سنجش عملکردهاست بلکه بدنبال خود سود آوری را نیز بهمراه خواهد داشت . مجهول بودن شاخصهای عملکردی در کارخانجات مورد بررسی نیز بعنوان یک مسئله ( یا زیر مسئله ) مطرح میباشد که مدیران و متولیان امر باید با تکیه بر روشهای علمی و منطقی نسبت به بررسی آن اقدام کنند .

3- ایجاد موقعیت رقابتی Competitive

حضور در بازارهای فعلی تنها از طریق رقابت امکانپذیر میباشد متولیان تولید روغن نباتی نیز به این امر کاملاً واقف   هستند که زمانی میتوانند به بقای سازمانهای تحت پوشش خود امیدوار باشند که توان   انجام رقابت با سایر عوامل تأثیر گذار ( از جمله ئسایر تولید کنندگان داخلی و خارجی ) را دارا باشد بنابراین رسیدن به اهدافی چون افزایش  سهم چند درصدی صادرات ،  زمانی دستیافتنی است که بجهات رقابتی بتوان این سهم را از رقبا گرفت . 

  4- ارتقاء کارکنان

 عامل انسانی و وجود مهارتهای لازم میتواند سبب تحرک ، پویائی و توانمندی  بیشتر هر سازمان شود لذا مدیر آینده نگر به افزایش توان مهارتی کارکنان  فکر خواهد کرد و این موضوع  لزوماً فقط کارکنان درون سازمانی را در بر نمیگیرد  ، که میتوان کارکنان برون سازمانی ( نظیرپیمانکاران توانمند )را در نظر گرفت و عرصه را برای حضور بیشتر وقدرتمند تر آنان فراهم نمود لذا باید به ارتقاء بدنه کارشناسی و برنامه ریزی و سیاستگذاری سازمان توجه نمود و پتانسیلهای مدیریتی و فنی و مهندسی آنان را ارتقاء بخشید و توجه نمود که از بکارگیری نیروی انسانی بیش از نیلز پرهیز گردد.

5- روابط کارکنان

 بهره وری بیشتر و بهتر کارکنان به روابط بهتر آن بستگی دارد کارکنان علاقمند و دلبسته به سازمان میتوانند به رشد و شکوفائی آن سازمان کمک نمایند و از طرفی هم ،کارکنان بی علاقه و فاقد       انگیزه های اجتماعی و اقتصادی نیز مشکلات زیادی را برای سازمان ایجاد مینمایند که امروزه این مشکل در اغلب سازمانها بخصوص سازمانهای بزرگ مشهود و ملموس بوده و این روابط در جهت اهداف اصلی سازمان هدایت نمیگردد و بدنبال آن پائین بودن بهره وری ، از دست دادن فضای رقابتی و فقدان سود آوری برای سازمان خواهد بودکه که برخی از کارخانجات مورد بررسی نیز در این زمینه با مشکلاتی مواجه میباشندو این مقوله نیز بعنوان یکی از زیر مسئله ها ( Sub- Problem )  میتواند مطرح باشد.

6- رهبری تکنولوژی

سازمانهای امروزی همواره سعی مینمایند بجای پیروی از دیگر سازمانها خود پیشرو و خلاق باشند و سازمانی که بتواند در عرصه تکنولوژی صاحب شهرت و اعتبار باشد میتواند به تداوم حیات اقتصادی خویش امیدوار باشد . در شرایط کنونی ، هر چند که تولید کنندگان بیشتر به صورت یک دنباله رو در پی تولید، محصولات جدید ارائه شده از سوی تولید کنندکان خارج از کشور می باشند لیکن به عنوان یک ایده ال میتوان رهبری تکنولوژی را نیز در سطح کلان (جهان) و بعنوان یک هدف پائینتر در کشور دنبال کرد . 

7- مسئولیت اجتماعی

اغلب بنگاههای اقتصادی علاوه بر حفظ بقای اقتصادی خود به مسئولیتهای اجتماعی نیز توجه دارند این مسئولیتهای اجتماعی میتواند بصورت ارائه خدمات به محیط اطراف و یا ایجاد امکانات رفاهی ، ورزشی برای محیط خویش ،نقش و جایگاه خود را در محیط اطراف خود تثبیت نمایند .

آنچه بعنوان مسئولیت اجتماعی برای متولیان این صنعت میتوان نام برد ارائه برنامه های آموزشی لازم در جهت بهبود مصرف می باشد.

اهداف مذکور بعنوان اهداف کلان در مباحث تئوریک مطرح میباشد ولی آنچه که در میدان عمل و در عرصه صنعت روغن نباتی مطرح میباشد عبارتست از :          

    الف ) اقتصادی نمودن تولید به منظور سودآوری بیشتر  از طریق : 

- روان سازی فعالیتها در کارخانجات . ( افزایش بهره وری و سود آوری )

-  بروز کردن ماشین آلات ( افزایش بهره وری ) .

- استفاده بهینه از نیروی انسلنی ( افزایش بهره وری) 

ب)  برقراری مکانیزمهای لازم به منظور دستیابی به اهداف کلان دولت :

- تامین کالاهای استراتژیک از جمله روغن نباتی و خوراک دام ( مسئولیت اجتماعی ).

برنامه ریزی برای تامین دانه های روغنی در داخل کشور(( ایجاد موقعیت رقابتی ).

- ایجاد فرهنگ بهینه مصرف (مسئولیت اجتماعی) .  

ج) افزایش توان مدیریتی :

-  ایجاد فرصتهای لازم برای سیاستگذاری وبرنامه ریزی بهتر ( ارتقاء کارکنان و بهره وری ) .

-  کاهش فعالیتهای اجرائی و تقویت توان رهبری و تدوین برنامه های راهبردی ( سود آوری  و بهره وری ) . 

4-3- قدم سوم : گردآوری اطلاعات :

 همه میدانیم “ پنجاه درصد حل مسئله فهم صورت مسئله است” برای شناخت بهتر مشکل و تحلیل منطقی و علمی آن ضروری است که شناخت کاملی از وضعیت موجود صنعت روغن نباتی بعمل آید این مرحله از حل مسئله توسط این مشاور و در حد امکانات موجود  انجام گردیدو تصویری مشخص از وضعیت این صنعت در فصول قبل آورده شده است ، چکیده این مطالعات که بر مبنای مطالعه مستندات ، انجام مذاکره و مصاحبه با مدیران و مسئولین محترم در کارخانجات، انجمنهای صنایع روغن کشی و روغن نباتی و همچنین شرکت کشت و صنعت دانه های روغنی و نیز استنتاج مطالعه کنندگان و تهیه کنندگان این گزارش انجام گردیده  را میتوان بصورت ذیل خلاصه نمود :

پس از جنگ جهانی دوم یکی از اهداف کشورهای اروپایی، امریکا و کانادا برنامه ریزی برای افزایش تولید محصولات کشاورزی به منظور خاتمه بخشیدن به کمبود مواد غذایی و تامین امنیت غذایی برای جامعه بود. کشورهای دیگر مانند هند، چین و ترکیه نیز بعدها این سیاست را پیشه کردند.اصلی ترین سیاست های تامین امنیت غذایی که دولت ها با توجه به مزیت نسبی خود دارند، خودکفایی در محصولات کشاورزی است که اقتصاددانان این سیاست را مادر سیاست ها می خوانند.

البته در این گزارش به یکی از شاخه‌های صنایع غذایی یعنی زنجیره دانه های روغنی و مقدمات آن، تولید و پس از تولید توجه شده است.کشور ما در این عرصه نسبت به سایر شاخه‌های کشاورزی ضعیف تر و معضلات کشور ما در ان بسیار شدید است. آنچه در افزایش تولید دانه های روغنی مهم است هماهنگی تمامی پیش نیازها،فعالیت های فرابخشی مرتبط ، مسائل فنی و علم زراعت، تولید، مسائل پس از تولید و همخوانی تمامی این زنجیره و منظور کردن کامل آن در برنامه تدوینی است.

اصلی ترین نیاز زراعت، زمین، آب، نیروی انسانی، نهاده ها و ماشین آلات می باشد که برای رسیدن به تولید اقتصادی لازم است. زمین باید وسیع و یکپارچه، تسطیح و زهکشی شده باشد. آب با تاسیسات فنی مانند لوله و کانال بدون هرزی به مزرعه برسد. نیروی انسانی آموزش و اطلاعات دقیق داشته باشد. نهاده ها مناسب و اصلاح شده به موقع در اختیار قرار گیرد و ماشین آلات از جمله انواع تراکتور، دنباله بندها و کمباین فراهم شود. در این صورت با توجه به پتانسیل خوب زراعت دانه‌های روغنی در استفاده از تکنولوژی و نتایج خوب تحقیقاتی که در اقالیم مختلف کشور بویژه در مورد گیاه گلزا بدست آمده ، افزایش تولید تا مرز خودکفایی دور از ذهن نیست.

اما فعالیتهای فرابخشی مانند قوانین گمرکی و برقراری تعرفه های مناسب برای محصولات مشابه و استحصالات آن، واگذاری تسهیلات بانکی به اندازه به موقع و متناسب با نرخ‌های جهانی به زراعت داخل و خریداران داخلی دانه‌ها ا ز واجبات است. زیرا خریداران دانه های روغنی، روغن و کنجاله در حال حاضر با توجه به نرخ های بهره جهانی از تهسیلات بانکی خارجی یا فروشندگان با بهره 3 درصد استفاده کرده و با توجه به تعرفه ناچیز، کالا را وارد کرده و فرآوری می کنند. حال آنکه همین خریداران و یا کشاورزان اگر بخواهند از منابع بانکی داخلی استفاده نمایند. مجبورند بین 13 تا 25 درصد بهره آن هم پس از گذراندن مراحل متعدد و پرهزینه پرداخت نمایند.

تصویب و ابلاغ به موقع نرخهای تضمینی، متولی خرید، هزینه‌های تبعی خرید و یارانه های مورد نیاز ، اعتبارات خرید تضمینی، تامین وسایل حمل و نقل به اندازه مورد نیاز و به موقع برای پیشگیری از فساد دانه‌ و ضرر کشاورزان . مسائل پس از تولید در تمامی نباتات صنعتی بویژه  دانه‌های روغنی نیز مسائل و مشکلات خاص خود را دارد و الزاما می بایست حلقه واسط بین زراعت و صنعت به صورت بسیار قوی و با امکانات علمی وجود داشته باشد و تنگناهها و مشکلات قانونی و اجرایی سریعا و به موقع حل و فصل شود . وزارت بهداشت و موسسه استاندارد هم به عنوان متولیان سلامت غذایی جامعه در این برنامه حضور داشته باشند و مورد مشاوره فنی قرار گیرند تا مسائل بعدی روغن و کنجاله حل شود.

اصولا در کشورها زراعت این دسته از محصولات اساسی کشاورزی ( دانه‌های روغنی )که بعنوان نباتات صنعتی مطرح هستند در زمره محصولات اصلی کشاورزی مورد استفاده بوده و غذای مردم از آن بدست می‌ آید به دلیل قرار گرفتن ایران در منطقه خشک و کم آب بازار خوبی نداشته و قادر به رقابت با کشورهای آمریکایی و اروپایی نیست. چون از سویی قیمت تمام شده بالاست و از طرفی تولیدکنندگان عمده این محصولات که در قاره آمریکا و اروپا هستند بسبار حساب شده و هنگفت وارد بازار می شوند و به کشاورزان یارانه‌های فراوانی پرداخت می‌کنند تا بتوانند بازار جهانی را داشته باشند و کشاورزان کشورهای دیگر نتوانند وارد این بازار شوند لذا کشور ما برای ورود به بازار باید مورد حمایت مستقیم دولت قرار گیرد و بخشی از یارانه ها به کشاورزانی داده شود که دانه‌های روغنی را می‌کارند.