شرکت تعاونی گل چشمه دام القجر
مکان طرح :
مینودشت – القجر
کلیات پرورش گاو
تاریخچه
بشر اولیه که سالیان درازی را بصورت بدوی از میوه درختان و شکار حیوانات امرار معاش مینمود رفته رفته در صدد برآمد برای مواقعی که دسترسی به شکار نداشت حیواناتی را که مفید تر و مطیع تر تشخیص داده بود بتدریج رام و اهلی سازد . کم کم در اثر تماس مداومی که بدین طریق با گاو ،بز و میش کوهی حاصل کرد علاوه بر فوائد گوشت از مزایای شیر هم برخوردار شد و پس از قرون متمادی هنگامیکه شهرنشین شد در گوشه خانه و کاشانه ای که برای خود میساخت جای مخصوصی هم برای نگاهداری گاو ترتیب داد . بعقیده مارشاک اهلی کردن حیوانات 8 هزار سال قبل از میلاد مسیح ابتدا در خاورمیانه انجام شده است .
پرورش گاو در اعصار جدیدتر چنانچه از روی نقوش و کتب یونانی ،مصری و چینی و ایرانی مشهود میباشد از اهمیت ویژه ای برخوردار شده بود چنانچه در قرون وسطی و دوره رنسانس در کشورهای اروپائی بعلت پیشرفت علم از یکطرف و استعداد زمین و شرایط مساعد جوی مراحل اول اصلاح نژاد گاوها متداول شده و تکثیر یافت ولی چون سیل بنیان کن بیماریها بخصوص طاعون گاوی که همواره از کشورهای آفریقائی یا مرکز آسیا سرچشمه میگرفت تلفات و خسارات زیادی به گاوداریهای اروپائی وارد میکرد لذا دانشمندان درصدد برآمدند مانند مسائل پزشکی برای جلوگیری از بیماریهای دام نیز دانشکده هائی تاسیس کنند . از اینرو فرانسویان در 210سال قبل اولین دانشکده را در لیون افتتاح کرده و کم کم دانشجویانی از سایر کشورها باین دانشکده اعزام شده و در مراجعت به تاسیس دانشکده های دامپزشکی متعدد در کشورهای خود همت گماشتند .
نژادهای معروف گاو :
اهمیت پرورش نژادهای ممتاز گاو از نظر افزایش شیر و گوشت از دیرزمانی مورد توجه بشر قرار داشته است . تا آنجا که در تواریخ منقول است بعد از میلاد مسیح ایتالیائیها ضمن تبادل تجارت با چین و رونق کشتیرانی تعدادی گاو گوشتی عظیم الجثه از چین وارد کرده و در ایتالیا بنام ChIANINA پرورش داده اند . در اثر جنگهای صلیبی نیز نقل و انتقالات دیگری بین کشورهای داخلی اروپائی بعمل آمده است . پس از کشف امریکا و استرالیا صادرات گاو از اروپا از یکطرف و از هندوستان و افریقا از طرف دیگر در آمریکا و استرالیا توسعه یافته و مطالعات دانشمندان در باره نژادهای گوشتی و شیری و آمیخته گری آنها وارد مراحل نوینی گردید.
شرایط تاسیس گاو داری : بمنظور ایجاد نظم و هماهنگی بین واحدهای و جلوگیری از تراکم که باعث انتشار عوامل بیماریها میشود از طرف وزارت کشاورزی در تهران و شهرستانهای بزرگ با تهیه فرمهای مخصوص درخواست صدور پروانه نمایند .
در این ضوابط ساختن اصطبل ،بهاربند ،شیردوشی و خانه های کارگری با رعایت اصول فنی تهیه شده است . اینک نکاتی که دامپروران در تاسیس واحد گاوداری باید رعایت کنند برای مزید اطلاع درج میگردد .
1-رعایت فاصله – حداقل فاصله تاسیسات دامداری جدید با مجتمع یا قریه روستائی 200 متر
2-حداقل فاصله تاسیسات دامداری جدید با شهرکها و شهرها و فاصله دو دامپروری یک کیلومتر
3-حداقل فاصله تاسیسات دامداری جدید با اتوبان و جاده اصلی 150 متر .
4-حداقل فاصله تاسیسات دامداری جدید با کارخانجات صنعتی و غذائی 500متر
5-حداقل فاصله تاسیسات دامداری جدید با مرز انتهائی زمین های فرودگاه یک کیلومتر .
نکات بهداشتی :
1- حتی المقدور دامداری در سمتی نباشد که باد فضولات گاوداری را به خانه های روستائی و شهرکها انتقال دهد .
2- از تجمع انواع دامهای دیگر در گاوداری باید خودداری شود.
3- دامداریها باید مجهز به لوازم سم پاشی و ضد عفونی و وسائل ایمنی کامل و وسائل آتش نشانی باشند .
4- ساختن حوضچه ضدعفونی در جلو درب ورودی و مدخل اصطبلها ضروری است .
5- محل مناسب برای جمع آوری و انباشته کردن کود تهیه شود و حتی المقدور زودتر بخارج حمل شود .
6- نصب کوره لاشه سوز در امکانی که حفر چاه برای فضولات امکان ندارد ضروری است .
7- انداختن لاشه و سایر فضولات در کنار جاده ها اکیداً ممنوع است .
8- فاضل آب دامداریها بهتر است ضد عفونی شده و بزمین زراعتی از زیر زمین منتقل شود .
9-از ایاب و ذهاب اشخاص متفرقه جلوگیری شود .
10- کارگران دامداری باید گواهی بهداشتی داشته باشند .
11- محل تلف شدن باید فوراً ضد عفونی و لاشه در چاه یا کروه لاشه سوز انداخته شود .
12-ساختن محل کوچک جداگانه ای بنام بیمارستان در گاوداریهای بزرگ ضروری است .
بهداشت جایگاه دام :
گاوداری از مشاغلی است که رو به صنعتی شدن نهاده است در واقع در مسیر روی به یک صنعت مدرنی تبدیل شده است که به تأمین پروتئین و انرژی مورد نیاز بشرنقش عمده ای در خانوار ایفا می نماید. شیر به عنوان مایع گرانبها و ارزشمند از بدو تولد بشر ذائقه او را شیرین نموده است و با تأمین پروتئین ویتامینه D نقش مهمی در سلامت و رشد و توسعه ابناء بشر داشته است .
گوشت قرمز به عنوان یک ماده پروتئینی ارزشمند بخش زیادی از نیاز پروتئین بشر را که از سوی غلات تأمین نمی شود را برای او به ارمغان آورده است . پیش نیاز مواد سازنده و موثر خونرسانی و انتقال اکسیژن در بافتها در منابع لبنی و سر بسته به دام و ضروریات می شود . ضد عفونی در درب ورودی یکی از عوامل مهم در جلوگیری از ورود عوامل بیماریزا و عفونت زا در داخل گاوداری می باشد . میکروبها ممکن است از طریق کفشها ،لاستیکها ،وسایل نقلیه به داخل گاوداری منتقل شود .
جلوگیری از ورود عوامل بیماریزا یکی از اولویت های بهداشتی در هر روز گاوداری می باشد. در گاوداری مورد بحث هر 2 هفته یکبار بر ماده ضد عفونی کننده بعد از تخلیه مایع قبلی در صورت گل و لای شدن آن به مقدار توصیه شده ریخته می شود و تمام افرادی که وارد گاوداری می شوند باید با استفاده از ضد عفونی کننده های درب ورودی ضدعفونی می شوند .
پرورش گاوهای خشک :
گاوهای خشک با توجه به سنگین بودن از گاوهای دیگر جدا شده و جداگانه نگهداری می شوند. گاوهای خشک در 2 ماه مانده به زایمان تغذیه خاصی داشتند ولی در گاوداری مورد اشاره تغذیه ویژه ای صورت نمی پذیرفت . صرفاً مصرف کنسانتره کاهش یافته و در دو هفته مانده به زایمان نیز از تغذیه ویژه استفاده نمی شد.
پرورش تلقیح مصنوعی :
تلقیح مصنوعی و دور به منظور افزایش توان ژنتیکی نتاج حاصل از گله توسط برادر کرامندلی صورت پذیرفته و از اسپرمهای متنوعی از خانواده های مختلف در تلقیح استفاده می شد .
انواع مواد خوراکی مورد استفاده در گله داری :
انواع علوفه :
کاه گندم ، سیلوی ترتیکاله ، یونجه ،باقیمانده کارخانجات رب سازی
واکسیناسیون :
در گاوداری آقای قره چماقلو مبارزه و پیشگیری از بیماریها توسط اکیپ دامپزشکی به صورت مرتب انجام می شود گوساله در سن 3 ماهگی بر علیه بیماری بروسلوز واکسینه می شوند در اوایل بهار بر علیه تریلیوز انجام می گردد . واکسیناسیون بر علیه شاربن ،بروسلوز و تیلریوز، و تب برفکی انجام می گردد .
مقید کردن دام :
در بسیاری مواقع برای انجام امور مختلف درمانگاهی نظیر :معاینه ،تزریقات ،نمونه بردای ، وصل سرم های تزریقی و … لازم است حیوان را به روشی صحیح مهار کرد . انتخاب روش صحیح مقید کردن نه تنها عامل را از آسیب احتمالی مصون می دارد ،بلکه دام را نیز در شرایط مناسب نگه خواهد داشت .به طور کلی دو روش اساسی برای مقید کردن دام ها وجود دارد که عبارتند از :
1- روشهای مکانیکی
2- روش های شیمیایی
روش مکانیکی :
در این روش به کمک وسایل وابزارهایی خاص همچون :دماغ گیر ،تراوا ( مکانی برای ورود دام و محدود کردن آن به کمک میله ها و یا لوله های فلزی )، حلقه بینی ،طناب و … صورت می پذیرد . با استفاده از این روش ،قدرت تهاجم و یا ضربه زدن احتمالی حیوان کاملاً کاهش یافته و کنترل می شود
روشهای شیمیایی :
استفاده از روشهای مکانیکی برای بسیاری از گاوهای شرور و عصبی چندان مؤثرنبوده و امکان ضربه و آسیب احتمالی به فرد عامل و حیوان وجود دارد . لذا با کمک داروهای آرام بخش مانند رامپون و یا آسه پرومازین می توان این نوع حیوانات را کاملا کنترل کرد.
مواد مورد استفاده برای بستر ،عبارتند اند از :
کاه گندم ،کاه جو ،ساقه ی ذرت ،تراشه چوب و خاک اره . مقدار روزانه مصرف بستر بستگی زیادی به فصل ،نوع دام و جایگاه آن دارد . بهای این مواد ، متفاوت بوده و به وضعیت آن ها در بازار بستگی دارد . مقدار بستر در جایگاه با توجه به نوع دام ،فصول مختلف سال و نیز نوع ساختمان جایگاه متفاوت است . مثلاً مصرف بستر در جایگاه بسته ،کمتر از جایگاه باز است
مازاد کارخانه های چوب بری و نجاری مانند خاک اره و تراشه ی چوب کارگاهی ،بسیار کند می پوسد و به همین دلیل ،استفاده دوباره آنها ،برای تهیه کودخالی از اشکال نیست . در هر حال ،پدیده پوسیدن این مواد را می توان با افزودن کودهای دارای ازت ،تسریع کرد . کاه در مقایسه با کلش ،دارای خاصیت بیشتری بوده و حدود 25 درصد خاصیت جذب آب بیشتری دارد . برای تهیه بستر گاو ،از کلش بیشتر استفاده می شود ،چون مواد نرم تر از زیر بدن حیوان خارج شده و به اطراف پراکنده می شود