مقدمه
- نوع محصول:
نوع محصول کارخانه عبارتست از انواع نوشابه بدون گاز به صورت آبمیوه جات به غلظت 14-10 درجه بریکس که از کنسانتره به غلظت 70-60 درجه بریکس بازسازی شده و در بطری های نوشابه به ظرفیت 285 سی سی و با درب طشتکی بسته بندی خواهد شد.
بطری مذبور دارای ارتفاع 240 میلیمتر و قطر 57 میلیمتر است و بر روی آن بر چسب مربوطه به ابعاد 80*200 میلیمتر چشبانده خواهد شد.
آبمیوه تولیدی با استفاده از کنسانتره پرتقال، سیب و انگور و به صورت آب این میوه جات تهیه می گردد و در مورد آب پرتقال بر اساس نوع کنسانتره مصرفی تهیه آن تا بریکس 7 نیز معمول است.
- ظرفیت تولیدی و مدت زمان کار کارخانه:
ظرفیت تولید سالانه کارخانه در حدود 2000 تن آبمیوه و معادل 2000000 لیتر است که با توجه به ظرفیت بطری ها و با در نظر گرفتن ضایعات و غیره کلاً در حدود 7 میلیون بطری 285 سی سی آب میوه خواهد شد که شامل موارد زیر است:
| نام محصول |
تعداد بطری |
ظرفیت(سی سی) |
ظرفیت(لیتر) |
| آب پرتقال |
3.000.000 |
285 |
857.000 |
| آب سیب |
2.500.000 |
285 |
713.000 |
| آب انگور |
1.500.000 |
285 |
430.000 |
مدت زمان کار کارخانه با توجه به تعطیات و غیره عملاً 250 روز کاری و در یک شیفت کار 8 ساعته در نظر گرفته می شود.
به این ترتیب ظرفیت تولید روزانه کارخانه 28000 بطری که معادل 4000 بطری در ساعت و بالاخره 68 بطری در دقیقه می باشد.
- میزان مواد اولیه مورد نیاز کارخانه:
مواد اولیه مورد نیاز کارخانه شامل کنسانتره پرتقال، سیب و انگور، شکر، بطری، کارتن و برچسب مربوطه می باشد.
با توجه به نسبت اختلاط کنسانتره و آب به نسبت یک قسمت کنسانتره و 5 قسمت آب در مورد سیب و انگور و یک قسمت کنسانتره و 6 قسمت آب در مورد کنسانتره پرتقال، عملاً میزان کنسانتره مورد نیاز جهت تولید به شرح زیر است:
| ردیف |
نام ماده مورد نیاز |
مقدار |
| 1 |
کنسانتره پرتقال |
143 تن |
| 2 |
کنسانتره سیب |
143 تن |
| 3 |
کنسانتره انگور |
86 تن |
| 4 |
شکر بر مبنای 10-5% در صورت مصرف برای آب پرتقال |
50 تن |
| 5 |
بطری 285 سی سی |
7 میلیون بطری |
| 6 |
برچسب |
7 میلیون عدد |
| 7 |
کارتن 24 عددی |
300.000عدد |
آشنایی جزیی در مورد کار کارخانه
روش کار و نحوه فرآیند:
عملیات بازسازی یا Reconstitution جهت تولید آبمیوه با فزودن آب به کنسانتره و رساندن بریکس کنسانتره از حدود 65 درجه به 12 درجه انجام می شود و در این سیستم چنانچه کنسانتره در شرایط استاندارد تهیه شده باشد عملاً نیازی به اضافه کردن مواد افزودنی برای بهبود طعم و شیرینی آبمیوه نیست. لیکن با توجه به نوع پرتقال ایران و ترشی مربوطه افزودن شکر به آب پرتقال تا میزان 10% جهت بعبود طعم و مزه قابل انجام است. این عملیات شامل مراحل زیر است:
1-نگهداری کنسانتره مصرفی:
کنسانتره معمولاً در گالن های پلاستیکی 120 کیلوئی به کارخانه تحویل می گردد و از آنجائیکه این بشکه ها معمولاً به کارخانه سازنده کنسانتره برگردانده می شود، لذا کارخانه باید حداقل برای مصرف یک هفته کنسانتره مورد نیاز مجهز به مخازن استیل نگهداری به ظرفیت هر کدام در حدود 4000 لیتر باشد.
2-بازسازی آبمیوه از کنسانتره
در این مرحله کنسانتره با 6-5 برابر خود آب مخلوط و به غلظت مورد نظر می رسد.
این عملیات در دستگاه بازسازی که شامل 2 مخزن استیل است انجام می شود که دو مخزن تحتانی به صورت دو جداره و مجهز به همزن با دور سریع و محزن فوقانی جهت ذخیره آبمیوه بازسازی شده می باشد.
در مخازن تحتانی ابتدا آب وارد شده و گرم می شود و سپس کنسانتره به داخل مخزن پمپ می گردد و عمل اختلاط توسط همزن با دور خیلی سریع انجام می شود. عملیات افزورن و اختلاط شکر به آبمیوه نیز در این مرحله انجام می گیرد.
3-پاستوریزاسیون آبمیوه:
جهت تولید آبمیوه سالم و قابل نگهداری که دارای عمر مفید (SHELF_LIFE) بالا باشد می بایستی با انجام عملیات حرارتی در حداقل زمان ممکن کلیه میکرو ارگانیسم‌های احتمالی در آن را از بین برد که این عمل توسط دستگاه پاستوریزاتور از نوع فلاش FLASH- PASTEURIZER انجام می شود.
4-هواگیری آب میوه:
از آنجائیکه در هنگام اختلاط و خصوصاً با توجه به دور همزن مقداری هوا و اکسیژن در آب میوه وارد می شود و چنانچه این هوا تخلیه نگردد، موجبات اکسیداسیون و کاهش ویتامین C و نیز سایر واکنش های شیمیایی گردیده وط بعاً با تغییراتی در طعم و رنگ کیفیت فرآورده کاهش می یابد، لذا باید عملیات هواگیری یا DEAERATION توسط دستگاه مربوطه به نام دی اریتور انجام شود.
5-پرکنی آبمیوه در بطری:
پرکنی آبمیوه تولیدی در بطری ها به صورت گرم و توسط دستگاه فیلر بطری همراه با طشتک زن مربوطه انجام می شود.
البته بطری ها قبلاً در دستگاه بطری شور توسط آب و بخار آب کاملاً شستشو گردیده‌اند.
6-استریلیزاسیون یا انجام پروسس حرارتی:
پروسس حرارتی برای استریلیزاسیون بطری های محتوی آبمیوه در دستگاه استریلیزاتور تونلی انجام می شود.
در این دستگاه ابتدا بطری ها تا حرارت 95-85 درجه سانتیگراد گرم شده و سپس در طی مسیر خود تا انتهای تونل در دو مرحله سرد شده و درجه خنکی نهائی بطری ها 25 درجه سانتیگراد خواهد بود.
7-برچسب زنی، کارتن کنی و انبار:
در آخرین مرحله و پس از خروج بطری ها از استریلیزاتور تونلی، بطری ها بر چسب خورده و به تعداد 24 عدد در کارتن مربوطه قرار گرفته و بسته بندی و انبار می شوند.
در صفحات بعد چگونگی خط تولید آبمیوه از کنسانتره و مراحل مختلف صورت نمودار ملاحظه می گردد.
سؤال- فرآیند انتخابی تولید کالا را شرح دهید و (Process Flow Sheet) را رسم کنید.
عملیات بازسازی یا Reconstitution جهت تولید نوشابه شامل مراحل زیر است:
اختلاط کنسانتره با آب بر اساس درجه بریکس مورد نظر در مخازن مجهز به گرم کن و همزن با دور سریع- پاستوریزاسیون نوشابه تولیدی به صورت فلاش هواگیری نوشابه توسط DEAERATOR- هموژنیزه کردن نوشابه جهت جلوگیری از دو فاز شدن محلول- شستشوی بطری های خالی- پرکن نوشابه در بطری و طشتک زنی توسط دستگاه فیلر و طشتک زن اتوماتیک- انجام پروسس حرارتی بر روی بطری ها در استرایلیزاتور تونلی بر چسب زنی- کارتن کنی و انبار.
نمودار مراحل مختلف تولید (process floe sheet) در طرح ضمیمه ملاحظه می گردد.
فرآیند صحیح و قابل توصیه جهت تولید نوشابه بازسازی شده در تمام دنیا روش فوق است و در صورت اجرای این فرآیند محصول دارای عمر مفید- shelf life) بالا خواهد بود.