پایان نامه برای اخذ درجه کارشناسی در رشته روانشناسی عمومی
چکیده
این تحقیق با هدف بررسی مقایسه ای عوامل فشارزای روانی در بین دانشجویان دانشگاههای محقق ادربیل ، پیام نور و آزاد اسلامی واحد اردبیل انجام گرفت . جامعه آماری پژوهش کلیه دانشجویانی بودند که در دانشگاههای محقق ، پیام نور و آزاد اسلامی در سال 1390 مشغول به تحصیل بودند از بین دانشجویان دانشگاههای نامبرده شد. 45 نفر بصورت نمونه گیری در دسترس به عنوان نمونه انتخاب و پرسشنامه استرس علی اکبری و بر روی آنها اجرا شد و با استفاده از روش های موجود در آمار استنباطی و توصیفی و همچنین از نرم افزار spss برای تحلیل داده ها استفاده گردید و نتایج نشان داد که بین عوامل فشارزای روانی دانشجویان دانشگاههای محقق اردبیل ، پیام نور و آزاد اسلامی واحد اردبیل چه از لحاظ و شرایط تحصیلی و چه از لحاظ شرایط غیر تحصیلی تفاوتی وجود ندارد .
مقدمه:
انسانها از بدو تولد همواره با رویدادهای استرسزا مواجه اند و می توان اذعان کرد که هیچ کس از تیررس استرس بدور نیست. میزان تاثیر استرس به جنبه های مختلف زندگی بشری، با دگرگونی روشهای زندگی، بخصوص در جوامع پیشرفته و در حال رشد بیشتر مشخص می شود. کاربرد واژه استرس به قدری فراگیر شده که باورهای نادرستی از ماهیت آن در بین مردم رواج یافته است و گاهی همین باورها عامل شکست افراد در مواجهه با استرس هستند.
باورهای غلط درباره استرس تا آنجا پیش رفته است که بعضی استرس را همواره منفی و عامل توقف یا پس رفت فرد می دانند. در صورتی که استرس گاهی می تواند مثبت هم باشد و در اصل بسیاری معتقدند که زندگی بی استرس یعنی سکون و یا به تعبیری مرگ. از این رو جنبه های مثبت و منفی استرس هر دو در زندگی بشر تاثیری عمیق داشته است.
اما آنچه اهمیت فراوانی دارد نحوه مهار، مقابله و مدیریت استرس است. گرچه استرس می تواند به عنوان یک تهدید در زندگی همه انسانها مشکل ساز باشد، ولی نباید فراموش کرد که خداوند در وجود انسانها ابزارهای ویژه ای برای اداره و مهار استرس قرار داده است و باید در نظر داشت که به کارگیری این ابزارها نیز به کسب دانش و آگاهی نیاز دارد که امری امکان پذیر است.
استرس یا فشار روانی نیروئی است که چون فشار آن به سیستمی از بدن وارد شود کار آن را مختل می کند و یا احساس واکنش انسان در مواجهه با موقعیتهایی که انجام عملی را مشکل می سازد و در ورای توانائی انسان است ، زمینه استرس را فراهم می کند.
استرس به مجموعه واکنشهای عمومی انسان نسبت به عوامل ناسازگار و غیر منتظره خارجی و یا به عبارتی ساده تر اخلال در سیستم سازگاری و تطبیق بدن آدمی با محیط خارجی تعریف می شود.
استرس پاسخی است که فرد برای تطبیق باید وضعیت خارجی متفاوت یا وضعیت عادی بصورت رفتاری روانی یا جسمانی از خود بروز می دهد. استرس عبارت است از عکس العمل ها فرد در مقابل موقعیت های تهدید کننده در محیط.
تعریف های "هانس سلیه" از استرس: استرس پاسخ فیزیولوژیایی ارگانیسم به تغییرات است.
"ونیس جیف" استرس را حالتی می داند که از دخالت متغییرات "روان فیزیولوژیکی" به دو عامل محیط و سلامتی جسمانی فرد بروز می کند. محقق دیگری به نام "دوکری کوپر" آن را عکس العمل بیوشیمیائی و رفتاری فرد می داند که در مواجهه با خطر به انسان دست می دهد. به گفته "سوزان کارترایت" استرس مجموعه ای از واکنش های عمومی فرد به عوامل ناسازگار و غیر منتظره محیط است که او را وادار می کند با اتخاذ روش "جنگ یا گریز" با خطر مقابله کرده و یا راه فرار را انتخاب کند.
کاکس می گوید: استرس پاسخ فرد به فرآیندهای درونی و بیرونی است که به ظرفیت ادغام نیروهای جسمی و روانی فشار وارد می سازد.
بطور کلی پاره ای از استرس ها می توانند کل جامعه را آزار دهند که شامل کلیه اقشار و طبقات جامعه می شود. علی رغم وجود استرس های عمومی و کلی، اقشار مختلفی که در متن جامعه فعالیت دارند از دیگر انواع استرس نیز رنج می برند که هر یک شیوه برخورد خاص خود را ایجاب میکند. در این بحث بدواً منشاء فشارزا های عمومی و نتایج فشارهای عصبی و همچنین نقش تبدیل کننده ها که مکانیزه های طبیعی و غریزی انسان در برخورد با عوامل استرسزاست. مطرح و سپس فشارزاهای طبقه دانشجو عنوان شده و نهایتاً راه حل هائی ارائه می شود.
فشارزاهای عمومی (استرس زاها) به قرار زیر است:
1) فشارزاهای محیطی شامل:تغییرات اقتصادی، تغییرات سیاسی و اجتماعی، تغییرات تکنولوژی و تقسیم کار در خانواده.
2) فشارزاهای سازمانی شامل: ساختار سازمان، فرهنگ و فضای سازمانی، سیاستها و خط مشی های سازمان...
3) فشارزاهای اجتماعی شامل: رابطه با سرپرست، ماهیت کار گروهی، رابطه با دوستان.
4) فشارزاهای فردی شامل: شرایط جسمی، طرح شغل، حجم زیاد و کار، تضاد نقش، ابهام نقش.
این فشارزاها موجب بروز فشار عصبی و یا استرس شده و نتایج بسیار منفی به شرح زیر دارد:
1) اثرات فیزیولوژیکی شامل: حساسیت به بیماری های معمولی، مرض قلبی، زخم معده، سرطان و...
2) اثرات روانی شامل: محدودیت و تهاجم، اضطراب، افسردگی، فرسودگی، پریشانی.
3) اثرات شناختی شامل: تقلیل نیروی تمرکز، حافظه ضعیف، اغتشاش فکری و...
4) اثرات رفتاری شامل: انجام کار نامناسب، غیبت، خروج از خدمت، مصرف الکل و...
از طرفی سیستم مقاومت طبیعی انسان و تجربیات به دست آمده به عنوان عوامل تعدیل کننده استرس همواره در جهت حفظ تعادل انسان بصورت خودکار عمل می کنند.
فشارهای عصبی طبقه دانشجو و دانش آموز که بصورت مقطعی عمل می کنند اغلب ناشی از الزامات تحصیلی و آماده شدن برای امتحانات است. اگر چه در پاره ای موارد همان گونه که اشاره شد با استرس عمومی دارای وجوه مشترک است ول به دلیل محدود بودن به بخش خاصی از جامعه و همچنین قطعی بودن ماهیت ویژه منحصر به خود را دارند که به دلیل ارتباط ارگانیک با این گروه اجتماعی با مسائل عمومی جامعه از آزارهای استرس عمومی کاملاً در امان نیستند. نمونه ای از این فشارهای عصبی عبارت اند از: دل مشغولی تحصیلی، نگرانی از آینده، تشکیل خانواده، وقایع زندگی، مشاجرات خانوادگی، مجادله با دوستان، مشکلات مالی و...