تحقیق مقاله سرمایه گذاری کامل

سرمایه گذاری کامل

واحدهای تجاری به منظور تولید وفروش کالا خدمات ، در انواع مختلف دارائیها پولی (وجوه نقد، حسابها واسناد دریافتی)، دارائیهای مولد مشهود (ماشین آلات و تجهیزات زمین ) ودارائیهای نامشهود (حق اختراع، حق امتیاز، علائم تجاری وسرقفلی‌) سرمایه گذاری می کنند. علاوه بر این، واحدهای تجاری ممکن است وجوهی را صرف خرید سهام واوراق بهادار سایر واحدهای تجاری نمایند که حسب مورد به سرمایه گذاریهای بلند مدت یا کوتاه مدت طبقه بندی شود. موضوع بحث این نشریه، سرمایه گذاری بلند مدت در سهام واوراق بهادار واحدای تجاری است .                                                                                          

مبنای تفکیک و تمایز بین سرمایه گذاریهای کوتاه مدت وبلند مدت که هر دو به عنوان دارائی در تراز نامه طبقه بندی می شوند ، در واقع ماهیت وهدف سرمایه گذاری است . آن گروه ازسرمایه گذاریها که به سهولت قابل فروش است ومی توان آن را بدون این که خللی در روابط تجاری پدیدار شود یا لطمه ای به کار آئی عملیاتی واحد تجاری وارد آید به فروش رساند ، به عنوان دارئیهای جاری طبقه بندی می شود . سرمایه گذاریهائی که به منظور ایجاد ارتباط ومناسبات عملیاتی وتجاری با سایر واحدها انجام می گیرد به عنوان سرمایه گذاریهائی بلند مدت طبقه بندی می شود . علاوه بر این ، آن گروه از سرمایه گذاریها که قابلیت فروش سریع ندارد ، هر چند موجب ایجاد وبسط روابط عملیاتی وتجاری با سایر واحدهای تجاری نمی شود ، نیز می تواند به عنوان سرمایه گذاری بلند مدت معمولا در ترازنامه بعد از دارئیهای جاری اما قبل از اموال ، ماشین آلات ، وتجهیزات وتحت سر فصل جداگانه ای به همین نام (سرمایه گذاریهای بلند مدت) ارائه می شود .

اگر چه برای سرمایه گذاری در سهام واوراق قرضه دلایل بسیاری وجود دارد اما انگیزه اصلی ، افزایش درآمد خود را (1) مستقیما از طریق دریافت سود سهام یا سود تضمین شده سرمایه گذاری یا از طریق افزایش قیمت بازار سهام واوراق قرضه یا (2) به طور غیر مستقیم از طریق ایجاد وتحکیم روابط مناسب عملیاتی با سایر واحدهای تجاری به منظور بهبود نتایج عملیات خود ، افزایش دهد . معمولا سرمایه گذاریهای بلند مدت به منظور دستیابی به هدف دوم ، یعنی بهبود نتایج عملیات از طریق برقراری روابط مناسب تجاری وعملیاتی با واحد های تجاری دیگر صورت می گیرد . زیرا ، واحد سرمایه گذار از طریق اعمال نفوذ وکنترل بر خط مشی های مالی وعملیاتی واحدهای سرمایه پذیری که تامین کننده عمده مواد اولیه مورد نیاز واحد سرمایه گذار می باشد ، خریداران محصولات واحد سرمایه گذار یا سایر واحدهای تجاری که با واحد سرمایه گذار ارتباط و مناسبات تجاری دارند ، می تواند نتایج عملیات خود را به طور مستمر بهبود بخشد.

هدفهای سرمایه گذاریهای بلند مدت‌ :

همان گونه که اشاره شد واحدهای تجاری ممکن است به دلایل مختلف اقدام به سرمایه گذاری در سهام و اوراق قرضه سایر واحد های تجاری نمایند . برای مثال،این گونه سرمایه گذاریها ممکن است به منظور برقراری مناسبات وایجاد روابط نزدیک با تولید کنندگان عمده مواد وکالاهای مورد نیاز یا فروشندگان محصولات واحد سرمایه گذار صورت گیرد . حقوق ناشی از مالکیت سهام عادی واحد های تجاری دیگر موجب می شود که واحد سرمایه گذار در نحوه مدیریت و تصمیم گیریهای واحد سرمایه پذیر اعمال نفوذ کند . بنابراین ، بسیاری از واحد های تجاری از سرمایه گذاری در سهام عادی به عنوان وسلیه ای برای کنترل فعالیت های واحد های دیگر وهمچنین تحصیل مالکیت واحدهای که نقدینگی مناسبی دارند ، استفاده می کنند .

قسمت ا لف : سرمایه گذاری در سها م عا دی :

ثبت سرمایه گذاریهای بلند مدت در تاریخ خرید  طبق اصل بهای تمام شده ، سرمایه گذاریهای بلند مدت در تاریخ خرید باید به بهای تمام شده ثبت شود . بهای تمام شده سرمایه گذاری شامل خرید ، حق الزحمه کارگزار ، مالیات انتقال وسایر مخارجی است که برای تحصیل سرمایه گذاری مزبور می شود . اگر در ازای ازرش سرمایه گذاری تحصیل شده دارائیهای غیر از وجه نقد واگذار شود وارزش متعارف دارائیهای مزبور نیز مشخص نباشد ، در این صورت ارزش جاری بازار (قیمت بورس) سهام مورد سرمایه گذاری را می  توان مبنای بهای تمام شده سرمایه گذاری وارزش دارائی غیر نقدی واگذار شده در مبادله ، قرار دارد . در این گونه موارد چنانچه ارزش جاری بازار سهام مورد سرمایه گذاری وارزش متعارف دارائی غیر نقدی واگذار شده در مبادله ، مشخص نباشد باید از نظر کارشناسان وارزیابان مستقل برای تعیین بهای تمام شده استفاده کرد .

چنانچه دو یا چند گروه مختلف سهام به طور یکجا خریداری شود ، کل مبلغ پرداختی باید بین گروههای مختلف سهام سرشکن گردد . اگر سهام خریداری شده در بورس اوراق بهادار مورد معامله باشد از قیمتهای بازار (بورس) آنها می توان به عنوان مبنا برای سرشکن کردن بهای تمام شده استفاده کرد . این روش تخصیص بهای تمام شده اصطلاحا روش ارزش نیبس بازار نامیده می شود .

سرمایه گذاری غالبا در بین فواصل زمانی پرداخت سود صورت می گیرد .

در مورد اوراق قرضه ، طبق اصول پذیرفته شده حسابداری ، بهره (سود تضمین شده)تحقق یافته به عنوان بخشی از بهای خرید محسوب مگردد زیر پرداخت آن تعهد شده است . در مورد سهام ، سود سهام بخشی از بهای خرید تلقی نمی شود زیرا فرایند کسب سود تا زمانی که توزیع سود سهام اعلام نگردد تکمیل نشده است. حال نحوه ثبت سرمایه کذاریهای بلند مدت در سهام با استفاده از مثال زیر بیان کنیم . مثال : شرکت خراسان در تاریخ 1/10/1*13 تعداد 500 سهم 500 ریالی شرکت تهران را به مبلغ 000/000/1 ریال خریداری می کند . سود سهام معمولا دراول مهر ماه هر سال پرداخت می گردد . آخرین سود سهام پرداختی برای سهم 50 ریالی بوده است . ثبت سرمایه گذاری به شرح زیر خواهد بود:

سرمایه گذاریهای بلند مدت - سرمایه گذاری در سهام شرکت تهران 000/000/1

                                              بانک                                000/000/1  

در صورتی که روش یکنواختی بر مبنای شناسایی ویژه بهای تمام شده هر گروه از سرمایه گذاریها بطور مشخص بکار گرفته شود‌،حسابداری سرمایه گذاریهای بلند مدت آسان می گردد . هر یک از سرمایه گذاریها باید بطور جداگانه ثبت شود.

ثبت مزبور باید بیانگر (تعداد) ، تاریخ وبهای تمام شده یک واحد سرمایه گذاری باشد. جزئیات مزبور هنگامی که بخشی از سرمایه گذاری در آینده به فروش می رسد حائز اهمیت است زیرا بهای تمام شده سرمایه گذاریهای فروش رفته باید بر مبنای سیستماتیک تعیین گردد در غیر این صورت ممکن است در محاسبه سود (زیان) اشتباه یا دستکاریهای رخ دهد .

معمولا شناسایی دقیق سرمایه گذاری ( سهام ) فروش رفته مشکل نیست . اما در مواردی که به دلیل تعدد ویا حجم معاملات انجام یافته نسبت به سرمایه گذاریها ، شناسائی ویژه سرمایه گذاری ( سهام ) فروش رفته مشکل باشد ارجح است که از مبنای اولین صادره از اولین وارده استفاده شود استفاده شود . ازنظر صورتهای مالی ، استفاده از روشهای شناسائی ویژه ، اولین صادره از اولین وارده یا میانگین ( به استثنای اولین صادره از آخرین وارده ) برای تعین بهای تمام شده سرمایه گذاریهای فروش رفته شده می باشد .

تاثیر میزان سرمایه گذاری :

نحوه حسابداری سرمایه گذاری بلند مدت غالبا به میزان سرمایه گذار در سهام عادی واحد سرمایه پذیر بستگی دارد . سرمایه گذاری بلند مدت یک واحد تجاری در سهام عادی واحد تجاری دیگر را می توان بر حسب درصدی از سهام واحد سرمایه پذیر به شرح زیر طبقه بندی کرد :

1- سرمایه گذاری بیش از50 درصد سهام

2- سرمایه گذاری بین 20 درصد تا 50 درصد سهام

3- سرمایه گذاری کمتر از 20 درصد سهام

در مواردی که یک واحد تجاری بیش از 50 درصد سهام عادی واحد تجاری دیگر را در مالکیت خود دارد ، سرمایه گذار اصطلا حا واحد اصلی وسرمایه گذار ، واحد فرعی نامیده می شود . سرمایه گذاری در سهام عادی فرعی ، در صورتهای مالی واحد اصلی به عنوان سرمایه گذاری بلند مدت گزارش می شود . در این گونه فرض بر این است که واحد اصلی بر واحد فرعی کنترل دارد ، از این رو واحد اصلی ملزم به تهیه صورتهای مالی تلفیقی می شود . صورتهای مالی تلفیقی با صورتهای مالی جداگانه هر یک از واحد های اصلی وفرعی تفاوت دارد . در تهیه صورتهای مالی تلفیقی شخصیتهای حقوقی مستقل واحد اصلی و واحد یا واحدهای فرعی نادیده گرفته می شود وهمگی از لحاظ مقاصد گزارشگری مالی به عنوان یک شخصیت اقتصادی یگانه در نظر گرفته می شوند . در برخی موارد هرچند واحد سرمایه گذار ممکن است کمتر از50 درصد سهام عادی واحد سرمایه پذیر را در مالکیت خود داشته باشد اما شواهد موجود ممکن است حاکی از این باشد که واحد سرمایه گذار خط مشی های مالی وعملیاتی واحد سرمایه پذیر را تحت کنترل دارد . در چنین مواردی نیز واحد سرمایه گذار ( واحد اصلی ) باید صورتهای مالی تلفیقی تهیه کند . به حر حال ، معیار اهمیت در مورد وجود کنترل ودر نتیجه تهیه صورتهای مالی وتلفیقی ، مالکیت در بیش از 50 سهام عادی دارای حق رای واحد سرمایه پذیر است.

اگر چه واحد سرمایه گذار با اختیار داشتن کمتراز 50 درصد سهام عادی واحد سرمایه پذیر ممکن است نتواند بر خط مشی های مالی و عملیاتی واحد سرمایه پذیر کنترل داشته باشد  اما با دارا بودن کمتر از 50 درصد وبیشتر از 20 درصد سهام ، امکان اعمال نفوذ قابل ملاحظه بر خط مشی های مالی  وعملیاتی واحد سرمایه پذیر را خواهد داشت . طبق استانداردهای حسابداری ،‌در صورتی که درصد سرمایه کذاری درسهام عادی دارای حق رای واحد سرمایه پذیر بین 20 تا 50 درصد باشد عموما واحد سرمایه گذاری می بایست از روش ارزش ویژه استفاده کند . اگر درصد سرمایه گذاری کمتر از 20 درصد باشد ، احتمالا واحد سرمایه گذار بر خط مشی های مالی وعملیاتی واحد سرمایه پذیر نفوذ قابل نخواهد داشت ودر نتیجه برای حسابداری سرمایه گذاری در سهام باید از ( 1) روش بهای تمام شده یا ( 2 ) قاعده اقل بهای تمام شده یا قیمت بازار استفاده شود .  

حسابدا ری سرمایه گذاری در سهام بعد از تاریخ خرید :

در حسابداری سرمایه گذاریهای بلند مدت در سهام بعد از تاریخ خرید دو عامل بسیار مهم وجود دارد که عبارت است از (الف) نوع سهام از لحاظ داشتن حق رای (ب) میزان ودرصد سرمایه گذاری از کل سهام منتشره . در حسابداری سرمایه گذاری در سهام ، به مفهوم بازده سرمایه گذاری نیز باید توجه شود . برخی معتقدند که بازده سرمایه گذاری یک واحد تجاری در سهام عادی واحد یا واحد های تجاری دیگر صرفا شامل سود سهام دریافتی است . برخی دیگر معتقدند که بازده سرمایه گذاری صرف نظر از پرداخت سود سهام ، عبارت از سهم مناسبی از سود خالص (پس از کسر سود سهام ممتاز در صورت وجود) واحد سرمایه پذیر است . دلیل طرفداران نظریه دوم این است که اگر سود دوره واحد سرمایه پذیر به شکل سود سهام پرداخت نشود انباشته خواهد شد وباعث افزایش حقوق صاحبان سهام واحد سرمایه پذیر خواهد گردید . علاوه بر دو نظریه مزبوز ، برخی نیز معتقدند که بازده سرمایه گذاری در سهام عادی شامل سهام دریافتی به اضافه یا منهای هرگونه تغییرات در قیمت بازار سرمایه گذاری است.   

بر اساس نظریه بالا ، سه روش مختلف حسابداری برای سرمایه گذاریهای بلند مدت در سهام سایر واحدهای تجاری مطرح شده است :

1- روش بهای تمام شده . در این روش درآمد سرمایهگذاری صرفا سود سهام دریافتی است.

2- روش ارزش ویژه. در این روش درآمد سرمایه گذاری شامل سهم مناسبی از سود خالص واحد سرمایه است.

3- روش قیمت بازار . در این روش درآمد سرمایه گذاری شامل سود سهام دریافتی وتغیرات در قیمت بازار سرمایه گذاری است .

بکار گیری هریک از روش های مزبور نیاز به شرایطی خاص دارد وبه دون توجه به این شرایط نمی توان یکی از روشهای مزبور را به جای دیگری بکار گرفت .

همانطور که قبلا اشاره شد واحد سرمایه گذار با داشتن بیش از 50 درصد سهام با حق رای واحد سرمایه پذیر معمولا باید صورتهای مالی تلفیقی را تهیه کند . مالکیت واحد سرمایه گذار در نوع واحد سرمایه پذیر واجد اهمیت است مثلا ، مالکیت سهام با حق رای زمینه کنترل یا نفوذ سرمایه گذار بر خط مشی های مالی و عملیاتی سرمایه پذیر را فراهم می کند . حدود کنترل ونفوذ به میزان سرمایه گذاری بستگی دارد . طبق استانداردهای حسابداری ، در حسابداری سرمایه گذاریهای بلند مدت باید دو مفهوم اساسی نفوذ قابل ملاحضه و کنترل مد نظر قرار می گیرد . تعاریف این مفاهیم به شرح زیر است :

1-     نفوذ قابل ملاحضه . نفوذ قابل ملاحضه به مفهوم توانایی قابل ملاحضه واحد سرمایه گذار در تاثیر گذاردن بر خط مشی های مالی وعملیاتی واحد سرمایه پذیر از طریق تحصیل میزان کافی از سهام عادی واحد سرمایه پذیر است .

 توانای در اعمال نفوذ قابل ملا حضه همچنین ممکن است به شکل های دیگری از قبیل داشتن نمایندگانی در هیات مدیره واحد سرمایه پذیر، مبادلات با اهمیت با واحدهای مزبور ، وابستگی تکنولوژیک وجود داشته باشد . طبق استاندارد های حسابداری ، به منظور دستیابی به یکنواختی قابل قبولی در این زمینه ، سرمایه گذاری به میزان 20 درصد امکان اعمال نفوذ قابل ملاحضه را در واحد سرمایه گذاری فراهم می آورد .

2-     کنترل ، کنترل در مواردی وجود دارد که واحد سرمایه گذار تعداد کافی از سهام واحد تجاری دیگر را داراست به گونه ای که قادر است سیاستهای مالی وعملیاتی آنرا به نحوی موثر کنترل کند . معمولا مالکیت بیش از 50 درصد سهام عادی یک واحد سرمایه پذیر اعمال کنترل مزبور را امکان پذیر می سازد. در برخی موارد واحد سرمایه گذار با داشتن کمتر از 50 درصد سهام واحد سرمایه پذیر نیز می تواند خط مشی های مالی و عملیاتی واحد واحد سرمایه پذیر را تحت کنترل خود در آورد . عواملی از قبیل تعداد سهام داران و میزان مشارکت آنها در اداره واحد تجاری در اعمال کنترل موثر ااست . اما عموما فرض می شود که با مالکیت بیش از 50 درصد سهام عادی یک واحد تجاری می توان کنترل موثر را اعمال کرد .

حسابداری سرمایه گذاریهای بلند مدت در سهام را می توان به شرح زیر خلاصه کرد :

   ویژگی سرمایه گذاری    میزان مالکیت سهام    روش حسابداری وگزارشگری

الف- هیچگونه کنترل یا نفوذ قابل ملاحضه وجود ندارد :

1-   سهام بدون حق رای          به هر میزان           بهای تمام شده

2-   سهام با حق رای             تا میزان 20 درصد   بهای تمام شده

ب- نفوذ قابل ملاحضه وجود دارد اما کنترل وجود ندارد :

3-  سهام با حق رای              از 20 درصد تا 50 درصد    ارزش ویژه

ج- کنترل وجود دارد :

4-سهام با حق رای است اما به دلایلی خاصی

صورتهای مالی تلفیقی تهیه نمی شود    بیش از 50 درصد     ارزش ویژه

5-سهام با حق رای است اما به وصورتهای

 مالی تلفیقی تهیه می شود    بیش از 50 درصد        تلفیقی

روش های بهای تمام شده :

در این روش ، حساب سرمایه گذاری به بهای تمام شده سهام خریداری شده ثبت ونگه داری ودر آمد سرمایه گذاری صرفا به میزان سود سهام دریافتی شناسائی می شود . مبلغ ثبت شده در حسابها به عنوان سود سهام دریافتی نباید از سودهای انباشته وتوزیع نشده که از خرید سهام عادی ایجاد شده است تجاوز کند . هرگونه تغییر درخالص ارزش دفتری دارائیهای واحد سرمایه پذیر نادیده گرفته می شود مگر آن که کاهش دائمی وبا اهمیتی در ارزش سرمایه گذاری رخ دهد که در این صورت حساب سرمایه گذاری در دفاتر واحد سرمایه گذار تعدیل می گردد . سرمایه گذاری در سهام را طبق استانداردهای حسابداری می توان به اقل بهای تمام شده یا قیمت بازار حسابها ثبت کرد . رویدادهائی که ممکن است موجب انحراف از اصل بهای تمام شده گردد به شرح زیر مورد بحث قرار می گیرد:

1- توزیع سود سهام مازاد بر سود قابل تقسیم :

در مواردی که برای حسابداری سرمایه گذاریهای بلند مدت از روش بهای تمام می شود ، سود سهام دریافتی (غیر از سود سهام مازاد بر سود قابل تقسیم) همانند آنچه که در صفات قبل تشریح شد در حسابهای مربوط ثبت می گردد.

معمولا سود سهام هنگام توسط واحد سرمایه گذار به عنوان درآمد شناسائی و در حسابها ثبت می شود که توسط واحد سرمایه پذیر اعلام و پرداخت می گردد. در صورتی که میزان سود سهام پرداختی توسط واحد سرمایه پذیر بیش از منابعی باشد که واحد مزبور برای اعلام سود سهام در اختیار دارد، مبلغ اضافی باید به عنوان سود سهام مازاد بر سود قابل تقسیم محسوب شود. به عبارت دیگر سود سهام مازاد بر سود قابل تقسیم بیانگر برگشت بخشی از حقوق صاحبان سهام واحد سرمایه پذیر به استثنای سود انباشته است واحد سرمایه پذیر موظف است این موضوع را به نحو مناسب به اطلاع سرمایه گذاران برساند. نظر به این که سود سهام مازاد بر سود قابل تقسیم به عنوان برگشت سرمایه گذاری تلقی می شود واحد سرمایه گذار باید این مبلغ را به حساب سرمایه گذاری بستانکار و حسابهای دریافتنی یا بانک را حسب مورد بدهکار کند.

مثال: شرکت الف 15 درصد سهام عادی شرکت«ب» را در سال 1×13 خریداری کرده است شرکت «ب» طی سال 1×13 مبلغ 000/100 ریال سود خالص داشته و مبلغ 000/150 ریال سود سهام اعلام و پرداخت کرده است.  از آنجایی که سود سهام مبلغ 000/100 ریال سود خالص داشته و مبلغ 000/150 ریال سود سهام اعلام و پرداخت کرده است از آنجایی که سود سهام پرداختنی بیشتر از سود خالص سال 1×13 است شرکت الف سود سهام دریافتنی را باید به شرح زیر در حسابها ثبت کند: