مقدمه :
وسعت سازمانها و موسسات موجب می شود که مدیر نتواند به همه امور بخصوص امور جزئی تر، نظارت و رسیدگی کند و ناچار باید قسمتی از اختیارات خود را به افراد واجد شرایط واگذار کند . هر قدر وسعت سازمان بیشتر شود و بر تعداد کارکنان افزوده گردد ، مدیر موظف است اختیارات بیشتری را واگذار کند و به دیگران هم در مدیریت نقش دهد و این تفویض اختیار در حالیکه افزایش بازدهی و ازدیاد علاقه بانجام کار را در دیگران ایجاد کند باعث تکامل افراد و تربیت نیروی انسانی مورد نیاز و بهبود روابط انسانی در سازمانها می گردد.
تفویض اختیار باعث هرچه بیشتر تقسیم شدن کار و انجام درست تر و دقیق تر آن شده و مانع اتلاف وقت مدیران در امور غیر لازم می شود. برای تحقیق اهداف سازمان تفویض اختیار را باید شناخت و نتایج اختیار ضروری بوده و بایستی به اصول تفویض اختیار توجه کافی مبذول گردد تا موانع برقراری آن به راحتی از پیش پا برداشته شود. از سوی دیگر تفویض اختیار فرصت مناسبی به افراد کم تجربه می دهد.
گریس آرگریس می گوید « مدیران باید کارکنان را به قبول مسئولیتهای بیشتر تشویق کنند و شرایط انعطاف پذیری را برای رسیدن آنها به بلوغ و کمال فراهم آورند.( گری دسلر، 1373)
برای این منظور باید متذکر شد که یکی از مهمترین کوششهای انسانی ، مدیریت است زیرا همه مدیران در همه رده ها و در همه گونه سازمان وظیفه بنیادی طراحی و یا نگهداشتن محیطی را بر عهده دارند که در آن افراد از راه همکاری و به گونه ای گروهی، بتوانند ماموریتها و هدفهای برگزیده ای را به اجرا درآورند و به سخن دیگر مدیران این مسئولیت را بر عهده دارند تا فرصتی پدید آورند که افراد بتوانند بهترین همکاری را برای رسیدن گروه به هدفهای خود ارائه دهند.
در این تعریف مدیریت نوعی کوشش و همکاری دسته جمعی خوانده شده و بر خلاف تعریفهای دیگر بر وجه اشتراک و مساعدت و به وجود آوردن محیطی مناسب برای شکوفایی فرد و درنهایت سازمان تاکید شده است.
فصل اول
آشنایی با مکان کار آموز
کارخانه لاستیک کهرنگ
شرکت لاستیک کهرنگ (سهامی خاص) در سال 1360 توسط جمعی از سرمایه گزاران با مشکلات فراوان و زحمات طاقت فرسایی تاسیس شد .
برای پایه گذاری این واحد صنعتی که در واقع کشور را صاحب صنعت لاستیک کرده است بالغ بر 18 میلیون دلار ارز و 65 میلیارد ریال سرمایه ریالی توسط سهامداران شرکت تامین و هزینه شده است .
این کارخانه در زمینی به مساحت 90 هزار متر مربع در شهرک صنعتی اشترجان (کیلومتر 6 جاده اصفهان – ذوب آهن)احداث شده است . سالن تولید کارخانۀ سوله ای به مساحت 12 هزار متر مربع و زیر بنای تاسیسات و سرویس های اداری و انبارها بیش از 6 هزار متر مربع می باشد .
کارخانه با بهره گیری از یک کوره بمبوری و چهار دستگاه پرس قادر است روزانه 60 تن انواع لاستیک و معمولی تولید کند که از این میزان 18 تن لاستیک منجید دار است .این شرکت با انتخاب و خرید تکنولوژی منجید دار و با کیفیت بالا وارد بازار گردیده که علاوه بر تامین نیازهای داخلی قادر به صدور 30 درصد از محصولات خود به کشورهای همجوار و کهرنگ ی میانه و اروپا می باشد و با تولید سالینه 30 هزار تن محصول علاوه بر صرفه جوئی سالیانه حدود 20 میلیون دلار باعث ایجاد اشتغال گردیده که خود نیز بخش مهمی از اهداف عالیه این شرکت بوده است همچنین به دلیل ارتباط قوی با سازندگان اروپائی و استفاده از ماشین آلات مدرن و کادر ورزیده فنی و تکنولوژی پیشرفته روز قادر به ارائه و انتقال دانش فنی به تولید کنندگان محترم داخلی نیز می باشد .
مدیریت شرکت به عهده هفت نفر اعضای هیئت مدیره است که مدیر عامل و رئیس هیئت مدیره نیز از بین همین افراد می باشند و همچنین دو نفر به عنوان بازرس شرکت مسئولیت بررسی درآمد و هزینه ها را بعهده دارند .
در کارخانه لاستیک انواع محصولات لاستیکی فندر تولید می شود این لاستیک به دو دسته عمده یعنی لاستیک معمولی و لاستیک منجید دار تقسیم می شود .
لاستیک معمولی شامل انواع فندر جات و لاستیک لاستیکی مصرفی دیگر است که غالباً احتیاجی به اینکه دردستگاه منجید دار برود ندارد(به دلیل مصرفی بودن باید هزینه های تولید آن کم شود وبا قیمت ارزان ومناسب دردسترس مردم قراربگیرد)
در کارخانه چهار دستگاه پرس وجود دارد و تا از آنها بصورت دبل و دو تای دیگر بصورت تک لقمه کارمی کند ولی از نظر نوع تولید و امکان استفاده از قالبهای مختلف ، هر چهار دستگاه پرس یکسان می باشند .
روند کلی تولید :
به صورت کلی مواد اولیه پس از اینکه آزمایشگاه را از آزمایش و تائید نمود در بچ پلنت تخلیه و بارگیری می گردد سپس طبق فرمول خاصی ترکیب شده و وارد کوره بمبوری می شود . پس از بمبوری مواد، حبابهای کامپاند در قسمتهای غلطک خارج شده و توسط خطوط (فورهارت)وارد دستگاههای شکل دهی (پرس ها)می شود و بسته به نوع قالب پرس شده و به شکل قالب مورد نظر در می آید سپس حباب های لبه آنها توسط هواگیری از بین می رود و وارد گرمخانه می شود و پس از پخت توسط پرسنل کنترل کیفیت جمع آوری و بسته بندی می شوند .
آزمایشگاه :
یکی از قسمتهای مهم کارخانه می باشد و وظیفه این قسمت کنترل و آنالیز مواد اولیه ، آنالیز محصول خارجی ،کنترل سختی آب کارخانه ،تعیین دانسیته و... می باشد
مواد اولیه ورودی باید حتماً از نظر درجه خلوص و آنالیر مواد موجود در آن آنالیز گردد .
ترکیب بندی مواد اولیه طبق یک فرمول که همان آنالیز نهائی است تعیین می گردد بنابراین آنالیز برای تغییر در ترکیب مواد اولیه بسیار مهم و اساسی می باشد .
واحد بچ پلنت :
پس از تائید مواد اولیه توسط آزمایشگاه مواد در ها پرهای بچ پلنت تخلیه و توسط نوار نقاله ها و والوار تورها در سیلوی مربوطه بارگیری می شود .
طبق فرمول شیمیایی ه قبلاً صحبت کردیم مواد اولیه به نسبت وزنی مشخص با هم ترکیب شده وپس از میکس شدن توسط سک میکسط بزرگ به سیلوی شارژ روزانه وارد گردیده و آماده بمبوری می گردد .
تمام مراحل تخلیه ،توزین ،ترکیب مواد ،میکسرتوسط PLC کنترل می گردد.
کوره بمبوری :
قبل از ادامه بحث ابتدا در مورد انواع کوره ها و ساختمان آن صحبت می کنیم و سپس به ادامه بحث می پردازیم :
توضیح کامل راجع به سیستم فرایند تولید در کارخانه :
مواد پس از انبار شدن در قسمت بایگانی مواد وزن می شوند پس از عملیات وزن کردن مواد به قسمت میکسر منتقل می شوند سپس مواد با یکدیگر مخلوط می شوند پس از مخلوط شدن در حین انتقال به قسمت سیلوی شارژ روزانه کوره ،ذرات آهنی توسیله مغناطیس گرفته می شوند پس از این مواد از سیلو به کوره منتقل می شوند سپس مواد در کوره بمبوری می شوند و بعد از این مواد کامپاند به واحد ریفانسیر منتقل می شوند مواد در ریفانسیر تصفیه می شوند و بعد از این مواد کامپاند به واحد ریفانسیر منتقل می شوند مواد در دیفانسیر تصفیه می شوند و تعد از این مواد تصفیه شده به فوردان منتقل می شوند در فروهارن مواد کامپاند گرم نگهداشته می شوند سپس مواد به فید رمنتقل می شوند مواد در قسمت فیدر وزن شده و به صورت لقمه های همگن در می آیند سپس لقمه ها به دستگاه پرس منتقل می شوند در دستگاه پرس مواد کامپاند شکل می گرند. سپس محصول بدست آمده زا خنک می کنند سپس محصولات را در حین انتقال دادن به واحد گرمخانه عملیانت هواگیری کردن لبه محصولات را انجام می دهند محصولات در گزمخانه تنش زدائی می شوند سپس محصولات را منتقل می کنند که این انتقال همراه با تاخیر می باشد سپس وارد واحد بازرسی می شود سپس محصولات توسط دستگاهمارک زن مارک زده می شود و بعد با کمی تاخیر بسته بندی شده بعد وارد واحد تسمه زنی کارتن شده تعد کارتنها وارد انبارمی شوند .
نرخ تولید و پیش بینی روند تولید :
نرخ اسمی تولید این کارخانه برای تمام محصولات خود روزانه 60 تن لاستیک است که شامل 18 تن لاستیک نشکن و 42 تن لاستیک معمولی می باشد .
با توجه به تعداد زیاد کارخانه تولید کننده و با توجه به تناژ زیاد تولید در روز حتی بدون محاسبه نیز می توان فهمید که بازار لاستیک (مخصوصاً لاستیک جات سفره ) در ایران کاملاً اشباع شده است لذا برخی از کارخانجات ترفندهای خاصی را اتخاذ کرده اند که شامل تولیدات متفاوت تغییر قالبها ،تغییر خط تولید و گاهی تغییرات کلی در وغ تلید شدهاند مانند کارخانه لاستیک گمین که از تولید فندر به تولید های صنعتی مثل : دری کنتور برق ،چراغ اتومبیلهایی چون پراید ،رنو،پژو و تولید جلوی اتومبیلیها و تغییر تولید داده است .
کارخانه لاستیک اصفهان نیز با بهره گیری از ماشین آلات مدرن و تولید مناسب و با کیفیت و قیمت بسیار مناسب و تنوع محصولات در مدت زمان بسیار کوتاهی توانست جایگاه محکم و استواری را در بازار ایران و کشورهای خاور میانه باز کند و همچنین مدیریت کارخانه توسط تعدادی از تجار و بازرگانان تراز اول ایران انجام می شود . لذا نسبت به دیگر کارخانجات داخلی از سیاستهای بازاریابی و فروش فوق العاده قوی تری برخوردار است .
به همین جهت با استفاده از نرخ تولید محصولات این کارخانه در سالهای گذشه و نمودار گزارسشتولید دوازده ماهه سال 1378 که توسط کارشناسان خبره صورت گرفته و همچنین با نتیجه حاصله از بیانات کارشناسان و با توجه به کشش بازار در خرید محصولات تولیدی این کارخانه و همچنین طرح توسعه کارخانه پیش بینی می شود که یک کوره 85 تنی در سال آیند ه ساخته شود و ساخت این کوره میزان نرخ تولید روزانه زا افزایش خواهد داد .
نیروی انسانی
کارخانه لاستیک کهرنگ یکی از کارخانجات مدرن تولید است که دارای خط تولید کاملاً پیوسته می باشد و تمام دستگاهها ،ماشین آلات ،دریچه ها ،... ازقیمت تشریح کارخانه یعنی انبار مواد اولیه وBack plant تا خطوط انتقال مواد اولیه ،کوره،گرمخانه ها ، همگی توسط کامپیوتر و تابلوهای PLC کنترل و هماهنگ می شوند ،بنابراین نقش نیروی انسانی در خطوط تولید فقط به عنوان یک محافظ و نگه دارنده می باشد و قسمت عمده نقش نیروی انسانی در خطوط تولید یعنی کنترل کیفیت و بسته بندی و نهایتاً انبار محصول مشغول به کار هستند .
در کارخانه لاستیک کهرنگ حدود 320 نفر شاغلند که این افراد شامل مدیران ،مهندسین ،سرپرستان ،کارکنان اداری و کارگران ساکن تولید می باشند .
بیشتر تعداد کارگران (حدود یک سوم ) در قسمت کنترل کیفیت و بسته بندی در سه شیفت کاری و یک شیفت به صورت off مشغول بکارند. تمام کارگران کارخانه حداقل دارای مدرک دیپلم می باشند . کارگران قسمت بارگیری و ترخیص کالا کارگران ساده ای هستند که قبل از راه اندازی کارخانه در قسمت ساختمان و ساخت و ساز کارخانه فعالیت می کرده اند .
وظایف مهندسین کارخانه و تعداد افرادی که با آنها همکاری می کنند در قسمت زیر آمده است .
مهندس احدی پور (فوق لیسانس شیمی) مسئول کلیه قسمتهای کوره و بچ پلنت می باشد همچنین قسمت فنی کارخانه به عهده مهندس احدی پور می باشد .
تعداد 19 نفرکارگر که شامل 18 نفر کارگرو 1 نفر مهندس می باشد با مهندس احدی پور همکاری دارد که 1 نفر مسئول آزمایشگاه +1 نفر سرپرست +3 نفر نکانت چی +1 نفر کارگر روزکار و 12 نفر در شیفت (3×4)سه نفر در چهار شیفت د رحال خدمت می باشند .
مهندس شریفزاده (مهندس مکانیک )مسئول تولید که از قسمت بعد از کوره تا قبل از بسته بندی را شامل می شود . عمده مسئولیت ایشان کنترل و حفظ و نگه داری پرسها (4عددپرس) می باشد . تعداد 55 نفر (تعداد 53 نفر در چهار شیفت +یک سرپرست تولید + یک سرپرست دستگاه نشکن ) با ایشان همکاری می کنند . روی هر دستگاه پرس در هر زمان 2 نفر کار می کنند 4نفر سرشیفت + 4 نفر فیدرمن (که مسئولیت تنظیمات دمای فیدر و کنترل فیدر و فورهاسا را به عهده دارند ( +4 نفر نظافت چی + 2 نفر( که درچهار شیفت ) روی دستگاه نشکن کارمی کنند .
در قسمت تولید از نظر نیروی انسانی مطابق با ماشین آلات شرایط کاملاً زمانی برقرار است و احتیاج به کم یا زیاد کردن نیروی انسانی نمی رود .
مهندس محمدی (مهندس الکترونیک ) : از مهندسین خوب و پرتلاش کارخانه است که کلیه امور برق کارخانه اعم از مسائل اورژانس و کمپرسورها ، نیروگاه و کلیه تجهیزات برق و ابراز دقیق جزء حیطه مسئولیت ایشان است .
با مهندس محمدی 16 نفر همکاری می کنند که 12 نفر در شیفت و 4 نفر در روز کارند.