پیشگفتار: شاید هیچ رشته ای به اندازه حرفه مددکاری نتواند درخصوص مشکلات افراد جامعه و محیط اجتماعی خودمان عمیق به مسئله نگاه کند. مطالعه در مددکاری و آشنایی با دستگاههای مرتبط با آن دیدگاههای تازه ای را در نگرش ما به حیطه و امور مسائل اجتماعی به ما عرضه می کند. مددکاری و آشنایی با دستگاههای مرتبط با آن ما را از مهارت ذهنی خاصی برخوردار می کتد تا بتوانیم به غم ها و خوشحالی های زندگی جاری خودمان و دیگران سفر کنیم و به دلایل و نیروهای اجتماعی موثر در بوجود آمدن مشکلات افراد دست به تجزیه و تحلیل بزنیم. در مددکاری اجتماعی نقطه نظر اصلی متکی بر این اصل است که زندگی انسانها حالت تدخلی دارد و این باعث می گردد که رفتار اجتماعی انسانها را مورد بررسی قرار می دهد .
در این تحقیق سعی شده است که تمامی مسائل قابل طرح در حوزه گسترده این کمیته مورد بررسی قرارگیرد.
مقدمه شناخت محرومیت و علل آن و تلاش برای رفع محرومیت از جامعه ، عاملی بوده است که همواره خیر اندیشان و غمخواران تاریخ را بی قرار میکرده است . همین است که سعدی علیه رحمه را به سرایش‹‹ بنی آدم اعضای یک پیکرند ›› وا می دارد و همچنین وی را بی شائبه وادار به اعتراف می کند. که نه از ناتوانی شخصی ، بلکه غم بی نوایان رخش را زرد کرده است .حجم بزرگی از دارایی و سرمایه های مردمی نیاکان ما که صرف ایجاد کاروانسرا ، احداث راه، حفر چاه، تاسیس مراکز آموزشی درمانی و در نهایت صرف اوقاف می شد و ارج گزاری به آئین جوانمردی انگیزه ای غیراز خدمت به محرومین و رفع محرومیت نداشته است.
ادیان و مکاتب الهی هرکدام برای سعادت جوامع بشری دستورات و قوانینی ارائه نموده اند که در تمامی آنها یک مقصد دنبال می شده و آن تامین عدالت اجتماعی و تشکیل جوامعی متکی بر ارزشهای انسانی و اخلاقی می باشد . دین مبین اسلام نیز از این امر مستثنی نبوده و بطور قطع عالی ترین و متکامل ترین دستورالعمل و برنامه ها را در اختیار بشر گذاشته است. وظایف مشخص شده برای مردم توسط دین اسلام به دو دسته تقسیم میشود . یک دسته مربوط به روابط انسانها با خالق پروردگارشان می باشد و قسمت دیگر به روابط میان خلق و ارتباطات اجتماعات با یکدیگر پرداخته است. یکی از نکاتی که مورد توجه شرع مقدس اسلام بوده مسئله تعاون ویاری مادی نسبت به مستمندان و افرادی است که از اداره مادی زندگی خود ناتوانند. این موضوع در فقه اسلامی تحت عنوان صدقه و انفاقات مطرح و بیان شده است و آیات و روایات و احادیث فراوانی در پیرامون آن برای ما بجای مانده است. سخاوت نفس یکی از اسباب نیکوکاری است کسی که خداوند نعمت فراوانی در اختیار او گذاشته قطعاً نیاز مردم به چنین شخصی بیشتر است . نکته ارزشمندی که در صدقه و انفاق برآن تاکید شده تسریع و شتاب در انجام صدقات و انفاقات است گشاده رویی در حین بخشش بسی زیبا و ستوده است هر کس به بخشش آنچه ذخیره کرده است از بدست آوردن ذخیره های دیگر نیازمندتر است . جامه ای که دیگری را با آن بپوشانید برایتان بیشتر از جامه ای که خود میپوشید پایدار است ، بخشش مردم را رهین شما می سازد ولیکن منت نهادن آثار نیکی را می زداید هر کس که جود و بخششی کند بزرگ می شود . و در آخرت نیز انسان سخی بخداوند نزدیک می شود و در آخرت نیز انسان سخی بخداوند و از آتش جنهم دور است.
فقر و تنگدستی و مشکلات اقتصادی پدیده ای است که همواره در طول عمر بشریت به اشکال مختلف و به تناسب نوع حکومت و نوع اقتصاد وجود داشته است و در هر زمان عده ای از مردم جامعه با این مسئله دست به گریبان بوده اند .
طرح موضوع :
زندگی اجتماعی برای رفع نیازهای متقابل فرد و جامعه محتاج سازماندهی است این سازماندهی به منظور مرتبط سازی انتظارات خود ودیگری در عرصه تعاملات اجتماعی ، به ملاک هایی انتظام بخش نیازمند است. فقر از یک سو تحت تاثیر ارزش های فرهنگی است و از سوی دیگر تحت تاثیر ناملایمات اقتصادی است. فقر بصورت یک تنگنای اجتماعی مانند سایر دشواریهای اجتماعی نظیر طلاق ، اعتیاد ، دزدی و بعنوان امری نسبی از گرسنگی گرفته یا میتوان به عدم تعادل بین درآمد و هزینه در بین اقشار مختلف جامعه نام برد.
بیان مسئله
چرا باید افراد متضعف جامعه از دستگاههای حمایتی مثل کمیته امداد استفاده نمائیم؟
مسئله کلی تحقیق حاضر عبارت از آن است که چرا در جامعه اسلامی ما نیازمند به دستگاهها حمایتی هستیم و چه کارکردههای بهنجار ونابهنجار یا مثبت و منفی باعث بودجود آمدن اینگونه دستگاهها شده است و منابع مقابله به این گونه مشکلات در جامعه از لحاظ عملی و عملی چیست هرچند که کسب استقلال اقتصادی ، سیاسی ، اجتماعی یکی از اهداف عمده کشور است و هر کشور و دولتی برای رسیدن به اهداف حداکتر تلاش خود را خواهد نمود تا از کلیه امکانات و منابع حداکثر استفاده را نمایند و در کنار آن نیروی انسانی کارآمد که در واقع موتور محرکه آن می باشد از اهمیت ویژه ای برخوردار است. مساله فقر و محرومیت درکشورمان ایران نیز همواره در ابعاد مختلف اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی و آموزشی وجود داشته و زمینه بزهکاری و انحرافات اجتماعی را فراهم نموده و افکار مردم و کارشناسان را در گیر خود کرده است . وفقر و تنگدستگی از زمانهای بسیار دور در ایران و دیگر سایر کشورها وجود داشته است و این عوامل همیشه باعث می گردید که سران حکومتها در قبال این گونه افراد تهیدست دست به تدابیری جهت رفع مشکلات آنان بزنند ومشکل اصلی در ایران مسئله عرضه و تقاضا در ابعاد مختلف اقتصادی است و در خصوص مبارزه با فقر و تهی دستی سازمانها و نهادهای بسیاری با برنامه ریزی و صرف بودجه های کلان مشغول خدمت رسانی به این افراد نیازمند میباشند اما متاسفانه بعلت فقر اقتصادی و فرهنگی تاکنون توفقیی چندانی در این خصوص نتوانسته اند کسب نمایند ولی بسیاری از مشکلات مردم محروم و نیازمند را توانسته است حل نمایند. بدیهی است چنین جامعه ای، پس از یک انقلاب اسلامی ، می بایست از شعارهای اصلی اش، ستیز با عوامل محرومیت باشد. بنابراین رفع محرومیت هم پشتوانه تاریخی دارد و هم ریشه انقلابی و از این جهت است که در مقابل آن به حق حساس هستیم .
بخش اول:
تاریخچه ، اهداف و وظایف کمیته امداد امام خمینی باتوجه به این معضل اجتماعی و به منظور معدوم و یا تعدیل نمودن فقر و مبارزه با استکبار در سال1356 و 1357 که مبارزات مردم ایران در برابر رژیم شاهنشاهی به اوج خودش رسیده بود اعتصاب و تحصن ها همه جا را فراگرفته بود در اثر تعطیل شدن کارخانه ها و بیکار شدن کارگران و ازدیاد خانواده های بی سرپرست و اعتصابیون و خانواده زندانیان سیاسی و نیازمندان جامعه سیر سعودی یافت. و با پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی و آغاز فعالیت مجدد بخشهای اداری ، اقتصادی و فرهنگی کشور ،لزوم حمایت از نیازمندان در صدر برنامه های نظام قرارگرفت و دقیقاً 22 روز پس از پیروزی انقلاب اسلامی بعنوان دومین نهاد انقلابی در تاریخ 14 اسفندماه 1357 ، کمیته امداد امام ، باصدور حکمی از طرف امام خمینی برای مدت نامحدود بمنظور تحقق بخشیدن به اهداف عالیه نظام جمهوری اسلامی ایران و ولایت فقیه در حمایت و امداد محرومان و مستضعفان و خود کفا کردن آنان ، تاسیس گردید. کیمته امداد امام ، بعنوان نهادی انقلابی و از نوع موسسات غیر انتفاعی و عام المنفعه میباشد که مرکز اصلی آن در تهران بوده و در تمامی شهرستانها و اکثر
بخشهای کشور و در بعضی نقاط خارج از کشور دارای شعبه می باشد.