غذا و تغذیه ، بیشک مهمترین موضوع مورد بحث دنیای امروز را تشکیل میدهد. افزایش آگاهی و دانش مردم در مورد خصوصیات تغذیهای ترکیبهای مختلفی غذایی ، نیازمند این است که در مورد غذاهای خاص اطلاعات بیشتری مانند میزان هر یک از مواد معدنی و ویتامینها و مقدار مواد قندی و چربیها ارائه شود.امروزه بسیاری از روشهای مورد استفاده در تجزیه غذاها بر اساس سیستمی استوار است که حدود صد سال پیش توسط دو دانشمند آلمانی به نامهای Stohman و Hennberg برای تجزیه مواد غذایی دامی ارائه گردید و تحت عنوان تجزیه تقریبی غذاها نامگذاری شد. این طرح تجزیهای شامل اندازه گیری اجزای اصلی غذا با استفاده از روشهای نسبتا سریع و قابل قبول بدون نیاز به وسایل یا مواد شیمیایی پیچیده میباشد.مواد غذایی در واقع دو نیاز فیزیولوژیکی یعنی تامین انرژی و تشکیل و مرمت بافتها را بر عهده دارند که کربوهیدراتها و چربیها تامین کننده انرژی مورد نیاز هستند و پروتئینها برای بازسازی بافتها بکار میروند.
بررسی گروههای مهم غذایی
گروههای مهم غذایی شامل مواد قندی و نشاستهای (کربوهیدراتها) ، شیر و لبنیات ، روغنها و مواد چرب خوراکی ، گوشت و فرآوردههای گوشتی میباشد.
مواد قندی و نشاستهای
شیرابهای قندی ، مایعات غلیظی هستند که که حاوی ساکارز ، قند احیا کننده دکسترین ، اسیدهای آلی و مواد ازته هستند. مهمترین شیرابه قندی که در صنعت قندسازی استفاده میشود، ملاس یا شیرابه چغندرقند و نیشکر است. شیرابه قندی دیگر ، گلوکز مایع است که در صنعت تهیه محصولات قندی اهمیت زیادی داشته و از هیدرولیز نشاسته و بخصوص نشاسته ذرت بوسیله اسید کلریدریک تهیه میشود.محصول اسیدی هیدرولیز نشاسته ، سپس بوسیله کربنات سدیم خنثی شده و پس از بیرنگ کردن بوسیله زغال حیوانی به صورت گلوکز مایع عرضه میشود.
قند و شکر
قند و شکر از شیرابه نیشکر و یا چغندرقند پس از مراحل مختلف تصفیه ، تهیه و به اشکال مختلف عرضه میشود. مواد اولیهای که در تهیه محصولات قندی به اسامی آب نبات ، تافی ، انواع ژلهها و غیره بکار میروند، عبارتند از: قند ، گلوکز مایع ، اسیدهای آلی ، اسانس و رنگهای خوراکی که در انواع تافی ، شیر و چربی و در ژلهها ، ژلاتین و صمغ نیز بکار میرود.
عسل
عسل عبارت از تراوشات و شیرابه گیاهان است که بوسیله زنبور عسل جمعآوری شده و تغییر و تبدیلاتی در آن به عمل آمده و در کندو ذخیره میشود. برای تبدیل شیرابه گیاه یا Nector به عسل ، ساکارز که قسمت عمده قند گیاهی را تشکیل میدهد، در اثر عمل آنزیمهای مترشحه بوسیله زنبور عسل به قندهای ساده گلوکز و لولز تبدیل میشود. بنابراین قندهای عمده آن گلوکز و لولز هستند و مقدار ساکارز آن نبایستی از 8 درصد متجاوز باشد. علاوه بر این قندهای دیگری از قبیل ایزومالتوز ، رافینوز ، ملزیتوز و غیره نیز به مقادیر کم در آن موجود است.PH عسل ، اسیدی است و اسید عمده آن اسید فرمیک میباشد، ولی اسیدهای آلی دیگر از قبیل اسید استیک ، اسید سیتریک ، اسید مالیک ، اسید تانیک ، اسید اگزالیک و غیره در آن یافت میشوند.عسلهای مختلف در طول مدت نگاهداری ایجاد کریستال مینمایند. سرعت شکرک زدن به نسبت بین گلوکز و لولز بستگی دارد. مقدار لولز عسل معمولا بیشتر از میزان گلوکز است و هر قدر مقدار لولز کمتر باشد، شکرک زدن زودتر و سریعتر انجام میشود.
غلات و مواد نشاستهای
قسمت عمده ساختمان غلات و حبوبات را نشاسته تشکیل میدهد. فرمول عمومی نشاسته است. تعداد n غالبا بیشتر از هزار است. نشاسته در محیط مرطوب ، آب جذب میکند و در حرارت 70 درجه گرانول نشاسته باز شده و ایجاد حالت ژلهای در آب مینماید. هرگاه به محلول نشاسته ، ید اضافه شود، رنگ آبی ایجاد میشود. این رنگ در اثر حرارت از بین میرود، ولی پس از سرد شدن مجددا ایجاد میگردد.
آرد گندم: دانه گندم عبارتست از: قسمت نشاستهای 85 درصد ، سبوس (که حاوی مقدار زیادی سلولز و املاح معدنی میباشد) 12.5 درصد ، جوانه (شامل مقدار قابل توجهی پروتئین و چربی) 2.5 درصد. هرچه درجه سبوس گیری بیشتر باشد، رنگ آرد روشنتر میباشد و نسبت مواد پروتئینی و چربی نیز در آن کاهش مییابد. از آرد گندم و در پارهای نقاط از آرد ذرت و نیز آردهای دیگر به منظور تهیه نان استفاده میشود.