پایان نامه تعیین اختلالات شناختی درک شده با توجه به نوع و مراحل مختلف درمان در بیماران با سرطان پستان و فاکتور های پیش بینی کننده آن

-1- مقدمه:

سرطان پستان شایعترین سرطان خاص یک محل در بین خانمها و عامل عمده ی مرگ ناشی از سرطان در زنان 59-20 سال می باشد. میانگین سنی مبتلایان در ایران همانند کشورهای خاورمیانه، 10 سال کمتر از سایر نقاط دنیاست. علاوه بر آن بعلت عدم انجام تست های غربالگری، بیماران عمدتاً در مراحل پیشرفته تری از بیماری مراجعه می کنند(1).

اختلال  شناختی در 75-16% بیماران مبتلا به کانسر رخ می دهد و توجه ، تمرکز ، حافظه ویادگیری را تحت تأثیر قرار می دهد (3). این تغییرات در عملکرد شناختی ، کیفیت زندگی بیماران را تحت تأثیر قرار می دهد (4).اگرچه علت اختلال شناختی در بیماران مبتلا به کانسر واضح نیست اما اینگونه به نظر می رسد که استفاده از داروهای ضد سرطان مخرب نورونی باعث درجات مختلفی از اختلال شناختی بوسیله ی ایجاد چروکیدگی مغز ، کلسیفیکاسیون کورتکس مغز و کاهش متابولیسم آن می شود (5).تفاوت ژنیتیکی ، ویژگیهای بیولوژیک تومورها ، پاسخ ایمنی و عوامل دیگر ممکن است آسیب پذیری بیماران مبتلا به کانسر را نسبت به ایجاد تغییرات عملکرد شناختی ثانویه به شیمی درمانی افزایش دهد (6).علاوه بر آن ، درمانهای ضد استروژنی که در آن از تاموکسی فن استفاده می کنند ، مرتبط با تغییرات عملکرد شناختی می باشند ، چون گیرنده های استروژنی  در کورتکس مغز نیز توزیع شده اند (7).

در میان عملکردهای شناختی ، توجه یک جزء اساسی برای کارایی عملکرد شناختی می باشد. بنابراین درک مشکلات مرتبط با توجه، کلید مهمی در درمان بیماران مبتلا به کانسر می باشد (8).     2 -1 –   اهمیت موضوع پژوهش و بیان مساله:

در حال حاضر سرطان پس از بیماری های قلبی – عروقی و سوانح و حوادث سومین عامل مرگ و میر در ایران است و در بین سرطانها، سرطان سینه در بین زنان ایرانی با رشد فزآینده ای همراه است (9).

سرطان سینه امروزه بعنوان یک معضل اجتماعی در تمام جوامع در حال افزایش است و بعد از سرطان ریه شایعترین علت مرگ ناشی از سرطان در زنان می باشد. میزان شیوع سرطان سینه در مطالعات جهانی تقریباً 5/12 درصد گزارش شده  است که تقریباً از هر 8 نفر زن یک نفر ریسک ابتلا به این سرطان را در طول زندگی خود دارد (1) .

در استان اردبیل سالانه بیش از 1100 مورد جدید سرطان به ثبت می رسد (10) .

در سال 1980 بعضی گزارشات نشان می داد که بیماران تحت درمان با شیمی درمانی از  شکایاتی مانند تغییر یا مشکل در حافظه ، توجه و تمرکز ، و مهارتهای کلامی شاکی بودند.اولین مطالعه جهت مشخص کردن این ارتباط ، برای بیماران مبتلا به سرطان پستان   توسط وان دام[1]  در سال 1998 انجام شد .مطالعات بعدی از وجود ارتباط مثبت بین شیمی درمانی و کاهش عملکرد شناختی پرده برداشت .دو مطالعه اخیر توسط برادسن و وفل  [2]  یافته های مشابهی ثبت کردند ، به این معنی که دریافت شیمی درمانی با مراحل اولیه اختلال شناختی همراه است .هک [3] دریافت که بیمارانی که شیمی درمانی دریافت می کنند احتمال ایجاد دمانس در اینها بسیار محتمل است . هوریا [4]، 31 زن مبتلا به سرظان پستان را مورد مطالعه قرار داد و دریافت که گروهی از این زنان کاهش عملکرد شناختی را تجربه می کنند (11) .

در مطالعه ای که در سال 2011 توسط  سئونگمی مون [5] و  همکاران انجام شد ، عملکرد شناختی و فاکتور های مرتبط با آن در زنان کره ای مبتلا به سرطان پستان مورد بررسی قرار گرفت .

در این مطالعه از ابزار  AFI ( اندکس عملکرد توجه ) جهت ارزیابی کارایی فعالیتهای شناختی استفاده شد .

این مطالعه به صورت مقطعی و بر روی 118 نفر از زنان مبتلا به کانسر پستان انجام گرفت که تحت ماستکتومی قرارگرفته بودند و در حال درمان با کموتراپی بودند .

در این مطالعه متوسط نمره عملکرد شناختی 22/66 از 100 بود و این نتیجه نزدیک به امتیاز مطالعه قبلی بود که در سال 2005 انجام شده بود ( 69/65 از 100 ) (12) .

تاکنون مطالعه ای برای بررسی  وضعیت اختلال شناختی در حوزه توجه در بیماران با سرطان پستان انجام نشده است . لذا در این مطالعه بر آن شدیم تا اختلالات شناختی در حوزه توجه در بیماران را در مراحل و انواع مختلف درمان مورد ارrزیابی قرار دهیم.

لذا این مطالعه با هدف تعیین اختلالات شناختی درک شده با توجه به نوع و مراحل مختلف  درمان  در بیماران با سرطان پستان و فاکتور های پیش بینی کننده آن طراحی گردید تا از نتایج آن بتوان برای طراحی برنامه های مداخله ای پیشگیری از این اختلالات یا برای به حداقل رساندن آن استفاده نمود.

3 – 1- تعریف واژه ها:

سرطان پستان:

تعریف علمی : بافت سرطانی پستان که به صورت فیبروز پیشرونده بروز می کند، که ممکن است بافت اپیتلیال و بینابینی را در بر می گیرد، ممکن است به بافت های اطراف نیز تهاجم داشته باشد و در نهایت تشخیص قطعی با هیستو پاتولوژی می باشد (1) .

تعریف عملی : بیمارانی که با تشخیص سرطان پستان تحت شیمی درمانی قرار گرفته اند.

اختلالات شناختی :

تعریف علمی : مشخصات این اختلالات عبارتند از تغییر در ساختمان و عملکرد مغز که موجب اختلال عملکردهای یادگیری ، موقعیت سنجی ، قضاوت ، حافظه  و هوش و توجه و تمرکز می شوند (21) .

تعریف عملی :  اختلالاتی که موجب اختلال عملکرد  و کاهش کارایی در فعالیتهای روزمره و عادی زندگی از قبیل ارتباطات فردی و انجام کارهی  کارهای منزل  می شود .

توجه :

تعریف علمی :   جنبه ای از آگاهی که با میزان تلاشی که فرد برای تمرکز بر روی جنبه های خاصی از یک تجربه یا فعالیت انجام می دهد مرتبط است (21) .

تعریف عملی : اختلالات ایجاد شده در حوزه توجه که با ابزار AFI  مورد بررسی قرار   خواهد گرفت.

نوع و مراحل مختلف درمان :

شامل بیمارانی است که تحت درمانهای مختلف شامل شیمی درمانی ، جراحی ، رادیوتراپی و یا ترکیبی از این موارد قرار گرفته اند .

فاکتور های پیش بینی کننده :

در این مطالعه شامل سن ، سطح آموزش ، نوع جراحی ، وضعیت تاهل ، وضعیت اقتصادی ، سال تشخیص بیماری  می باشد .

 4 – 1 -  اهداف و فرضیات :

1 -  4 – 1 -الف) هدف کلی:

تعیین اختلالات شناختی درک شده با توجه به نوع و مراحل مختلف درمان در بیماران با سرطان پستان و فاکتور های پیش بینی کننده آن

2 – 4 – 1 - ب) اهداف اختصاصی:

تعیین ویژگی های دموگرافیک بیماران

تعیین اختلالات شناختی در بیماران جراحی شده 

تعیین اختلالات شناختی در بیماران شیمی درمانی شده

مقایسه اختلالات شناختی در بیماران با درمانهای مختلف

تعیین فاکتور های پیش بینی کننده ایجاد اختلال شناختی

3 – 4 – 1 -   ج) اهداف کاربردی:

با استفاده از نتایج این مطالعه میزان اختلالات شناختی در مراحل مختلف درمان و  زیر گروههای در معرض خطر بیشتر برای اختلال شناختی بدنبال درمان مشخص می گردد و از نتایج آن می توان برای طراحی برنامه های مداخله ای پیشگیری از این اختلالات یا برای به حداقل رساندن آن استفاده نمود.

5 –   1 -  د) فرضیات یا سؤالات تحقیق:

میزان اختلالات شناختی در حوزه توجه در بیماران چقدر است ؟

میزان اختلالات شناختی در بیماران در مراحل مختلف درمان چقدر است؟

فاکتور های پیش بینی کننده افزایش اختلال شناختی در بیماران کدام می باشند؟

میزان اختلالات شناختی در تمام انواع درمان یکسان است .

 میزان اختلالات شناختی در مرحله بعد از جراحی  با بعد از شیمی درمانی   یکسان است.

[1] VAN DAM

[2] BRADSEN AND  WEFFEL

[3] HECK

[4] HURRIA

[5] SEONGMI MOON