تحقیق مقاله معدن سرب و روی کوشک

معدن سرب و روی کوشک در فاصله 165 کیلومتری شرق یزد و در 45 کیلومتری شمال شرق شهرستان

بافق در عر ض جغرافیایی 31درجه و 40 دقیقه و طول جغرافیایی 55 درجه و45 دقیقه در حاشیه کویر لوت واقع شده است . ارتفاع بلند ترین کوه همجوار معدن از سطح دریا 2302 متر و ارتفاع نواحی ساختمانی و تاسیساتی حدود 2000 متر است . معدن سرب و روی کوشک از دیرباز مورد توجه معدنکاران قدیمی بوده است. آثار کارهابی قدیمی نشان دهنده استخراج کلوخه های پر عیار سرب از رخنمون های شرق معدن که به کوشک قدیمی موسوم است می باشد . طی این مدت استخراج بسیار ساده و با ابزار ساده و بدون استفاده از هر گونه چالزنی و آتشباری بوده است .و بعد از آن دوره مکانیزاسیون شروع شد و استفاده از روش های چالزنی و انفجاری انجام گرفت و میزان کل کنسانتره روی  تولید شده در دوره مکانیزاسیون 553000 تن و کنسانتره سرب تولید شده حدود 99000 تن می باشد .استخراج سنگ معدنی روی با عیار 12-10درصد و سرب با عیار 3.5-2.5 درصد از معدن رو باز و زیر زمینی    می باشد .                                                                                                                                      

مورفولوژی معدن کوشک شامل دو بخش شمالی و جنوبی است بخش شمالی که شامل سری اصلی معدن است دارای رخساره ای کوهستانی با دره های باریک و بلند است و بخش جنوبی رخساره تپه ماهور است .

زمین شناسی عمومی :

در روی نقشه زمین شناسی  ایران ناحیه کوشک در محدوده ای از سنگهای تفکیک نشده پالئوزوئیک که در واقع مخلوطی از رسوبات و ولکانیکها هستند واقع گردیده است این سنگها اساسا" به طرف غرب شیب دارند و با روندغرب شمال غرب در بالای کمربند کانی زایی شناخته شده واقع شده اند که روند آنها در 4 تا 8 کیلومتری غرب معدن بتدریج انحنا میابد . کانی زایی سب وروی به صورت عدسی هایی به اندازه های مختلف بنحو شاخصی در رگه های پیریتی که بطور همشیب با لایه ها قرار گرفته است . نواحی با بیشترین بهره دهی شامل کمربند شیلی ,کوشک, زردو, پهنو میباشد و تمام تحقیقات در طول این کمربند و بخصوص در ناحیه زردو متمرکز بوده است . معدن کوشک در مرکز حوزه رسوبی – آتشفشانی  بافق که حدود 700 کیلومتر مربع وسعت دارد  که از شمال غرب با ماسه سنگهای ژوراسیک و از طرف شمال شرق با آهکهای میلا  کنتاکت گسله دارد و در قسمت جنوبی آن گرانیت صورتی رنگ ناریگان است  و از نظر تقسیمات زمین شناسی ایران به ایران مرکزی مربوط میشود  و از نظر ساختمانی ناحیه ای بسیار چین خورده و گسله است . سنگهای قدیمی تر منطقه شامل سری هایی از شیل های  خاکستری ,دولومیت, ماسه سنگ و توف می باشد .                                                                                                                        

چینه شناسی معدن از قدیم به جدید:

1- قسمت تحتانی شامل مداد آذرین اسیدی نیمه عمیق از جنس ریولیت کوارتز پورفیر ,توف و         میکرو دیوریت است.                                                                                                                

2- آهک های سیاه رنگ به صورت عدسی هایی پراکنده با ضخامت هایی متفاوت.

3- شیلهای تیره رنگ کربناته مینرالیزه که عدسی های سولفوره کانسار را در بر میگیرد در ناحیه تحتانی شیل ها ی مذکور یک لایه میکرو دیوریت به صورت سیل وجود دارد.                                             

4- عدسی های آهکی دولومیتی

5- توفهای سبز و قهوه ای که از پایین به بالا ضخیم لایه میگردند و درصد سیلیس آنها زیاد میشود

6- دولومیتهای قهوه ای رنگ چرت دار که فوق العاده خرد شده اند و در قاعده خود دارای عدسی های پراکنده ای از هماتیت  است.

از آنجایی که معدن از قسمتهای مختلف تشکیل شده است و چینه شناسی هر منطقه با منطقه دیگر متفاوت است در ادامه چینه شناسی هر منطقه جداگانه آورده شده است :

1-1 ناحیه چاه اصلی زردو:

2-1 دولومیت با عدسی های دولومیتی ولکانیکی

3-1 توف

4-1 شیل های سیاه , شیلهای دولومیتی                              5-1شیل های سیاه پیریتی

6-1 افق رگه با شیلهای  سیاه  پیریتی  و لایه های فرعی خاکستر

7-1 شیلهای سیاه پیریتی,گل سنگها (مادستون ) و افقهای خاکستر

8-1 شیلهای سیاه پیریتی , شیلهای دولومیتی

9-1 آهک و دولومیت

1-2 چاه گز:

2-2 دولومیت و ولکانیکها                                                   3-2 توف و توفهای شیلی

4-2 ولکانیکهای بازیک                                                     5-2 شیلهای خاکستری و توفهای شیلی

6-2 افق رگه ای با شیلهای خاکستری و سیاه , لایه های ولکانیکی وسیع

7-2 توفهای شیلی , شیلهای سیاه و ولکانیکهای توده ای     8 -2 شیل های سیاه ,شیلهای دولومیتی            9-2 توف و ولکانیکهای  توده ای                                    10-2 دولومیت

1-3 چینه شناسی رگه ( کانسار)  زردو:

مقطع کمر بالا و کمر پایین حدود 80-50 متر میباشد که سهم کمر بالا در حدود 45-28 متر است و این مقدار شامل چینه شناسی شیل های سیاه پیریتی ,رگه های پیریتی – دولومیتی با شیل های خاکستری و شیل های سیاه ,خاکستر –دولومیت است .

سهم کمر پایین حدود 20-15 متر است که اساسا" رگه ای به شدت پیریتی با سولفیدهایی که غالبا" در پایین هستند و اساسا" عدسی های فرعی شیل می باشند .

سن سری تشکیلات کوشک:

کنتاکت شرق و شمال شرق آن با آهکهاو دولومیت های میلا با سن کامبرین,گسله است.                         

کنتاکت غرب و شمال غرب با ماسه سنگهای ژوراسیک(شمشک).‏

خود سری معدنی دارای سن پرکامبرین بالایی اشکوب وندین است این مطالب با توجه به فسیل های یافت شده در شیل های سیاه سری معدن و نیز سن قدیمی ترین کانسار زایی در ایران بیان شده است.

منشا کانسار کوشک:

نظر بر این است که زمین ساخت پهنه ای همزمان با فاز کوهزایی (آسینتیک ) منجر به تشکیل کمربند آتشفشانی یا جزایر قوسی گردیده است .منشاء کانسار کوشک را ماسیو سولفاید در نظ گرفته اند              .

 در مراحل آرامش آتشفشانی و در مراحل خاصی که شیلهای کربن دار در حوزه ته نشین می شده است بخارات و گازها ی یونیزه بصورت همزمان در شیلهای تزریق شده بطوری که این افق شیلی از یونهای فلزی اشباع شده است و با توجه به کم بودن اکسیژن بوجود آمدن یک محیط احیا کننده تحت فعالیتهای فیزیکو شیمیایی زمینه تکوین و پیدایش  کانسار سرب و روی کوشک فراهم گردیده است .                     

گمانه های حفاری اکتشافی در محل به طرف جنوب و جنوب غرب هنوز هم کاهش بیشتری را تا حد مسطح شدگی نشان می دهد در این ناحیه مته در ستبرای 60 متری از کانسار نفوذ کرده است . نتیجه واضح و آشکار این است که کانسار کوشک یال شرقی یک ناودیس را پر مینماید که در موقعیت کنونی خویش از شمال شرق به سمت بالا انحراف پیدا کرده است یال جنوب غربی به وسیله یک گسل با امتداد شمال غرب- جنوب شرق و شیب تقریبا قائم بریده شده .                                                                                 

کانسار به شدت پیریتی بوده و بی اندازه ریزدانه هستند در واقع اسفالرتیها در بعضی مناطق به طوری سیاه هستند که با بررسی چشمی نمی توان آنها را از شیلهای سیاه تمیز داد و اگر با دست لمس شود رنگ می گیرد . در منطقه کوشک دو سیستم گسله وجود دارد .

1- گسل شمال غرب – جنوب شرق با نام گسل کنج که هم روند ماده معدنی بوده و فقط در معدن رو باز ماده معدنی را معدود کرده ولی جاهای دیگر را قطع نکرده است .

2- گسل شمالی جنوبی که گسلی امتدادی است و زردو –پهنو نام دارد و عدسی اولیه ماده معدنی را قطع کرده اند

گسل زرد و ناحیه پهنو را از زردوی جنوبی جدا میکند .

گسل پهنو ناحیه پهنوی جنوب را از شمال جدا میکند .

کانیهای منطقه به شرح ذیل است:

اسفالریت – پبریت – شیل – گالن – کلسیت – دولومیت – ژیپس – وارسکایت – ملانتریت – اسمیت زونیت – سروسیت و یک نوع فسیل به نام پرسی مدوزیت چاه گزنسیس و علت نام گذاری آن به دلیل پیدا شدن آن در اطراف چاه گز است .                                                                                 

اسفالریت جزءکانی های هیپوژن است و 60درصد روی دارا می باشد و دارای وزن مخصوص 4 می باشد

گالن : جزء کانی های هیپوژن است و در آن 86 درصد سرب وجود دارد و وزن مخصوص آن 7.5 است    سروسیت :جزء کانی های سوپرژن است و77 درصد سرب دارد و دارای وزن مخصوص 6.5 میباشد

اسمیت زونیت : جزء کانی های سوپرژن است و52 درصد روی دارد و وزن مخصوص 4.3 را دارا        می باشد                                                                                                                                                

وارسکایت : وارسکایت برای اولین بار در ایران در معدن کوشک شناخته شد و ترکیب آن فسفات آلومینیوم آبدار است که رنگ آن سبز تیره است و به محض از دست دادن آب خود رنگ آن سبز کم رنگ میشود و با حرارت دادن رنگ صورتی تا بنفش را به خود می گیرد.                                               

معدن کوشک از دو قسمت پر عیار و کم عیار تشکیل شده است قسمت پر عیار شامل گالن , اسفالریت است و گانگ آن پیریت و شیل می باشد .                                                                                              

قسمت کم عیار معدن پیریت , دولومیت و گه اسفالریت ,گالن و کمی شیل است که شیل و دولومیت به عنوان گانگ میباشد.