مقدمه
کاه شامل ساقه های الیافی حاصل از جو ، گندم ، یولاف و یا لگوم ها است . همچنین ساقه و برگهای غلات را که بعد از جدا نمودن دانه های رسیده آن بر جای می مانند را در بر می گیرد.
استفاده در تغذیه دام
این محصول یک منبع خوب الیاف محسوب میشود ، اما میزان پروتئین و انرزی آن کم است . غالبا عقیده بر این است که کاه یولاف خوش خوراک ترین کاه است . ترکیبات کاه بیشتر تحت تاثیر مرحله بلوغ گیاه در زمان برداشت و شرایط محیطی قرار داشته و اصولا واریته گیاه در این مورد اهمیت کمتری دارد . پروتئین خام در این محصول کم بوده (5-2 % ) و از قابلیت هضم اندکی برخوردار است . کاه از 45-40 % سلولز ، 50-30 % همی سلولز ، 12-8 % لیگنین تشکیل می شود .
کاه حاصل از نخود و لوبیا حاوی پروتئین ، کلسیم و منیزیم بیشتری نسبت به کاه غلات است . کاه این گیاهان نسبت به کاه غلات دارای ساقه های ضخیمتر و الیافی تری بوده و لذا خشک کردن آنها مشکل تر بوده و به همین خاطر به آسانی کپک میزند .
یکى از مهمترین مسائل یک دامدارى، چگونگى تامین خوراک دامهاست. چون خوراک دام یک ماده حیاتى است که باید بهصورت دایمى (روزانه و بهموقع) در اختیار دام باشد. بنابراین، تامین غذاى دام به عنوان یک اصل مهم اهمیت زیادى دارد. یک دامدار باید براى تامین غذاى سالیانه دام و جلوگیرى از خطر کمبود غذاى دام یا افزایش هزینه آن، در فصل تابستان با جمعآورى علوفه یا سیلوکردن، توشه زمستانه را براى دام ها
مهیا کند . در دامدارىهاى ایران معمولا نیاز غذایى دام را کنسانتره و دیگر علوفه تشکیل مىدهد . انواع علوفهاى را که به دام شیرى یا گوشتى مىدهند، عبارتند از: کاه گندم، کاه جو ، سیلوى ذرت، ذرت علوفهاى، علف باغات، پَس چَر مزارع، برگ درختان، یونجه، شبدر و کاه برنج مىباشد که دراین میان کاه برنج بیشترین مواد را در تغذیه دام تشکیل مىدهد.
کاه به علت خشک و پُرحجمبودن، ارزش غذایى زیادى براى دامها ندارد. از نظر ارزش غذایى، کاه جو از کاه گندم بهتر است. همچنین کاه گندم از کاه برنج بهتر است. براى دامهاى سنگین بهتر است که کاه به صورت رشتههاى بلند باشد. مصرف کاه باید کم و به مقدار لازم باشد. هر چه مقدار این علوفه در جیره
غذایى دام ها بیشتر باشد، جلوى هضم و مصرف بیشتر غذا را مىگیرد. بهت راست کاه را همیشه بعد از خوراکهاى دیگر به دامها داد.
در ابتداى دوره شیروارى چون دام وزن زیادى را از دست داده و اشتهاى کمترى دارد، باید از علوفههاى مرغوب و کنسانتره خوب استفاده کرد. به علاوه از دادن علوفههایى مانند کاه و سبوس برنج باید خوددارى شود.
- براى جلوگرى از نفخ دام باید کاه غنىشده را همراه با علوفههاى خشک دیگر استفاده کرد. مقدار کاه غنىشده را براى گوسفند از دویست گرم و براى گاو از سیصد گرم در روز شروع مىکنند. کمکم این مقدار را بیشترى مىکنند.
- پوستههای تخم آفتابگردان دارای انرژی معادل سه هزار و 300 کیلو کالری هستند که از این لحاظ یا کاه غلات مانند کاه گندم ، سوبل و غیره قابل رقابت است و می توان به راحتی آن را جایگزین کاه غلات کرد.
رنگ/بافت : کاه غلات به رنگ زرد کمرنگ و کاه لگوم ها سبز هستند
خوش خوراکی : برای تحریک مصرف آن باید کاه را با ملاس مخلوط نموده و یا روی کاه ملاس ریخت .
محدودیت های مصرف ( عوامل ضد تغذیه ای )
سطوح پائین انرزی این مواد (7-6 مگا زول در کیلوگرم ماده خشک ) مصرف آن را به جیره نشخوارکنندگان می سازد . ماهیت الیافی این محصول بیانگر آن است که فرآورده مزبور برای تغذیه غیر نشخوار کنندگان مناسب نیست .