مقدمه
در جهان امروز وسایل ارتباط جمعی با انتقال اطلاعات و معلومات جدید و مبادلۀ افکار و عقاید عمومی در راه پیشرفت فرهنگ و تمدن بشری نقش بزرگی به عهده گرفته اند. به طوری که بسیاری از دانشمندان، عصر کنونی زندگی انسان را «عصر ارتباطات» نام گذاشته اند.
فراوانی جمعیت، تمرکز گروه های وسیع انسانی در شهرهای بزرگ، شرایط خاص تمدن صنعتی و پیچیدگی وضع زندگی جمعی، وابستگی ها و همبستگی های ملی و بین المللی، ناامنی ها و بحران ها، تحول نظام های سیاسی و اجتماعی، دگرگونی مبانی فرهنگی، ترک سنت های قدیمی و مخصوصاً بیداری وجدان اجتماعی، همه از جمله عواملی هستند که روزبه روز نیاز انسان را به آگاهی از تمام حوادث و وقایع جاری محیط زندگی بیشتر می کنند. تا جایی که پیشرفت وسایل ارتباط جمعی و توسعۀ اقتصادی و اجتماعی و تحکیم مبانی دموکراسی و تفاهم بین المللی، لازم و ملزوم یکدیگر شده اند. در جوامع کنونی، افراد انسانی کوشش می کنند همیشه در جریان همۀ امور و مسایل اجتماعی قرار داشته باشند، تا بتوانند به طور مستقیم یا غیرمستقیم نقش خاص خویش را در زندگی گروهی ایفا نمایند.
به همین جهت آگاهی اجتماعی، از مهمترین ویژگی های زمان معاصر به شمار می رود و همین آگاهی است که انسان را به زندگی فردی و جمعی علاقمند می سازد و توجه او را به آزادی ها و مسئولیت های وی جلب می کند. منتهی اگر رسانه های داخلی پاسخگوی نیازهای افراد جامعه در رسیدن به هویت فردی و جمعی نباشند و فرد آنچه را که طلب می کند در رسانه های داخلی به دست نیاورد ناگزیر دست به دامن رسانه های خارجی شده و از آنها اخذ اطلاع می کند بخصوص در شرایطی که فرد نسبت به اطلاعات احساس نیاز کند و رسانه های داخلی اخبار و برنامه ها و حتی سرگرمیهای حقیقی مورد نیاز را در اختیار فرد قرار ندهند انگیزه و زمینه برای استفاده از ماهواره و اینترنت فراهم تر خواهد شد.
به این ترتیب در جوامع امروزه انسان تنها موقعی می تواند بهترین و مطمئن ترین امکانات و وسایل را برای زندگی گروهی به دست آورد که دارای معلومات و اطلاعات کافی، خط فکر صحیح و افکار و عقاید سالم باشد.
1-1- بیان مساله
اهمیت موضوع ارتباط و وسایل ارتباط جمعی به حدّی است که دانشمندانی همچون آلوین تافلر عصر حاضر را عصر ارتباطات و با اصطلاح تخصصی موج سوّم به کار می گیرند و حتّی جنگ های بعد از جنگ جهانی دوّم را نیز جنگ های ارتباطی و موج سوّمی می نامند.
عوامل متعدّدی در نحوۀ استفاده افراد جامعه از رسانه های جمعی موثر هستند که مهمترین آنها می تواند انگیزه های روانی افراد باشد امّا این انگیزه ها در بسیاری از مواقع تحت تأثیر هدف های سیاسی و مسلکی یا منافع مالی اداره کنندگان جامعه قرار گیرد. اکنون در کشورهای مختلف جهان به تناسب نظام های سیاسی آن ها، مطبوعات و رادیوها و تلویزیون ها در رهبری و هدایت مردم وظایف متضادی به عهده دارند.
باید در نظر داشت که وسایل ارتباطی به طور کلی می توانند در توسعه اجتماعی و اقتصادی جوامع مخصوصاً در کشورهای در حال توسعه ای مانند کشور ما وظایف بسیار حساسی عهده دار شوند. رسانه های جمعی با پخش و گسترش اندیشه های نو در واقع وجدان اجتماعی افراد را بیدار می کنند و با آشنا ساختن آنان به اهمیت اجرای برنامه های مهم مملکتی توجه سریع و وسیع همگان را به لزوم تحولات اساسی از قبیل تعدیل ثروت و مبارزه با بیسوادی و گسترش وسایل رفاه اجتماعی جلب می کنند امّا این رسانه ها زمانی می توانند آثار مطلوب اجتماعی پدید آورند که عینی و واقعی باشند و از مقاصد و اغراض شخصی برکنار باشند. امّا از آنجا که در موقعیت های مختلف این اخبار و محصولات تحت تأثیر سیاست ها و خط مشی ها قرار می گیرند رغبت برای استفاده از رسانه های خارجی بویژه ماهواره ها روزبه روز به ویژه در بین نسل جوان و دانشجویان افزایش می یابد و کشور ما نیز از این قاعده مستثنی نیست و از آنجا که قشر دانشجو فراخور آگاهی هایی که طی تحصیلات خود کسب می کند نیازمند اطلاعات، اخبار و سرگرمیهای خاص خود می باشد در این راستا خود گروه خاصی را تشکیل می دهد که می تواند به نوعی قشر آسیب پذیر از لحاظ استفاده از رسانه های خارجی باشد و دانشگاه پیام نور نیز به عنوان یکی از دانشگاه ها با تعداد دانشجوی زیادی که دارد در این گروه قرار می گیرد.