تحقیق مقاله ارتباطات

مقدمه

یکی از پیامدهای اجتماعی افزایش دانش بشری در حوزه صنعت و تکنولوژی، همانا گسترش و تنوع وسایل ارتباطی از یک سو و افزایش سرعت انتقال اطلاعات از سوی دیگر بوده است. این دستاورد به سهم خود موجب شد که مفهوم « اطلاعات » به عنوان یکی از عناصر کارآمد و اثرگذار در روند تحولات فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی جهان مورد توجه قرار گیرد.

بنابراین در حال حاضر که بشر، عصر انفجار اطلاعات را تجربه می‌کند و دانایی خود را در انتخاب از میان انبوه اطلاعات محک می‌زند، دیگر اداره کردن و جهت دادن به افکار عمومی از طریق وسایل ارتباط جمعی و به ویژه از طریق مطبوعات بر هیچ فردی پوشیده نیست. و به طور خاص، در جوامعی که در مسیر رشد و توسعه قرار دارند وبا مشکلات متعدد اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی مواجه هستند. آماده سازی و تشریح پدیده‌ها می‌تواند اهرم موثری برای حرکت جامعه در مسیرهای تعیین شده باشد. و باز هم در این میان، مطبوعات به ویژه روزنامه‌ها می‌توانند مهمترین نقش را در ارتقاء سطح فکری مخاطبان داشته باشند.

تاثیرگذاری مطبوعات بر افکار عمومی به عنوان رکن چهارم دموکراسی نکته‌ای است که امروز بیش از هر زمان دیگری و همزمان با رشد و فراگیری رسانه‌های مختلف در عرصه ارتباطی دنیا مورد توجه اندیشمندان و استادان علوم ارتباطات و حتی سیاستمداران و دولتمردان قرار گرفته است. به طوریکه بررسی شیوه و گزینش و ارائه اخبار در مطبوعات به ویژه روزنامه‌ها نه تنها از لحاظ حرفه روزنامه‌نگاری و پژوهش‌های ارتباطی حائز اهمیت است، بلکه از جنبه‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی نیز قابل ملاحظه می‌باشد.

یکی از این جنبه های قابل ملاحظه ای که دغدغه های کشورهای در حال توسعه در بر دارد، جنبه اقتصادی است.

تجربیات اقتصاد ایران طی سه دهه اخیر بیانگر این واقعیت است که با وجود انجام برخی تحولات مثبت زیربنایی و ساختاری در اقتصاد کشور طی برنامه های اول و دوم توسعه، هنوز کشور ما تا رسیدن به مرز اشباع در به کارگیری همه امکانات سرمایه ای خود راهی بس طولانی را پیش رو دارد. درآمدهای ارزی کشور و نیز ایجاد زیر ساخت های اصولی و اساسی جهت نیل به توسعه و رشد پایدار و متوازن، به ناچار می بایست به راهکارها و شیوه هایی جز فروش و صادرات نفت و فرآورده های نفتی بیاندیشیم و با اصلاح ساختارهای اقتصاد و با « برون رفت » از اقتصاد تک محصولی مبتنی بر فروش نفت، راه خود را به سوی بازارهای جهانی گشوده و بستری زاینده و پویا را برای اقتصاد خود فراهم سازیم، چرا که در غیر این صورت باز هم تجربه های تلخ از دست دادن میلیاردها دلار منابع ارزی ناشی از کاهش قیمت بازارهای جهانی نفت، که در نتیجه بحران های موجود در این بازارها نصیب ما می شود را تکرار خواهیم نمود و این وضعیت را هیچ چیز توجیه نمی کند مگر خروج از اتکای به صادرات نفتی و توسعه صادرات غیر نفتی و نهایتا ارتقاء ارزش افزوده و بالا بردن درآمد ملی کشور.

بدیهی است در این راستا « سرمایه گذاری خارجی » به عنوان یکی از اصولی ترین و کاربردی ترین راهها در تدوین استراتژی توسعه ملی می تواند با دمیدن روح رقابت به کالبد اقتصاد ملی، به طرز چشمگیری در افزایش ارزش افزوده ملی مؤثر واقع شده و بهره وری در کل ساختار اقتصادی را به شدت افزایش دهد و ضمن پوشش خلاء اقتصادی ناشی از کمبود سرمایه های لازم و نیز با توفیق در جذب سرمایه های خارجی، نیاز بخش صنعت و تولید را به ارز برطرف نموده و بستر لازم جهت نفوذ به بازارهای جهانی را فراهم آورد، چرا که طی این مکانیزم، تولید کشور افزایش یافته، سرمایه گذاری داخلی نیز رشد نموده و نتیجتا با تولید کالاهای صادراتی، افزایش درآمدهای ارزی منتج شده و منابع مالی ما افزایش خواهند یافت.

همچنین به این مهم نیز باید اشاره نمود که سرمایه گذاری خارجی بر سایر متغیرهای کلان اقتصادی از قبیل مصرف، سرمایه گذاری داخلی، اشتغال، تورم، نرخ ارز و.... تاثیرات مثبتی را به جا می گذارد.

سرمایه گذاران خارجی با در نظر گرفتن عوامل مختلفی که در مجموع مزیت مکانی هر کشور را شکل می بخشند، مبادرت به سرمایه گذاری در آن کشور می کنند. برخی از عوامل شکل دهنده مزیت مکانی مناطق مختلف، ثبات سیاسی- اجتماعی، زیرساخت های اقتصادی-اجتماعی، وجود عوامل تولید ارزان قیمت، بازار مصرفی وسیع و قوانین مساعد برای سرمایه گذاری خارجی هستند به علاوه، سیاستگذاریها و وضع مقررات مختلف نیز نقش مهمی را در جذب سرمایه های خارجی ایفا می کنند، ضمن آنکه سیاست های واگذاری فعالیت های اقتصادی به بخش خصوصی و نیز آزاد سازی هم می توانند فرصت های جدیدی را برای سرمایه گذاری بوجود آورند.

سرمایه گذاری خارجی به مثابه معادله ایست دارای دوسو: یکسوی آن، نهادها، قوانین و مقررات، نگرش ها، بازار و امکانات کشور میزبان برای پذیرش سرمایه گذاری خارجی است و آن سوی دیگر، گرایش ها و باورهای سرمایه گذار خارجی نسبت به کشور میزبان.

و در این میان نقش مطبوعات در شکل دهی این نگرش های دوسویه به خصوص نگرش های پذیرش سرمایه گذار که منجر به ایجاد فضایی مثبت برای باور سرمایه گذار خارجی از کشور میزبان می گردد، نقشی بسیار مهم در راستای کارکردهای رسانه ای اش می باشد.

با تمام این اوصاف باید، به این نکته مهم توجه لازم و کافی را داشته باشیم که هرچند سرمایه گذاری خارجی و حمایت از سرمایه گذاران خارجی در راستای اهداف توسعه اقتصادی کشور به عنوان یکی از ابزارهای کارآمد از اهمیت خاصی برخوردار است ولی باید مراقب باشیم که در این میان توجه به سیاست ها و ارزش های بنیادی و مقدس نظام جمهوری اسلامی کشور در راس قرار دارد و باید بدانیم که توسعه وسیله است نه هدف و این نکته را نمی توان پنهان داشت که خطر توقیف سرمایه ها و دارایی های یک کشور از سوی دولت های بیگانه نیز وجود دارد، لذا به سرمایه گذاری خارجی بر اساس رعایت منافع متقابل می توان به دیده مثبت نگریست و از تجربه و تخصصی که این سرمایه ها به دنبال می آورند بهره گرفت و همواره باید هوشیار باشیم همان طور که سرمایه گذاران خارجی برای انجام سرمایه گذاری های خود ضمانت های لازم را از کشور میزبان خواستار می باشند، ما نیز می بایست استقلال و حفظ تمامیت ارضی و حاکمیت ملی و مهمتر از همه حفظ ارزش های انقلابی کشورمان را در اولویت اول قرار دهیم.

به امید آن روز که ایران اسلامی مان در سایه روابط تجاری بین المللی مؤثر و پویا در جهت حرکت به سوی رشد و توسعه اقتصادی جامعه گام های اساسی بردارد.

طرح مسئله :

اغلب کشورهای در حال توسعه همانند ایران برای رونق دهی به اوضاع اقتصادی،‌ ایجاد اشتغال و دستیابی به رشد و توسعه اقتصادی پایدار با مشکل کمبود منابع سرمایه گذاری رو به رو هستند. کمبود درآمدهای ناشی از صادرات و نرخ ناعادلانه مبادله که اغلب به زیان صادرکنندگان کالاها و مواد اولیه خام در حال تغییر است و انبوه جمیعت و مصرف به نسبت بالا از عواملی است که منابع پس انداز قابل تبدیل به سرمایه گذاری های مولد در این گونه کشورها را به شدت محدود می سازد.

اما جبران عقب ماندگی ها و دستیابی به توسعه پایدار، نیازمند سرمایه گذاری برای  بهره جویی از مزیت نسبی و توانایی های بالقوه اقتصادی است جلب سرمایه و سرمایه گذاری راهی برای تسریع حرکت اقتصاد بسوی توسعه و ایجاد اشتغال است و می تواند به عنوان اهرمی برای شتاب توسعه و رشد اقتصادی بکار گرفته شود.

چنانچه امنیت سرمایه گذاری در کشورهای در حال توسعه و اقتصادهای در حال گذار تضمین شود، سرمایه گذاران بین المللی میل و رغبت بیشتری برای حضور در اینگونه بازارها خواهند داشت. این امر به کشورهای میزبان نیز فرصت بهره گیری از مزیت های نسبی، رشد اقتصادی، اشتغال زایی، دستیابی به دانش و فن آوری روز برای تولید کالاهای رقابتی در عرصه بین المللی را می دهد. همچنین سرمایه گذاری خارجی می تواند به اصلاح نظام مدیریتی و تبادل تجربیات اقتصادی و بکارگیری  فن آوری های نوین منجر بشود. بنابراین تسریع جریان ورود سرمایه گذاری خارجی منافع متقابلی را برای کشورهای میزبان و سرمایه گذاران بین المللی فراهم می سازد.

ایران با وجود برخورداری از مزیت های نسبی فراوان ،‌ فرصتهای سرمایه گذاری در بخش های مختلف اقتصادی‌،‌ شرایط اقلیمی مناسب، موقعیت جغرافیایی راهبردی و دسترسی آسان به بازارهای منطقه، همچنین با داشتن نفت ،‌گاز، معادن، ‌صنایع تبدیلی و کشاورزی و... ،‌ می تواند رشد خوبی در جذب سرمایه گذاری خارجی داشته باشد.

لیکن متاسفانه ، ایران با داشتن موقعیت های مناسب جغرافیایی و اقتصادی‌ ، سهم اندکی از سرمایه گذاری های خارجی را جذب می کند. با وجود اینکه سرمایه گذاری در ایران سوددهی مناسبی برای خارجی ها دارد و ایران توانایی و پتانسیل جذب 10 درصد از 300 میلیارد دلار سرمایه گذاری صورت گرفته در کشورهای خارجی را داراست ، اما زیر یک درصد از کل سرمایه های جهانی را جذب نموده و بر طبق گزارش واحد اطلاعات اکونومیست، ایران از میان 60 کشور مورد بررسی قرار گرفته از سوی این موسسه در مکان شصتم قرار گرفته است. عواملی مانند ثبات اقتصادی و سیاسی در کشور ،‌ حرکت ایران به سمت اقتصاد درون گرا و... از دسته عواملی اند که ریسک سرمایه گذاری خارجی در ایران را افزایش می دهند.

 از سوی دیگر‌‌‌‌ عصر کنونی به دلیل افزایش نهادها، پیچیدگی‌های اجتماعی، پیشرفت تکنولوژی‌های ارتباطی و اهمیت یافتن اطلاعات در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی به عصر( اطلاعات و ارتباطات ) شهرت یافته است.

انسان عصر حاضر برای ایفای نقش اجتماعی خویش به عنوان شهروندی مسئول و پویا باید به انداره‌ای کافی از رویدادهای محیط و دنیای اطراف خویش مطلع گردد تا قادر به تنظیم برنامه‌ها و امور جاری زندگی خود باشد. این اطلاع جویی به عنوان یک نیاز اجتماعی افراد را به وسایل ارتباط جمعی متکی و و ابسته ساخته است، و رسانه‌های جمعی نیز با توجه به وظایف خود در راستای برآورد نمودن نیازهای خوانندگان، شنوندگان و بینندگان، بخش مهمی از محتوای پیام‌های خود را به انعکاس اخبار و مطالب مربوط به رویدادهای اجتماعی ، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی اختصاص          می د‌هند.بنابراین کنترل و جهت دهی افکار عمومی در قالب اخبار و گزارش‌های خبری بخشی از عملکرد رسانه‌هاست.

نقش رسانه ها در ایجاد فضای مناسب ، انعکاس مزیتها و فرصتهای سرمایه گذاری در بخش های مختلف اقتصادی ، روان سازی روابط داخلی و بین اللملی، تنش زدایی و از میان بردن ابهامات و ایجاد چشم اندازی مثبت از وضعیت کشور و جاذبه های سرمایه گذاری، همچنین آگاه سازی کارشناسان اقتصادی و بخش خصوصی و در سطحی وسیعتر شناخت افکار عمومی از مزیتهای سرمایه گذاری خارجی و منافع اقتصادی آن و سهم مطبوعات در اجرای این روند از اهمیت بسزایی برخوردار است.

بنابراین این مطالعه بدنبال آنست تا سهم و نقش مطبوعات کشور را در معرفی منابع سرمایه گذاری به منظور جذب سرمایه گذاران خارجی از نگاه کارشناسان سازمان سرمایه گذاری و کمکهای اقتصادی وفنی ایران، مورد بررسی و تحلیل قرار دهد.

اهمیت و ضرورت تحقیق :

امروزه سرمایه گذاری خارجی یکی از راههای تسریع جهت دستیابی به توسعه اقتصادی پایدار می باشد و منافع دستیابی به این امر و ورود سرمایه های خارجی منجر به رشد اقتصادی، اشتغال زایی، دستیابی به دانش و فن آوری و... می شود. شاید که همچون بسیاری از موارد سرمایه گذاری خارجی نیز مضاری را هم به دنبال داشته باشد همچنین که مخالفان این امر معتقدند که سرمایه گذاری خارجی با رقابت بر سر منابع کمیاب مانند نیروی کار متخصص، منابع طبیعی و فرصت های بازار،‌ می تواند جایگزین سرمایه داخلی شود. این گروه استدلال می کنند که در این حالت شرکت های خارجی کمتر از شبکه عرضه کنندگان داخلی استفاده خواهند کرد،‌ لیکن بهره جویی از مزیت های سرمایه گذاری خارجی منافع بسیاری را در پی دارد که دستیابی به آن را برای هر کشوری که می خواهد راه توسعه را طی کند امری ضروری و غیر قابل اجتناب نموده است. لیکن می بایست بررسی نمود که مطبوعات کشور در جهت مخالفان این امر گام برداشته یا مزیتهای این مقوله را بر می شمارد و یا ممکن است به گونه ای خنثی عمل نموده و با بی توجهی به این مهم و عدم انعکاس آن ، این امر که از پایه های اقتصاد کشور جهت دستیابی به توسعه می باشد را به دست فراموشی بسپارند.

 ایران با وجود داشتن پتانسیل بالا برای جذب سرمایه های خارجی نتوانسته آنچنان که باید موفق عمل نماید. به طوری که سرمایه گذاری خارجی هنوز نتوانسته نقش و جایگاه واقعی خود را در اقتصاد ایران ایفا کند.

بدین جهت این مطالعه با بررسی دیدگاه کارشناسان سرمایه گذاری خارجی که متخصصان این امر می باشند و مسلط به تمامی ابعاد ، مشکلات و کاستی ها و چگونگی عملکرد مطبوعات در رابطه با سرمایه گذاری خارجی هستند دریابیم که مطبوعات چه نقشی در انعکاس این مقوله داشته و چگونه می توانند نقشی مثبت در این روند را ایفا نمایند و منجر به جذب هرچه بیشتر سرمایه های خارجی گردند.

اهداف تحقیق :

با پیشرفت و گسترش روزافزون و سریع وسایل ارتباط جمعی و فراگیرشدن استفاده از این وسایل ضرورت تحقیق و مطالعه پیرامون نقش و اهمیت این وسایل، همچنین هدفها و برنامه های آنها و چگونگی تاثیرگذاری آنان بیش از پیش احساس می‌شود، رسانه ها ابزار اصلی ارتباطات اجتماعی به شمار می روند که از ماهیتی چند بعدی برخوردارند. همین امر امکان کارکرد چند گانه را برای آنها فراهم می‌کند. رسانه‌ها، علاوه بر این که به عنوان وسیله‌ای برای سرگرمی مورد استفاده قرار می‌گیرند از کارکردهای خبری، اطلاع رسانی، آموزشی رهبری و راهنمایی و تبلیغی برخوردارند. از کارکردهای مهم و اصلی این وسایل ایجاد و برقراری ارتباط میان مردم با نهادها سازمانهای اجتماعی اعم از سیاسی، اقتصادی و فرهنگی می‌باشد که در بطن کارکرد خبری و اطلاع رسانی نهفته است. در این میان روابط مردم و ارگان‌ها و نهادی حکومتی و سیاسی از مهمترین و حساس‌ترین ابعاد کارکردی رسانه‌ها محسوب می‌شود.

وسایل ارتباط جمعی در این فصل از کارکرد خویش با جمع‌آوری و انتشار اخبار مربوط به رویدادها وموضوعات، افکار و عقاید مردم و دست اندرکاران سیاسی جامعه را نسبت به اوضاع و شرایط محیط اجتماعی خویش روشن می‌سازند. در میان رسانه‌های جمعی، مطبوعات به دلیل ویژگی‌های منحصر به فردی که در تنوع تعدد و دوام مطالب دارند. در زمینه‌ خبری و اطلاع رسانی از اهمیت قابل توجهی برخوردارند. و به همین دلیل بررسی محتوای مطالب مطبوعات به طور خاص روزنامه‌ها حائز اهمیت است. ( سید نورالدین رضوی زاده 1375 )

اما آنچه که مسلم است وسایل ارتباط جمعی به طور اخص – مطبوعات – در هر کشوری با یک سری سیاست‌ها و روش‌های متفاوتی منتشر می‌شود .

با توجه به مسائل وموارد مطرح شده اهداف این تحقیق شناسایی چگونگی و میزان نقش مطبوعات در جذب سرمایه گذاری خارجی به صورت شناساندن نقش های آن در اقتصاد، شناساندن مزایای اقتصادی آن، معرفی قانون سرمایه گذاری خارجی و معرفی تسهیلات آن، ترغیب بخش خصوصی به همکاری با سرمایه گذاران خارجی در اقتصاد و حضور سرمایه گذاران در ایران و در کل ایجاد فضای مثبت نسبت به این مقوله .

این تحقیق به بررسی شناخت ابعاد تاثیر مطبوعات در جذب سرمایه گذاری خارجی و نقش آن ها در این روند و اینکه این نقش به چه صورت باید باشد و توقع نخبگان این امر از مطبوعات در این زمینه ها چه می باشد، می پردازد.

قلمرو تحقیق

پژوهش حاضر درسازمان سرمایه گذاری و کمکهای اقتصادی و فنی ایران در سال 1387 صورت گرفته است.

سوالات تحقیق :

1. نقش مطبوعات در جذب سرمایه گذاری خارجی چیست ؟

2. آیا از نظر کارشناسان نقش مطبوعات در جذب سرمایه گذاری خارجی  تا کنون مثبت بوده است؟

3. چه تفاوتی بین دیدگاه روزنامه های  پرتیراژ در لزوم جذب سرمایه های خارجی وجود دارد؟

4. آیا مطبوعات می توانند در جذب سرمایه گذاری خارجی موثر باشند؟

5. وفاق مطبوعات نسبت به لزوم جذب سرمایه گذاری خارجی می تواند تاثیر مثبت بر جذب سرمایه کذاری خارجی داشته باشد؟

فر ضیات تحقیق :

فرضیه اول:

به نظر می رسد از نظر کارشناسان ، تاکنون مطبوعات در جذب سرمایه گذاری خارجی، تاثیر کمی داشته اند.

فرضیه دوم:

بین دیدگاه کارشناسان نسبت به توان مطبوعات در ارتقاء شناخت مردم در زمینه سرمایه گذاری خارجی و تاثیر این شناخت در جذب سرمایه گذاری خارجی رابطه معناداری وجود دارد.

فرضیه سوم:

از دیدگاه کارشناسان ، مطبوعات می توانند در جذب سرمایه گذاری خارجی تاثیر زیادی داشته باشند.

فرضیه چهارم:

به نظر می رسد از دیدگاه کارشناسان روزنامه های گروه های چپ و راست نسبت به لزوم جذب سرمایه گذاری خارجی نظرات متفاوتی دارند.

فرضیه پنجم:

از دیدگاه کارشناسان وفاق در مطبوعات نسبت به لزوم جذب سرمایه گذاری خارجی نسبت به عدم وفاق در همین رابطه، تاثیر زیادی در جذب سرمایه های خارجی دارد.