مقدمه
کسب اطلاعات یکی از ویژگی های بارز انسانی است و انسان به طور طبیعی تمایل دارد . به اطراف خویش بنگرد و حوزه اطلاعات خویش را گسترش دهد این روحیه جست و جوگری همواره محرک انسان بوده است و از خلقت بشر تاکنون موجب کسب و تولید دانش های بشری شده است .
در بدو امر کسب با توجه به تجربیات بشری و آموزشی های ابتدایی والدین بود ، اما با گسترش جوامع ، نهاد آموزش و پرورش بوجود آمد و تعلیم و تربیت افراد در این نهاد بیشتر بوسیله کتاب ، مدرسه ، معلم و سایر عوامل انجام گرفت از زمانی که این امر توسط آموزش و پرورش صورت گرفت ، محیط مدرسه و محیط آموزشی تاثیر محیط و عوامل محیطی بر آموزش و یادگیری نیز مورد توجه دست اندرکاران تعلیم و تربیت قرار گرفت .
بی شک محیط سالم و کار آمد ، همچون بشری مناسب است که در آن گل به رشد و شکوفایی می رسد و همچنان که اگر گلی بکاریم و آنرا در محیط نا مناسب قرار دهیم ، این محیط بر رشد و شکوفایی آن تاثیر منفی خواهد گذاشت محیط ناسالم نیز تاثیر منفی بر یادگیری و شکوفایی ذهنی دانش آموزان و فراگیران خواهد گذاشت البته لازم به یاد آوری است که محیط آموزشی تنها عامل موثر بر یادگیری نیست بلکه یکی از عوامل موثر بر یادگیری خواهد بود علاوه بر این باید تعریفی از محیط سالم و محیط ناسالم ارائه گردد تا بتوان آن دو را از هم تشخیص داد .
آنچه که مشخص است این است که منظور از محیط آموزشی ، تنها مدرسه نیست بلکه تمامی عوامل غیر از خود فراگیر یا دانش آموز در این حوزه قرار خواهد گرفت .
عواملی همچون ساختمان مدرسه ، حیاط مدرسه ، ابعاد کلاس ها ، نحوه قرار گرفتن پنجره ها از لحاظ نورگیر بودن ، ظرفیت کلاس ها ، صندلی ها و ... و همچنین عوامل انسانی مثل : خانواده ، محل زندگی و فرهنگ عمومی آن ، مدیر و معلم و کارکنان مدرسه و ... همه در این حوزه قرار می گیرند .
لذا این مبحث ، بحثی بسیار مهم و وسیع است و نیاز به پژوهشی گسترده و فراگیر دارد در این تحقیق سعی خواهد شد در حد امکان روی محیط آموزشی و تاثیر آن بر یاد گیری مطالبی ارائه گردد و نیز راهکارهای علمی جهت بهبود وضعیت محیط آموزشی ارائه گردد .
تعریف
و بیان مسئله :
ویگو تسکی یکی از معروفترین نظریه پردازان رشد شناختی معتقد است : « کنش متقابل میان یادگیرنده و محیط اجتماعی او اهمیت بسزایی دارد .»
او براین باور است که رشد ذنی کودکان عموما" به مردی که در دنیای اطراف آنها زندگی می کنند ، وابسته است و افراد بسیاری ، اندیشه ها ، نگرش ها و ارزش های خود را در تعامل و رابطه متقابل با دیگران ارتقاء می دهند .
بنابراین چنین به نظر می رسد که اگر مطالب درسی در محیط فرهنگی و اجتماعی آموزش داده شود رشد ذهنی یادگیرندگان قطعی خواهد بود .
با توجه به آنچه که گفته شد می خواهیم بدانیم که محیط آموزشی ، چقدر در یادگیری فراگیران تاثیر مثبت یا منفی می گذارد و یا اصلا" تاثیر گذار است یا نه ؟
آیا واقعا" با ایجاد تغییراتی در فضای محیط آموزشی می توان میزان یادگیری دانش آموزان را افزایش داد ؟
منظور از محیط آموزش سازنده چیست ؟ آیا به راستی این مهم می تواند در شکوفایی و رشد استعداد های دانش آموزان به اندازه زیادی موثر باشد ؟
آیا منظوراز محیط آموزشی صرفا" فضای آموزشی است یا گزینه هایی دیگر هم در آن اثر می گذارند؟ تمامی این سئوالات به پاسخ نیاز دارند و ما در صدد یافتن پاسخ آنها خواهیم بود .
ضرورت و اهمیت تحقیق :
کمیت و کیفیت فضا ها در آموزش و یادگیری نقش به سزایی دارد گرما یا سرمای بیش از حد کلاس ، نامناسب بودن نور و نظافت کلاس ، سرو صدای غیر معقول و تعداد بیش از حد دانش آموزان در کلاس موجب کاهش کیفیت تدریس و یادگیری می شود .
معماری مدارس یکی از پارامتر های موثر تربیتی و آموزشی در امر تعلیم و تربیت نوین به شمار می رود و همانگونه که صاحبان اندیشه در بررسی مسائل آموزی همواره عوامل گوناگون چون خانواده ، معلم ، روش تدریس ، کتب درسی مدیریت آموزشی و غیره را به عنوان عوامل موثر در فرآیند تحصیلی مورد تاکید قرار می دهند معماری یا فضای فیزیکی مدرسه نیز در این میان به عنوان یک عامل زنده و پویا در کیفیت فعالیت های آموزشی و تربیتی دانش آموزان ایفای نقش می کند .
در یک نگاه سیستمی ، چگونگی معماری مدارس و اصول و عناصر تشکیل دهنده آن نظیر فرم تناسب و مقیاس ، نوع سازمان دهی فضائی ، رنگ ، نور ، صدا ، تجهیزات و فضای باز محوطه و ... می تواند اثرات قابل توجهی بر دانش آموزان باقی بگذارند . مدرسه زیبا یادگیری را آسان کرده و نشاط و شادابی را برای کودکان و نوجوانان را ارمغان می آورد و مدرسه نامناسب و تنگ و تاریک و خشک و بی روح ، خمودی و کسالت و افسردگی را برای دانش آموزان به همراه داشته و بر میزان یادگیری در حضور فعال و با نشاط آنان در مدرسه تاثیر منفی می گذارد .
در محیط مدرسه ای که کلاس های آن به اندازه کافی ، نور وجود نداشته باشد ، خستگی زودرس چشم و در نهایت بی توجهی دانش آموزان را نسبت به درس باعث می شود و صدای نا مناسب باعث خستگی بدن ، کم شدن میزان دید و کم شدن تشخیص رنگها و در نهایت کاهش ظرفیت بازدهی کاری دانش آموزان می گردد .