مقدمه:آشنایی با فعالیتها و خدمات سازمان تامین اجتماعی:
الف) مرور اجمالی بر فعالیتهای سازمان:
سازمان تأمین اجتماعی یک سازمان بیمه گر اجتماعی است که مأموریت اصلی آن پوشش کارگران مزد و حقوق بگیر ( به صورت اجباری ) و صاحبان حرف و مشاغل آزاد ( به صورت اختیاری ) است 0
جمعیت تحت پوشش این سازمان حدود 5/6 میلیون نفر بیمه شده و نزدیک به یک میلیون نفر مستمری بگیر است که با در نظر گرفتن افراد خانواده بیمه شدگان جمعیت تحت پوشش این سازمان برای خدمات درمانی به حدود 5/27 میلیون نفر می رسد 0
براساس قانون سازمان تأمین اجتماعی یک سازمان عمومی غیر دولتی است که بخش عمده منابع مالی آن از محل حق بیمه ها ( با مشارکت بیمه شده و کارفرما) تأمین می شود و متکی به منابع دولتی نیست 0 به همین دلیل دارائی ها و سرمایه های آن متعلق به اقشار تحت پوشش در نسلهای متوالی است و نمی تواند قابل ادغام با هیچیک از سازمانها و مؤسسات دولتی یا غیر دولتی باشد 0
به دلیل عدم استقرار نظام جامع تأمین اجتماعی در کشور ،سازمان تأمین اجتماعی بار مسئولیت سنگینی را به دوش کشیده و پاسخگوی نیازهای بخش قابل توجهی از جمعیت کشور است
مهمترین خدمات ارایه شده توسط این سازمان به شرح زیر است:
مستمری بازنشستگی:
بیمه شدگانی که به سن قانونی بازنشستگی « 60 سال تمام برای مردان و 55 سال تمام برای زنان » برسند ، در صورتی که دارای حداقل سابقه پرداخت حق بیمه برای سال مورد نظر باشند می توانند تقاضای بازنشستگی کنند.
حداقل پرداخت سابقه حق بیمه ؛ 10 سال بوده و پس از آن با گذشت هر سال یک سال به این سابقه اضافه می شود تا به 20 سال برسد.
در تعیین میزان مستمری قابل پرداخت به بازنشستگان تحت پوشش سازمان تأمین اجتماعی ، دو عامل سابقه پرداخت حق بیمه و حقوق و مزایای مبنای کسرحق بیمه ، نقش اساسی را ایفا میکند 0
مستمری بازماندگان:
چتر حمایتی تأمین اجتماعی از هنگام پرداخت اولین حق بیمه ، بر سر بیمه شده و خانواده تحت تکفل وی گسترده می شود .
در صورت تداوم پرداخت حق بیمه ، این پوشش حمایتی تا پایان حیات بیمه شده ادامه می یابد و پس از فوت بیمه شده نیز خانواده او از خدمات حمایتی ویژه ای برخوردار می شوند.
با فوت مستمری بگیر بازنشسته و از کارافتاده کلی تحت پوشش تأمین اجتماعی ، خانواده و بازماندگان وی با احراز شرایط پیش بینی شده در قانون تحت حمایت قرار می گیرند ، بازماندگان بیمه شده ای که بر اثر حادثه ناشی از کار و یا بیماریهای حرفه ای فوت می کند نیز به همین ترتیب از حمایت سازمان تأمین اجتماعی برخوردار می شوند 0
مستمری از کارافتادگی:
بیمه شده ای که طبق نظر پزشک معالج توانایی خود برای کار را به کامل و یا جزئی از دست بدهد ، پس از مراجعه به شعب تأمین اجتماعی به کمیسیون پزشکی معرفی می شود 0 این کمیسیون پس از معاینه بیمه شده و بررسی سوابق پزشکی وی ، نسبت به صدور رأی با تعیین درصد از کارافتادگی اقدام و مراتب را به شعب ذیربط اعلام می کند تا در چهارچوب مقررات و در صورت احراز شرایط قانونی ، حکم به برقراری مستمری ازکارافتادگی صادر گردد.
مقرری بیمه بیکاری:
بیکار از نظر قانون بیمه بیکاری ، بیمه شده ای ست که بدون میل واراده بیکار شود و آماده به کار باشد ،براساس این قانون بیمه شدگانی که به علت تغییرات ساختاراقتصادی کارگاه مربوطه به تشخیص وزارتخانه ذیربط و تأئید شورای عالی کار ، بیکار موقت شناخته شوند و بیمه شدگانی که به علت بروزحوادث غیرمترقبه مانند:سیل ،زلزله ، جنگ و آتش سوزی بیکار شوند 0
بنابراین کارگری که به میل خود ، کار خود را ترک می کند ، نمیتواند از این حمایتها برخوردار شود 0تشخیص ارادی بودن یاغیرارادی بودن بیکاری بیمه شدگان برعهده اداره کار و امور اجتماعی محل اشتغال بیمه شده است و شعب تأمین اجتماعی براساس معرفی ادارات کار وامور اجتماعی،درخصوص برقراری مقرری بیمه بیکاری برای بیمه شدگان اقدام میکنند .
غرامت دستمزد ایام بیماری:
بیمه شدگانی که تحت معالجات پزشکی و یا درمانهای توانبخشی قرار می گیرند، چنانچه بر حسب تشخیص پزشک معالج موقتاً قادر به کار نباشند ، استحقاق دریافت غرامت دستمزد را خواهند داشت.
غرامت دستمزد ایام بارداری:
بیمه شدگان زن تحت پوشش تأمین اجتماعی به هنگام بارداری نیز همانند ایام بیماری از حمایتهای این سازمان برخوردار هستند 0 کمک هزینه بارداری به عنوان یکی از حمایتهای موضوع قانون تأمین اجتماعی به بیمه شدگان زن درایام بارداری پرداخت میشود
سازمان تأمین اجتماعی علاوه برارائه خدمات پزشکی و تشخیصی به بیمه شدگان زن در ایام بارداری ، برای جبران کاهش و یا قطع در آمد بیمه شدگان زن در هنگام مرخصی زایمان ، کمک هزینه بارداری نیز به آنان پرداخت می کند 0
کمک هزینه بارداری در واقع نوعی غرامت دستمزد است 0
بانوان بیمه شده مشمول قانون تأمین اجتماعی که واجد شرایط لازم باشند ، در دوران استراحت ایام بارداری می توانند از سازمان تأمین اجتماعی غرامت دستمزد دریافت کنند.
کمک هزینه ازدواج:
کمک هزینه ازدواج که از سوی سازمان تأمین اجتماعی به بیمه شدگان واجد شرایط پرداخت میشود هدیه و شادباشی است که این سازمان به بیمه شدگانی که تشکیل خانواده جدید می دهند ، می پردازد این کمک هزینه به بیمه شدگانی که برای اولین بار ازدواج می کنند پرداخت می شود و میزان آن معادل یک ماه متوسط مزد یا حقوق بیمه شده است( به شرط داشتن 720 روز سابقه پرداخت حق بیمه قبل از تاریخ ازدواج).
کمک هزینه کفن و دفن:
یکی از انواع حمایتهای سازمان تأمین اجتماعی پرداخت کمک هزینه کفن و دفن به خانواده بیمه شدگان متوفی است 0
هدف ازاین پرداخت کمک هزینه جبران قسمتی از هزینه هایی است که بازماندگان افراد مشمول قانون تأمین اجتماعی برای کفن و دفن آنان متقبل می شوند 0