کلیات در راستای شناسایی محصول و ارتباط منطقی آن با زنجیره تولید:
مقدمه:
جوراب به عنوان یک پای پوش محافظ پا در برابر سرما و گرما و عرق و اشیاء خارجی و ...... مطرح بوده و می باشد. شکل کلی آن از ابتدا تا کنون تغییر کلی نداشته و تنها تغییرات آن در طرح، رنگ و نخ مصرفی در بافت بوده است.
شکل آن بصورت یک کیسه سرباز می باشد که بوسیله دوخت، سر آن در یک سمت بسته می شود. قسمت بزرگ اطلاعات موجود در مورد تاریخچه صنعت جوراب بافی مربوط به دوره هائی است که ماشینهای بافت جوراب وارد این صنعت گردید. البته آثار بدست آمده از قرن چهارم و پنجم نشانگر رایج بودن بافتنی دستی در کشورهای شرقی است که تا قرن چهاردهم این هنر دستی به اروپا نرسیده بود. اولین ماشین جوراب بافی دستی در سال 1589 توسط شخصی بنام ویلیام لی در انگلستان ساخته شد. کلیه سوزنهای این ماشین حرکت همزمان داشتند و یک رج از بافت در یک زمان تشکیل می شد.
رشد ماشینهای حلقوی پودی در انگلستان از ماشینهای جوراب بافی شروع شد که در ابتدا حدود 700 کارگاه جوراب بافی آغاز بکار کردند و تا سال 1727 به 8000 ماشین رسید. مکانیزم عمل ماشینهای بافندگی تا قبل از 1864 به کمک نیرو محرکه دستی بوده و از آن به بعد نیروی محرکه الکتریکی بکار گرفته شد که توسط شخصی بنام ویلیام کاتون انجام شد. این کار در حقیقت یک انقلاب صنعتی بشمار می رفت و اسم ماشین هم بنام آن شخص William cotton نامیده شد. با اینکار سرعت ماشین افزایش یافت اما کشش و کیفیت آن همانند ماشینهای دستی بود.
در ایران نیز فعالیت این صنعت در سال 1290 هجری شمسی با احداث اولین واحد جوراب بافی در محل شمس العماره آغاز گردید، در حال حاضر تعداد کارگاههای جوراب بافی و کارخانه ای آن به بیش از 1000 واحد رسیده است.
1-2- تعریف ویژگیها و مشخصات فنی محصول از نظر شکل ظاهری، طبقه بندی، فرمول چگونگی بسته بندی اجزاء و قطعات متشکله، حد استاندارد ملی و جهانی، شماره تعرفه گمرکی، شرایط ورود.
- تعریف ویژگیها:
جوراب به عنوان یک پا پوش محافظ پا در برابر گرما و سرما و عرق و اجسام خارجی و ... می باشد. استفاده از انواع پوششها با فرمها و اندازه های مختلف علاوه بر جنبه های پوشش ظاهری هدفهای دیگری در بر می گیرد از جمله: حفاظت در برابر سرما، گرما، نور خورشید، مسائل بهداشتی، جلوگیری از ضایعات پوستی بواسطه متمرکز شدن نقاط اتکاء بدن و در نهایت ایجاد سایش بیشتر نسبت به سایر اعضا بدن حائز اهمیت است و بنابراین در طراحی شکل و انتخاب جنس آن نکات بالا باید مد نظر قرار گیرد تا به نحو مطلوبی راحتی پا فراهم گردد.
1-1-2- اجزاء تشکیل دهنده جوراب:
قسمتهای مختلف جوراب:
کش جوراب، ساق جوراب، کف پا، روی پا، پنجه جوراب
الف) کش جوراب:
از نظر نخ لاستیک یا کش باید در مقابل حرارت و رطوبت و آبگرم 40 مقاوم بوده و قابلیت کشش آن حداکثر 700% برابر نمرات 90 تا 110 ریز باشد. از نظر نوع قسمت کش در جوراب های مختلف بین 1 الی 3 سانتی متر باشد.
ب) ساق جوراب:
این قسمت بخش عمده جوراب را تشکیل می دهد و از نظر طول که در بخش بعدی (حد استانداردهای ملی) یادآوری می شود در مورد آن صحبت می گردد. همینطور در مورد نوع نخ مصرفی نیز در بخش بعدی توضیح داده خواهد شد.
ج) پاشنه جوراب:
شکل خاص پاشنه پا از لحاظ داشتن فرم هندسی متفاوت با سایر قسمتها و اندکی عقب نشینی نسبت به ساق پا طرح بخصوص را ایجاب می نماید همچنین وضعیت فیزیکی پا از لحاظ میزان تماس و درصد تحمل وزن کل بدن، لزوم بکار بردن نخ های مقاومت مناسب را ایجاد می نماید.
د) کف پا:
عبارتست از فاصله بین پاشنه پا تا نوک پنجه و روی پا عبارتست از فاصله روی پا تا نوک پنجه.
این قسمت از جوراب بدلیل سایش بیشتر و گرفتن عرق پا بایستی مقاومت نخ های مصرفی در بافت آن مناسب باشد و از بافت مطلوبی نیز برخوردار باشد از نظر وضعیت هندسی فرم کلی آن توضیح داده شده است.
ه) پنجه جوراب:
قسمت نوک جوراب همانند قسمتهای پاشنه و کف در معرض سایش بوده و علاوه بر آنکه در جهت طولی تحت کشش می باشد با ناخن ها نیز در تماس است. بنابراین در این قسمت حتی الامکان باید از نخهای مقاوم استفاده نموده و در بافت آن دقت کافی را مبذول داشت از حیث مراحل عملیاتی پنجه جوراب در آخرین مرحله بافت جوراب شکل گرفته بافت این قسمت بصورت کیسه ای بوده که پس از اتمام کار جهت لبه دوزی به قسمت دوزندگی منتقل می شود.
2-1-2) طبقه بندی جوراب:
1- از نظر نوع کاربرد:
الف) مردانه ب) زنانه ج) بچه گانه
2- از نظر نوع بافت:
الف) ساده ب) طرح دار یا فانتزی ج) کبریتی د) توری ه) اسپرتی
3- از نظر جنس:
الف) پنبه ای ب) نایلونی ج) پشمی د) مخلوط اکریلیک پلی آمید
درجه بندی جوراب:
جوراب درجه یک:
یک جفت جوراب است که اختلاف طول لنگه های آن نسبت به یکدیگر بیش از 15 میلیمتر نبوده و هیچگونه عیبی که بتوان با چشم آنرا دید نداشته باشد. نخهای مصرفی در این نوع جورابها باید کاملاً صاف بوده و در موقع بافت ایجاد پرز نکند.
جوراب درجه دو:
یک جفت جوراب است که اختلاف طول لنگه های آن بیش از 30 میلیمتر نباشد.
جوراب درجه سه:
یک جفت جوراب است که اختلاف لنگه های آن بیش از 45 میلیمتر نبوده و عیبهای دیگری بغیر از عیبهای مجاز برای جورابهای درجه یک و دو را دارا باشد.
- عیوب:
جورابها باید عاری از عیوبی نظیر بافت گره دا یا دانه دررفتگی، چین خوردگی، ناهماهنگی رنگ و بافت در سر پنجه و لبه جوراب باشد.
- بسته بندی و نشانه گذاری:
در روی بسته باید ویژگیهای زیر نوشته شود:
جنس، نشانه تجارتی کارخانه یا نام سازنده و نام کشور سازنده
- نشانه گذاری روی کارتن:
بر روی هر کارتن باید ویژگیهای زیر نوشته شود: تعداد دوجین، وزن خالص و ناخالص، جنس، نشانه تجاری کارخانه یا نام سازنده، کشور سازنده.
با انتخاب بهترین روش تولیدی بر محصول می توان دستگاهها و تجهیزات مورد نیاز را بر اساس فرآیند منتخب برگزید. در این فصل علاوه بر شرح فرآیند تولید مناسب ترین فرآیند نیز انتخاب خواهد شد و سپس با بررسی محصول، ظرفیت و برنامه تولید واحد را معین نموده و بر این اساس مواد اولیه مورد نیاز و دستگاههای موجود در خط تولید شرح داده خواهد شد.
جهت انجام و ادامه فعالیت های هر واحد تولیدی علاوه بر دستگاههای خط تولید نیاز به تاسیسات زیربنایی وجود دارد که در ادامه بحث به آن پرداخته شده است. زمین مورد نیاز جهت تولید انواع جوراب، محاسبه خواهد گردید و در خاتمه بحث و با توجه به نوع تکنولوژی انتخابی، تعداد نیروی انسانی مورد نیاز در بخش تولید و خدماتی محاسبه خواهد گردید.
1-3- ارزیابی روشهای مختلف تولید و گزینش روش بهینه
ابداع و بوجود آمدن روشهای مختلف تولید به علل گوناگونی صورت می گیرد. یکی از عوامل سرعت تولید محصول است که می تواند انگیزه ای برای تغییر روشهای تولید باشد. با توجه به مطلب فوق روشهای مختلف شرح داده می شود تا از بین آن روش بهینه برگزیده شود.
الف) روش دستی:
بافندگی با دست در زمان حال به عنوان یک هنر سنتی و یا امکانی برای پرکردن اوقات فراغت مطرح می باشد. زمانی این کار یا هنر می توانست احتیاجات یک خانوار را برآورده سازد و بعنوان یک شغل مطرح بود. بهر حال این شیوه مربوط به قبل از پیدایش ماشینهای بافندگی بوده است و سیستم کار آن بافندگی حلقوی پودی بوده است.
ب) روش مکانیزه:
همانطور که از اسم آن هم مشخص می شود در این روش ماشین آلات بکار گرفته می شوند و لیکن همین ماشینها نیاز به انجام اعمالی توسط دست دارند ماشین های بافندگی موجود در منازل از این نوع هستند.