چکیده :
در این تحقیق ، محقق برآن بوده که تاثیر وضعیت خانوادگی را در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان بررسی نماید بنابراین با طرح فرضیه هایی از قبیل : رابطه بین تحصیلات والدین ویادگیری دانش آموزان و یا اشتغال مادران با یاد گیری فرزندان ویا وضعیت اقتصادی خانواده و یاد گیری دانش آموزان وتعداد اعضای خانواده در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در مدرسه راهنمایی دخترانه سید یونس اردبیلی تحقیقاتی صورت پذیرفته است به گونه ای که از بین تعداد 158 نفر کل دانش آموزان این مدرسه را تشکیل می دهند به علت محدودیت زمانی 20 نفر را به روش تصادفی ساده انتخاب نموده وبا توجه به نتایج آمار پاسخ های پرسشنامه هایی که توسط این دانش آموزان در راستای فرضیه های تحقیق تنظیم شده است وبا توجه به معدل این دانش آموزان و همچنین با استفاده از آزمون T برای دو گروه مستقل که برای هر یک از فرضیه ها به صورت جداگانه نمودار رسم شده و پاسخ ها نیز پس از محاسبات دقیق ثبت شده است که این پاسخها بیانگر آن می باشد که بین سواد والدین و تعداد کم خانواده ورفتارهای مناسب بین اعضای خانواده و وضعیت مناسب اقتصادی خانواده ها وشاغل بودن مادران در یادگیری و پیشرفت دانش آموزان تأثیر مثبتی دارد .
فصل اول:
کلیات تحقیق
مقدمه :
خانواده نخستین نهاد اجتماعی است که در زندگی جمعی انسان شکل گرفته و مهمترین نقش را در توسعه و رشد مراحل حیات بشر از ابتدا تا هنوز تا فرجام زندگی نسبت به سایر نهاد های اجتماعی داراست مهمترین رکن در خانواده پدر ومادر وزن وشوهر است که هر کدام از حقوق ویژه ای درارتباط بایکدیگر وتامین شرایط زندگی شیرین و شایسته وایجاد محیط سالم و امن برای فرزندان می باشد .
درپیرامون اهمیت وارزش بنای خانواده پیامبر اسلام (ص ) می فرمایند :
«ما بنی فی الاسلام بناء أحبّ إلی اللَّه عزّوجلّ و أعزّ من التّزویج»
«در اسلام هیچ نهادی محبوب تر و عزیز تر از تشکیل خانواده در نزد خداوند بنا نشده است»
(محدث قمی، سفینه اابحار،ج2،6852)
علاوه بر قرآن کتاب آسمانی ما مسلمانان و نیز رسول بزرگوار اسلام(ص) مکرراً بر تحصیل علم و دانش تاکید کرده اند به گونه ای که حدیثی از رسول اکرم (ص) در فراگیری تشویق کسب علم وجود دارد که فرموده اند:
«طلب العلم افضل عندالله من الصلاه و الصیام و الحج و الجهاد فی سبیل الله عزوجل.»
جستن علم نزد خداوند از نماز و روزه و حج و جهاد در راه خداوند بزرگ و گرامی بهتر و برتر است.. (سپهری،ناسخ التواریخ،387)
با توجه به این که والدین مسئولیت رفع نیازهای مادی و معنوی فرزندان را بر عهده دارند بنابراین اگر فرزندان در خانواده ، سالم (از لحاظ روحی و جسمی) با ایمان ، منظم ، مسئولیت پذیر، متکی به نفس بار بیایند، زمانی که وارد اجتماع شوند بی تردید جامعه نیز آنها را با آغوش باز خواهد پذیرفت. با اندکی تامل در نقش و مسئولیت پدر و مادر در آموزش و پرورش و تربیت فرزندان در می یابیم که موفقیت در این امر خطیر به آگاهی و مراقبت شبانه روزی نیازمند است و غفلت و عدم توجه در پاکی و کامل بودن غذای جسم و روح فرزندان (در همه ی مراحل رشد) عوارض غیر قابل جبرانی به بار خواهد آورد. در جامعه ی امروزی کودکان علاوه بر محیط خانواده با محیط های دیگری چون مهد کودک ها و مدارس نیز در ارتباط هستند بنابراین جهت نظم بخشی به رفتار و گفتار آن ها و همچنین ایجاد عادات پسندیده در وجودشان مستلزم برقراری ارتباط صحیح و مطلوب با کودکان در نتیجه ی ارتباط مستمر با والدین آنها می باشد.
براساس این بینش و با استفاده از روش های دینی می توان در طول سال تحصیلی برنامه ریزی صحیح تدارک دید تا دانش آموز از شخصیتی والاتر برخوردار باشد و به منش ها و عادت های ارزشمند و پسندیده مجهز گردد.
کودکان و نوجوانان در دوران تحصیل ، نگرش مثبت یا منفی نسبت به خود و محیط پیرامون خود به دست می آورند که این مسئله فوق العاده در امر موفق شدن یا موفق نشدن آنها در تحصیل و حتی زندگی آینده آنان موثر است.
پس از محیط خانواده ، مدرسه دومین محیطی است که کودکان،مسیر رشد و بالندگی خویش را در آنجا سپری می نمایند. در واقع بهترین سالهای عمر خود را با عوامل مختلفی چون شناختی ، عاطفی و اجتماعی به کنش متقابل می پردازند . آنها با پیشرفت در تحصیلات و افزایش میزان یادگیری علاوه بر رشد علمی به سلامت روانی نیز دست پیدا می یابند . و همچنین در صورت عدم موفقیت در تحصیل، دچار فشارهای روحی و روانی شده و خسارتهایی نیز متوجه آنها می گردد.
بر تمامی اقشار جامعه بخصوص آنانی که به نوعی با آموزش و پرورش در ارتباط هستند لازم است که به هر نحوی که می توانند راهی را برای بهتر کردن وضع تعلیم و تربیت و رفع کمبودها و مشکلات آموزشی پیدا نموده و عوامل پیشرفت تحصیلی فرزندان کشورمان را که آینده سازان مملکت هستند بررسی نموده و در اجرای برنامه هایی که موجب رشد و توسعه ی امر مقدس تعلیم و تربیت می باشد کوشا باشند.
بیان مساله:
موفقیت در تحصیل به عوامل گوناگونی بستگی دارد و این عوامل د رمجموعه ای ؛ فردی -خانوادگی آموزشگاهی و اجتماعی طبقه بندی می شود. بدون تردید پیشرفت تحصیلی دانش آموزان به عواملی نظیر درآمد خانواده، سطح فرهنگ و تحصیلات والدین، بینش و تفکر ، فضای خانواده ، سطح ارتباطی و نوع مدرسه، امکانات آموزشی و رفتار معلم و بسیاری از عوامل دیگر بستگی داردنحوه برخورد والدین ، فرزندان برخوردار از نعمت پدر ومادر ، تشویق یا تنبیه وضعیت اقتصادی و محیط عاطفی خانواده ، میزان سواد والدین بر پیشرفت تحصیلی فرزندان خود تاثیر بسزایی دارد. و سرنوشت کودک را تغییر داده و در شکوفایی یا پس ماندگی استعداد و هوش او تأثیر انکار ناپذیری دارد و سرنوشت کودک را تغییر داده و در شکوفایی استعدادهای و هوش او تاثیر انکار ناپذیری دارد. یکی از وقایع دردناک که از مطالعه روی رشد کودکان با توانایی های بالقوه یکسان به عمل آمده است. این است که رشد وپرورش وکسب اطلاعات در این کودکان خیلی متفاوت است . کودکانی که درخانواده هایی تحصیل کرده وفرهنگی بارمی آیند، معمولاً نسبت به کودکانی که از ین نظر کمتر حمایت شده اند، پیشرفت مداوم و پیوسته تری دارند.(شریفیان،1381،65).