در محیط های صنعتی با وجود ماشین آلات و ابزار فراوان ، غالبا کارگران در معرض خطرات گوناگون قرار دارند ، با پیشرفت فن آوری و افزایش کاربرد ماشین آلات در تولید نیز مخاطرات و احتمال بروز حوادث در این گونه محیطها فزونی می گیرد .
ایمنی صنعتی علمی است که در پیشگیری از بروز حوادث در محیط کار به یاری انسان
می شتابد و همواره در راستای حفاظت و حراست از نیروی کار و سرمایه گام بر می دارد .
تعاریف و محتوا :
اصولا ایمنی صنعتی رشته ای است گسترده که به مجموعه تدابیر ، اصول و مقرراتی گفته می شود که با به کارگرفتن آنها می توان نیروی انسانی و سرمایه را در برابر خطرات گوناگون در محیط های صنعتی به گونه ای موثر و کارا نگه داری کرده و به این وسیله یک محیط کار بی خطر و سالم برای افزایش کارایی کارکنان بوجود آورد .
بهره وری ایمنی :
تعریف ایمنی عبارت است از میزان درجه دور بودن از خطر ، واژه ( hazard ) که در تعریف علمی ایمنی آمده است در واقع شرایطی است که دارای پتانسیل رساندن آسیب به کارکنان ، تجهیزات و ساختمانها از بین بردن مواد یا کاهش کارایی در اجرای یک وظیفه از پیش تعیین شده می باشد .
هنگامی که ( hazard ) وجود دارد امکان وقوع اثرات منفی یاد شده وجود خواهد داشت .
کلمه ( danger ) گویای قرار گرفتن در معرض یک ( hazard ) است بدین ترتیب ایمنی متضاد ( danger ) بوده است و درصدد حذف خطرات بالفعل موجود در محیط کار می باشد ایمنی به طور صد در صد و متعلق وجود ندارد و عملا هم هیچ گاه حاصل نخواهد شد از این روست که گفته می شود ایمنی حفاظت نسبی در برابر خطرات است .
منظور از بهره وری ایمن و غیر ایمن چیست ؟
یک مکان ، یک کار معین و یا یک دستگاه زمانی ایمن انگاشته می شود که احتمال خطر مرگ ، مجروح شدن و یا ابتلا به بیماری برای کسانیکه در آنجا بوده یا با آن دستگاه کار می کنند در حد قابل قبول پایین باشد . به طور کلی می توان چنین گفت که میزان خطر قابل قبول با پایین آمدن سطح ایمنی ، افزایش و با افزایش سطح ایمنی کاهش می یابد در واقع بهداشت حرفه ای بیماری ها را کاهش می دهد و ایمنی صنعتی به کاهش تمام خطرات می پردازد .
مهندسی بهره وری ایمنی صنعتی :
با توجه به تعریف ایمنی ، مهندسی ایمنی عبارت است از « مقررات یا نظامی که برای کاهش وقوع حوادث از طریق حذف یا کنترل خطرات به کار می روند » در مهندسی ایمنی صنعتی مسائلی که ایمن کردن محیط کار مورد توجه قرار می گیرند عبارتند از : الف ) پیشگیری از حوادث . ب ) عوامل انسانی . ج ) طراحی و جانمایی دستگاهها و تجهیزات . د) مدیریت و راهبری ایمنی . چ) آموزش و بازرسی
حیطه فعالیت مهندسی ایمنی امروزه گسترده تر شده است و به شاخه ها و گرایش های گوناگون دانشگاهی گسترش یافته است که عبارت است از : 1- مدیریت خطر 2- پیشگیری از خطرات 3- مهندسی آتش سوزی 4- کنترل خطر
بهره وری مدیریت و راهبری ایمنی :
مدیریت ، مسئول ایمنی و بهداشت کارکنان است همان گونه که یک مدیر برای بهره وری و سودآوری مسئولیتی سنگین دارد ، در مورد ایمنی و بهداشت نیز چنین وضعیتی صادق است تولید از دست رفته ممکن است از طریق بهبود مدیریت مجددا به دست آید اما هیچ راهی برای جبران تلفات انسانی که در نتیجه بروز حوادث حاصل می شود ، وجود ندارد این نکته مورد توافق متخصصان علم مدیریت است که تنها 15 درصد از مشکلات سازمان یا کارخانه ممکن است به وسیله کارکنان حل و کنترل شود در صورتیکه 85 درصد این مشکلات را
می توان از طریق مدیریت مهار کرد .
عوامل اصلی در بهره وری مدیریت ایمنی :
1- برنامه ریزی ایمنی 2- سازماندهی ایمنی و فعالیت های آن 3- هدایت برنامه های ایمنی 4- کنترل عملکردها و نتایج حاصله
بهداشت و بهداشت :
بهداشت به معنای مصون داشتن کارکنان از بیماری و سالم نگهداشتن وضعیت جسمانی و روانی آنهاست ایمنی به معنای محافظت کردن کارکنان از آسیب های مربوط به حواد کاری است . این عوامل حائز اهمیت است زیرا کارکنانی که از سلامتی برخوردارند و در محیطی ایمن کار می کنند ثمر بخش ترند به این دلیل مدیران آینده نگر حامی برنامه های پیشرفت بهداشت و ایمنی هستند .
امروزه به دلیل ملاحظات قانونی تمام سازمان ها موظف به مراقبت بهداشت و ایمنی کارکنان خود هستند .
ایمنی در افزایش بهره وری :
لازم به ذکر است که اصول ایمنی و بهداشت حرفه ای نیز علاوه بر اثرات غیر مستقیم بر بهره وری و بازده اقتصادی واحدهای صنعتی به طور مستقیم بر این موارد تاثیر دارد .
به طور کلی خسارات مالی یا جانی ، عواقب و پیامدهای منفی تمامی حوادث صنعتی را تشکیل می دهند .
بنابراین وقوع حوادث یا سبب آسیب دیدن دستگاهها و تجهیزات مواد خام مصولات یا محیط کار می شود و یا صدمات غیرقابل جبران جسمی و جانی را به همراه خواهد داشت .
مزایای توجه به رعایت اصول ایمنی و بهداشت حرفه ای به شرح زیر است :
برای کارگر :
1- افزایش روحیه 2- کاهش فشار کار 3- کاهش جراحات و صدمات 4- کاهش حوادث
5- افزایش راحتی 6- افزایش حفظ رفاه و سلامتی 7- افزایش سطح بهداشت کار
برای کارفرما :
1- کاهش حوادث 2- افزایش کیفیت محصول 3- افزایش کارایی کارکنان 4- کاهش خطاها 5- کاهش مخارج درمانی کارگران 6- استفاده بهتر از نیروی انسانی 7- کاهش مخارج تولید
حفاظت و ایمنی :
وظیفه مدیریت در امر حفاظت و ایمنی در محیط کار چیست ؟
لازم است مدیران و کارفرمایان به اهمیت و ارزش حفاظت صنعتی پی ببرند باید از زیان های مادی ناشی از حوادث صنعتی ( اعم از مستقیم و غیر مستقیم ) آگاهی داشته باشند مضافا از همه مهمتر به ارزش و منزلت عامل انسانی و سلامت او توجه کند . لازم است مدیریت بر تمام کارکنان و محیط کار تاثیر داشته باشد و عوامل ایمنی محیط را که در کم کردن حوادث موثرند به نحو مطلوب بشناسند و کوشش و توان خود را در حفظ و سلامت کارکنان و ماشین آلات به نحو مطلوب مصرف کند .