بررسی اقلیم کاشان :
با توجه به این که خانه بروجردیها در شهرستان کاشان قرار دارد ابتداً به بررسی اقلیم این شهر می پردازیم :
موقعیت جغرافیایی :
کاشان در حاشیه کویر و در ناحیه مرکزی ایران با حدود 2100هکتار وسعت واقع واز توابع استان اصفهان محسوب می شود . این شهر از شمال به کویر مرکزی ، از جنوب به اصفهان ، از شرق و شمال شرقی به اردستان و از غرب به شهرستان محلات ، دلیجان و گلپایگان محدودو در 320کیلومتری جنوب پایتخت و در 90کیلومتری جنوب شرقی قم محدود می شود. جغرافی دانان شهر کاشان را جزء ایالت جبال یا عراق عجم محسوبمی کردند تا بر اساس این تقسیمات کشوری قبلاً یکی از شهرهای استان مرکزی بود و از سال 1355 به بعد از توابع استان اصفهان محسوب می شود .
ویژگیهای طبیعی :
ارتفاع متوسط شهرستان نسبت به سطح دریا 1000متر و در51 درجه و 27دقیقه طول شرقی ،33درجه و 59 دقیقه عرض شمالی واقع شده است. ارتفاعات (سلسله جبال) از شمال غرب به جنوب شرقی است که مهمترین قله های آن قله واقع در شرق نیاسر با ارتفاع 3600متر، قله واقع در جنوب برزک 2500متر قله هفت کتل با ارتفاع 3000متر و قله کرکس با ارتفاع 3800متر می باشد.
آب و هوا :
از نظر پهنه بندی اقلیمی شهر کاشان در پهنه اقیلمی با زمستانهای نسبتاً سرد و تابستانهای خیلی گرم و خشک قرار گرفته است. شهرستان کاشان در حدود جنوب و غرب در محاصره سلسله جبال مرکزی ایران قرار گرفته است . آبادیهای دامنه این کوهستان عموماً دارای آب و هوایی لطیف و معتدل می باشند ولی از جانب شمال شرق که به زمینهای شوره زار کویر مرکزی ایران اتصال پیدا می کند. هوای آن بتدرج خشک و سوزان می شود و آب و هوا در قسمت جلگه ای کاشان کرم و خشک می باشد. دلیل اصلی خشکی هوای کاشان مجاورت آن با دشت کویر است. گرمای هوادر این شهر در تابستان از مرز 40 درجه سانتیگراد نیز عبور می کند.
وزش بادهای کویری که از صبح تا شام جریان دارد ،موجب حرارت خشکی هواست و از شام تا بام که نسیم خشکی از جهت کوهستان جریان پیدا می کند باعث تعدیل هوای منطقه می گردد . بادهای موسوم به باد سرخ ،بادشهریاری،بادسام،بادشمال و بادقبله از بادهای معروف این منطقه است که اکثراً از کویر به سوی کاشان می وزد.
در زمینه منابع آب:کاشان شامل رودخانه ها ،چاههای عمیق ،نیمه عمیق و چشمه سارهاست. مهمترین رودخانه های این شهر رودخانه های هنجن ،قهرود،لتحر،وچم رود می باشندکه همگی فصلی است و بیش از130رشته قنات در اطراف کاشان وجود دارد که بین 40 الی50 رشته آن هم اکنون مورد بهره برداری قرار می گیرد. علاوه بر قنات ها بیش از هشت چشمه سار وجود دارد که بین آنها چشمه سلیمانیه فین از آبدهی و اهمیت ویژه ای برخوردار است .
حال با توجه به شرح فوق به بررسی خانه بروجردیها می پردازیم :
تاریخچه خانه بروجردیها :
زمانی که مرحوم حاج سید حسن نطنزی ( مشهور به بروجردی ) تاجر معروف فرش کاشان دختر همکارش مرحوم حاج سید جعفر نطنزی را برای پسر خود سید مهدی خواستگاری کرد ، خانواده دختر ( که در خانه فعلی طباطبایی های کاشان زندگی می کردند ) ساخت خانه ای در شأن موقعیت اجتماعی شان را برای محل زندگی دخترشان شرط این ازدواج قرار دادند.
بدین لحاظ خانواده بروجردیها از مشهورترین معمار شهر به نام استاد علی مریم کاشانی درخواست کردند که خانه مورد نظر را بسازد . استاد پس از پایان رساندن سفت کاری برای انجام نازک کاری و تزئینات از برجسته ترین هنرمندان نگارگر شهر دعوت به عمل آورد . و این هنرمندان داستان ها و روایات عاشقانه خمسه نظامی و هفت پیکر جامی را در جای طاق ها و رواق ها به تصویر کشیدند. ساخت این خانه حدود 18 سال توسط 25 نفر معمار و هنرمند به طول انجامید و در زمان حکومت ناصرالدین شاه 1280-1292 ساخته شد و اکنون حدود 130 سال از عمر این خانه سپری شده است . شیوه کار این استاد این گونه بوده که ابتدا ماکت ساختمان مورد نظر را می ساخته و پس از تأیید طرح توسط کارفرما نسبت به ساخت آن اقدام می کرده از آثار او می توان تمیچه امین الدوله ( واقع در بازار ) و خانه طباطبایی ها ( که در نزدیکی خانه بروجردیها می باشد ) را نام برد. وی این خانه را با الهام از شیوه اصیل معماری ایرانی ساخته است.
شرح اثر :
این بنا از نظر خصوصیات محلی و عناصر معماری و تزیینات داخلی از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است نقاشی های این بنا در شیوه های متنوع و با رنگ روغن و آبرنگ و زیر نظر هنرمند نامدار مرحوم میرزا محمد خان غفاری ملقب به کمال الملک طراحی و اجرا شده است . در بام تالار نیز نورگیر ها و بادگیرهای بسیار جالب خود نمایی می کند که از نظر طرح و اجرا در زمره آثار بدیع معماری سنتی ایران است.
درب ورودی اصلی در قسمت شمال ساختمان واقع شده و به سبب نحوه اتصالی که میان خانه و کوچه پدید آورده بر شکوه ساختمان افزوده ، دیوارهای آن تا ارتفاع معینی تنها با گچ پوشده شده و ساده است ولی سقف آن تزییناتی برجسته دارد و در دیوارهای ورودی سکه های تعبیه شده که با مقرنس کاری گچی به طاق نمای اصلی سقف متصل شده است .
ورودی از طریق در چوبی بزرگی با کنده کاری ها و گُل میخ های متعدد و دو کوبه که بر پاشنه سنگی می چرخد به هشتی (1) راه می یابد . این قسمت که پس از ورودی اصلی می باشد ، گنبدی آراسته به کاربندیهای بسیار زیبا دارد که در مرکز آن نورگیری از طریق سقف تعبیه شده و از طریق دری مشابه درِ اصلی ، که برروی آن قرار گرفته به حیاط راه می یابد.