فصل اول
کلیات
1- 1 مقدمه :
حوله، روپاک یا آب چین تکه‌ای از الیاف جذب‌کننده از جنس پشم، پارچه و یا کاغذ است که برای خشک کردن یا پاک کردن به کار می‌رود. حوله‌ها معمولاً دارای پُرز هستند تا خاصیت آبگیری آنها بیشتر شود.
انواع حوله
حوله حمام
حوله شنا
حوله لباسی (گونه‌ای ربدشامبر)
حوله پالتویی
حوله کاغذی
حوله پارچه‌ای (کهنه)
همچنین نوع بافت حوله می‌تواند دابی‌باف یا ژاکارد باشد.
1 – 2 نام کامل طرح و محل اجرای آن :
تولید حوله
محل اجرا :
1 – 4 – دلایل انتخاب طرح :
توجه به خودکفایی این صنعت و همجنین نیاز بازار داخلی به تولید این محصول با توجه به این که تولید حوله می تواند به رشد و شکوفایی اقتصادی کشور کمکی هر چند کوچک نماید و با در نظر گرفتن علاقه خود به فعالیت های تولیدی این طرح را برای اجرا انتخاب کرده ام.
1 – 5 میزان مفید بودن طرح برای جامعه :
این طرح از جهات گوناگون برای جامعه مفید است ، شکوفایی اقتصادی و خودکفایی در تولید یکی از محصولات ، سوددهی و بهبود وضعیت اقتصادی ، اشتغالزایی ، استفاده از نیروی انسانی متخصص در پرورش کالای داخلی و بهره گیری از سرمایه ها و داشته های انسانی در بالندگی کشور .
1 – 6 - وضعیت و میزان اشتغالزایی :
تعداد اشتغالزایی این طرح 46 نفر میباشد .
تاریخچه و سابقه مختصر طرح :
درباره ریشه واژه حوله دو دیدگاه در دست است:
واژه حوله واژه ایست پارسی-ترکی؛ساخته شده از دو بخش خواب (یا خو) به همراه پسوند ترکی لی که روی هم رفته معنای خوابدار را می‌دهد که اشاره به پرزهای روی حوله است. ولی چون در زبان ترکی استانبولی واک «خ» نداریم به جای خولی به آن حولی یا هولی می‌گفتند. در بازگشت این واژه به پارسی به ریخت حوله یا هوله درآمد.
واژه حوله از ریشه حَوَلَ عربی است که در زبان عربی معنای نیرو می‌دهد ولی در پارسی به معنای پیرامون و گرداگرد درآمده است. پس واژه حوله با این دید به معنای ابزار در برگرفتن یا چیزی که انسان به دور خود می‌پیچد معنا می‌شود.
آنچه که نیاز است در مورد حوله بیشتر بدانیم
1 – حوله را هیچگاه بدون بسته بندی خریداری نکنید.
2 – بمنظور حفظ سلامتی خود از استفاده حوله بطور مشترک جداً خودداری فرمائید.
3 – بمنظور گندزدایی و از بین بردن میکروبها در طول زمان استفاده ، حوله سفید را انتخاب نمائید.
4 – در هنگام شستشو حوله های رنگی از بکاربردن سفید کننده خودداری نمائید .
5 – در هنگام شستشو از شستن حوله با سایر البسه تا حد امکان خودداری نمائید.
6 – درجه حرارت مناسب آب لباسشوئی را برای شستشوی حوله حداکثر40 درجه راانتخاب نمائید .
7 – حوله های یکطرف مخمل زیباتر است و لیکن حوله های دو طرف آبگیر ( بدون مخمل ) قدرت جذب آب بیشتری را دارد.
8 – آیا می دانید مصرف سرانه حوله در اروپا و آمریکا 5 kg و در ایران 1 kg می باشد.
9 – برای حفظ سلامتی خود به طول عمر مفید حوله که کالای بهداشتی می باشد توجه فرمائید.
الف – طول عمر مفید حوله دستی با ضریب 3 به یک برای هر نفر حداکثر 6 ماه می باشد.
ب - طول عمر مفید انواع حوله استخر و سونا با ضریب 3 به یک برای هر نفر حداکثر یکسال می باشد.
ج - طول عمر مفید حوله حمام با ضریب 3 به یک برای هر نفر حداکثر 15 ماه می باشد.
د – طول عمر مفید انواع حوله پوشیدنی ( پالتوئی ) با ضریب 2 به یک برای هر نفر حداکثر دو سال می باشد.
10 – ضریب استفاده حوله در هر گروه بشرح ذیل می باشد :
الف – یک تخته حوله در حال استفاده
ب – یک تخته حوله در کمد
ج – یک تخته حوله در رختشور خانه
عکس نزدیک از یک حولهٔ حمام از جنس تری‌کلوث (آب‌چین) که در آن الیاف آبگیر و الگوهای تزئینی دیده می‌شوند.
یک حولهٔ ساحلی.
نساجی
نساجی،دانشی است که درباره موارد زیر به تحقیق می‌پردازد:
الیاف کاربردی در صنایع نساجی،
نخ های کاربردی در صنایع نساجی،
پارچه های بافنه شده،
منسوجات بی بافت،
پوشاک،
کاربردهای غبر پوشاک از تولیدات نساجی،
روشهای تولیدی و کنترل کیفی مرتبط.
صنعت نساجی در بخش‌های زیر فعال است:
تولید الیاف نساجی مصنوعی،
تولید نخ از الیاف نساجی طبیعی یا الیاف نساجی مصنوعی و یا ترکیبی از آنها،
تولید پارچه بافته شده از نخ،
تولید منسوجات بی بافت از الیاف یا نخ،
رنگرزی پارچه، چاپ پارچه و تکمیل پارچه،
تولید منسوجات خاص مورد نیاز در سایر صنایع،
فعالیت‌های مشترک تحت عنوان خوشه، یکی از رویکردهای توانمندسازی این صنعت است.
تولید حوله :
از آغاز پیدایش انسان ، همواره چگونگی پوشش و نجات او از سرما مطرح بوده است. مصریها نزدیک به 5500 سال پیش هنر ریسندگی و بافندگی پنبه را آموختند و چینیها با پرورش کرم ابریشم در حدود 3600 سال پیش مشکلات پوشش خود را حل کردند. در سده هفدهم دانشمند انگلیسی به نام رابرت هوک "Robert- Hooke" پیشنهاد کرد که می‌توان الیاف را با توجه به شیوه‌ای که کرم ابریشم عمل می‌کند تولید نمود.
پس از آن ، یک بافنده انگلیسی به نام لویزشواب Lois- Schwabe توانست الیاف بسیار ظریف شیشه را با عبور شیشه مذاب از منافذ بسیار ریز تهیه نماید. پس از چندی ، سایر دانشمندان موفق به استخراج سلولز چوب و در نتیجه تولید الیاف شدند در سده‌های هجده و نوزدهم، همراه با انقلاب صنعتی ، رسیدگی و بافندگی مبدل به تکنولوژِی تهیه پارچه از الیاف گوناگون طبیعی و مصنوعی شد.
رده بندی الیاف در صنعت نساجی
در صنعت نساجی الیاف به سه دسته تقسیم می‌شوند که عبارتند از:
الیاف طبیعی "Natural fibers" الیاف طبیعی شامل دو بخش الیاف نباتی و الیاف حیوانی می‌باشند.
الیاف نباتی مانند: پنبه، کتان، کنف، رامی و الیاف حیوانی مانند: پشم و ابریشم
الیاف کانی "Mineral fibres": الیاف کانی الیافی هستند که مواد اولیه آنها از کانیها بدست می‌آیند مانند الیاف شیشه‌ای و الیاف فلزی.
الیاف مصنوعی که شامل دو دسته می‌باشند: یکی الیافی که منشا طبیعی دارند ولی توسط انسان دوباره تهیه می شوند مانند ویسکوز ، استات و تری استات که هر یک ریشه سلولزی دارند. و دیگری الیاف سینتتیک یا مصنوعی که از مشتقات نفتی تولید می‌شوند مانند: نایلون ، داکرون ، ارلون یا بطور کلی پلی آمیدها ، پلی استرها ، پلی اورتانها ، پلی اکریلونیتریل ، پلی وینیل کلراید و ... .
مقدمات تکمیل کالای نساجی
تمام پارچه‌های نساجی پس از خروج از سالن بافندگی کم و بیش دارای مقادیری ناخالصی و عیوب می‌باشند. لذا لازم است به منظور آماده کردن پارچه برای عملیات تکمیل اصلی آنرا تحت عملیات مقدمات تکمیل قرار داد. مانند توزین و متراژ پارچه ، کنترل عیوب پارچه ، گره گیری ، رفوگری و گرفتن ناخالصیها بخصوص در مورد پارچه‌های پشمی که دارای ناخالصیهای سلولزی و خرده چوب و ... میباشد.
روشهای تکمیل کالای نساجی
عملیات و کارهای تکمیل در نساجی برای افزایش نرمی زیر دست ، درخشندگی و بطور کلی افزایش مرغوبیت پارچه میباشد. عملیات تکمیل بستگی به چند عامل مهم دارد که عبارتند از: نوع الیاف ، ویژگی فیزیکی الیاف ، ابلیت جذب مواد گوناگون شیمیایی ، حساسیت الیاف نسبت به مواد تکمیل. عملیات تکمیل در مجاورت رطوبت ، دما و فشار معمولا به سه روش انجام می‌گیرد:
روشهای مکانیکی: مانند تراش پارچه ، خار زدن ، اطو کردن ، پرس کردن و ... .
روشهای شیمیایی: مانند تکمیل رزین ، سفید کردن و مقاوم کردن پارچه در برابر آتش و غیره. در این روش معمولا در اثر فعل و انفعالات شیمیایی حاصل بین لیف و ماده شیمیایی مصرف شده عمل تکمیل بدست می‌آید و یا اینکه ماده شیمیایی مصرف شده در اثر رسوب کردن و یا اضافه شدن در روی پارچه ، باعث تغییر در خواص پارچه می‌شود، مانند آهار دادن پارچه پنبه‌ای با محلول مواد پلیمری.
روشهای مکانیکی- شیمیایی: در این حالت از روشهای مکانیکی و شیمیایی بطور توام بهره گرفته می شود، مانند بشور و بپوش کردن پارچه و یا تثبیت حرارتی پارچه.
انواع تکمیل
تکمیل موقت
در این نوع تکمیل ، کالا را به منظور خاصی تحت عملیات تکمیلی قرار می‌دهند بطوری که اثر تکمیلی آن در عملیات بعدی مثل شستشو و غیره از بین می رود، مانند آهار دادن پارچه‌های پنبه‌ای برای عملیات بافندگی و شستشوی آهار پس از خاتمه عملیات بافندگی.
تکمیل دائم
در این نوع ، اثر تکمیلی تا زمانی که پارچه حالت خود را از دست ندهد (مخصوصا در مقابل شستشو و پوشش) باقی خواهد ماند، مانند رسوب دادن رزینهای مصنوعی مثل استرها و اترهای سلولز در روی پارچه و یا کلرینه کردن کالای پشمی یا تکمیل با فرمالدئیدها.
تکمیل ثابت
در این نوع ، اثر تکمیل مادام العمر در روی کالا باقی می‌ماند و حتی بعد از اینکه پارچه حالت و ماهیت خود را به عنوان پارچه خارجی از دست بدهد، آثار تکمیل در آن باقی خواهد ماند. مانند پلیمریزه کردن بعضی از منومرهای اکریلیکی در روی زنجیرهای اصلی مولکولهای پارچه‌های سلولزی و یا پروتئینی
شستشوی کالای نساجی
عمل شستشو ، اولین عمل تکمیل مرطوب میباشد و به منظور بر طرف کردن مواد خارجی مانند روغنهای ریسندگی ، واکسها و ناخالصیهای قابل حل در محلولهای شستشو انجام می‌گیرد. عملیات شستشو عبارتست از عمل کالا با پاک کننده‌های مناسب همراه با مواد قلیایی و یا در غیاب مواد قلیایی. در صورت استفاده از صابون برای عملیات شستشو ، احتیاج به آب نرم میباشد. ولی برای پاک کننده‌های مصنوعی چگونگی سختی آب اهمیت ندارد. همچنین برای اصلاح سفیدی پارچه و شفافیت رنگ الیاف آن عمل شستشو انجام می‌گیرد.
آهار زنی و آهار گیری
به منظور افزایش استحکام در برابر پارگی ، کاهش نیروی سایشی و خواباندن پرزهای سطحی الیاف نخهای تار را آهار می دهند. مواد آهاری ، ماکرومولکولهایی هستند که ممکن است بر اثر پیوند بین خود و یا با الیاف تشکیل پوششی به دو نخ دهند. آهار طبیعی عبارتند از: نشاسته‌ها و مشتقات آنها ، مشتقات سلولزی و (پروتئینها)). آهارهای مصنوعی عبارتند از: انواع پلی وینیل الکلها ، انواع پلی اکریلات و انواع کوپلیمراستایرین و مائیک اسید.
قبل از انجام عملیات تکمیل مرطوب لازم است آهار نخ تار پارچه با اندازه کافی بر طرف شود تا در مراحل شستشو ، سفیدگری و رنگرزی یا چاپ ، مزاحمت و نایکنواختی ایجاد نکند و در ضمن مقداری از مواد در تکمیل رنگ را به خود جذب نکند. روشهای آهارگیری عبارتند از: آهار گیری با اسید ، آهار گیری با روش تخمیر ، آهار گیری با اکسید کننده‌ها ، آهار گیری با آنزیمها.