چکیده
طرح بانک اطلاعات پروژه‌های تحقیقاتی و مدارک علمی آب در سال 1374 با هدف آماده سازی 10000 مدرک درموضوعات آب، به طور مشترک بین وزارت نیرو و مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران آغاز شد. این مجموعه بااستفاده از نرم افزار CDS/ISIS و اصطلاحنامه‌های معتبر جهانی در موضوع آب تهیه شده. در این مقاله که با استفاده ازبانک مذکور نوشته شده، با اشاره به آمار قنات‌های کشور، وضع آن در سه دهه اخیر بیان شده و نقاط قوت و ضعف‌مطالعات انجام شده مشخص گردیده. ضمناً علل آلودگی آب قنات‌ها و چگونگی تغذیه مصنوعی از سیلاب به منظورحفاظت از آبدهی قنات‌ها را تشریح گردیده و اشاره شده که با کمک فن قنات‌سازی علاوه بر انتقال آب شیرین از مناطق‌کوهستانی به دشت‌ها و حاشیه کویرها، با تکیه بر علوم و فن‌آوری جدید می‌توان آب‌های شور را از مجاورت سفره‌های‌آب شیرین دور کرد. در پایان پیشنهادهایی نیز برای تقویت بانک اطلاعاتی فوق الذکر ارائه شده است.
طرح بانک اطلاعات پروژ
ه
های
تحقیقاتی و مدارک علمی آب(نظارت این طرح با خانم ملوک السادات بهشتی و مجری آن خانم‌مهرخ ملکیان) از سال 1374 به موجب قرارداد منعقد شده بین معاونت امور آب وزارت نیرو و مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران‌در این مرکز به اجرا در آمده است.هدف از اجرای این طرح، تهیه و آماده‌سازی 10000 مدرک شامل پایان‌نامه، گزارش طرح تحقیق، مقاله سمینار، مقاله مجله، استاندارد آب، و پروانه ثبت اختراع در موضوعات زیر می باشد:
آب‌شناسی، صنایع آب آشامیدنی، مدیریت بهره‌برداری از آب، حقوق آب، آلودگی آب، توزیع آب، آب‌های زیرزمینی، آب‌های‌سطحی، نزولات جوی، آلودگی دریا، آبیاری و زهکشی، کنترل سیلاب، کیفیت آب، طبقه‌بندی‌های کیفیت آب، سدسازی و صنایع‌ذیربط، ارتباط آب و خاک، آب و جمیت، زلزله، ژئوفیزیک، و ژئوتکنیک و استانداردهای آب فرمت کتابشناختی سال 1995یو.اس.مارک در طراحی کاربرگه های این طرح ازUS MARC BIBLIOGRAPHIC FORMAT 1995در برنامه‌ریزی رایانه‌ای آن از نرم افزارCDS/ISIS، و در کنترل توصیفگرها و کلیدواژه‌ها از اصطلاحنامه‌های زیر استفاده شده است:
1 اصطلاحات منابع آب1_ Thesaurus of water Resources Terms.
2_ TEST (Thesaurus of Engineering and scientific Terms).
2 اصطلاحات مهندسی و علمی
3_ Ei thesaurus.
3 اصطلاحنامه
4_ SPINES Thesaurus.
4 اصطلاحنامه اسپانز
5_ Thesaurus of Law.
5 اصطلاحنامه حقوق
مدارک این مجموعه به زبان‌های فارسی، انگلیسی، فرانسه، آلمانی و روسی، ولی توصیفگرها به زبان فارسی و انگلیسی می باشند.در حال حاضر اطلاعات این بانک در محیط "ویندوز 95"، و از طریق اینترنت قابل دسترسی است. از آنجا که در هنگام تهیه این بانک‌اطلاعاتی اصل مدارک نیز گردآوری شده، به هنگام جستجو از طریق رایانه اطلاعات کتابشناختی و متن کامل اسناد تواماً قابل بازیابی‌و می‌باشند. این مجموعه در حال حاضر در طرح تحقیقات کاربردی طرح استانداردهای آب، معاونت امور پژوهشی وزارت نیرو،واقع در (خیابان فلسطین شمالی تلفن 8904304) در دسترس محققان، پژوهشگران و علاقمندان می‌باشد.
از ویژگیهای این بانک اطلاعاتی این است که به دلیل استفاده از اصطلاحنامه‌های معتبر، توصیفگرها و کلیدواژه‌ها دارای نظم‌منطقی و ارتباط علمی با یکدیگر می‌باشند و بدین ترتیب، استفاده کنندگان براحتی و بدرستی می توانند درجهت موضوع مورد نظر ،هدایت و رهبری شوند.
ابتدا در ارتباط با موضوع این همایش به جستجو در این بانک اطلاعاتی پرداخته شد و جمعاً به 1284 مدرک در ارتباط با قنات وموضوعات وابسته به آن به شرح زیر دسترسی حاصل شد:
آب‌های زیرزمینی 758 مدرک، قنات217 مدرک، سیلاب 108 مدرک، تغذیه مصنوعی63مدرک، تغذیه طبیعی 2 مدرک،آلودگی آب‌های زیرزمینی83 مدرک، مقاومت مصالح40مدرک، حقوق آب13 مدرک(که از این تعداد 2 مدرک در ارتباط با حقابه‌قنات‌ها است).