موقعیت جغرافیایی شهرستان قوچان :
قوچان یکی از شهرهای مرتفع شمال شرقی استان خراسان است و این شهر در مسیر شاهراه آسیایی مشهد به تهران قرار دارد . فاصله این شهر تا مشهد در مسیر این جاده 132 کیلومتر و تا مرز ایران و ترکمنستان 58 کیلومتر است / بدین ترتیب این شهر از نظر جغرافیایی در مسیر راههای درگز و باجیگران ، نیشابور سبزوار ، شیروان و مشهد قرارگرفته است ، مسیری که در واقع همان معبر و گذرگاه اصلی کاروانیان قدیم و شاهراه ارتباطی جدید است . شهر قوچان در دشت قوچان و در عرض جغرافیایی 36.35 الی 37.45 و طول جغرافیایی 47.50 الی 59 قرار گرفته است . و اختلاف ظهر آن با تهران 25 دقیقه و قبله آن 51 درجه و 1 دقیقه و 7 ثانیه می‌باشد . ارتفاع قوچان از سطح دریاهای آزاد 1217 متر می‌باشد .
بررسی جایگاه و نقش شهر در استان ، شهرستان و حوزه نفوذ :
محدوده حوزه نفوذ شهر قوچان همان محدوده سیاسی شهرستان قوچان می باشد و جهت شناخت شهر می‌بایست جایگاه آن حوزه نفوذ مورد بررسی قرار داد و علاوه بر آن ویژگیهای جمعیتی ، فرهنگی ، اقتصادی و ... حوزه نفوذ را نیز باید شناخت .
بدون تردید می‌توان گفت بخش عمده‌ای از فعالیتها و حیات شهرها به وضعیت حوزه نفوذ آنها وابسته می‌باشد و هر چه شهر از حوزه نفوذ وسیعتری بهره‌مند باشد دارای جمعیت ، بازار پویا ، حیات و رونق شهری بهتری خواهند بود چرا که شهرها خود امکانات مورد نیاز روستاها و حوزه نفوذ خود را تامین می‌کنند و حوزه نفوذ شهری ، منابع مورد نیاز شهرها همچون مواد غذایی اولیه بعضی از صنایع و ... را تامین می‌نمایند و بخصوص این امر در مورد شهرهای میانی و شهرستانها محسوستر می‌باشد .
در منطقه شمال خراسان که شهر قوچان در آن واقع شده است ، قوچان به دلیل برخورداری از یک سری فاکتورها از حمله موقعیت اداری ، سیاسی ، ارتباطی و نیز نوع خدمات موجود تقریبا شهرهای شیروان ،درگز و بخشی از نواحی اسفراین، نیشابور تحت نفوذ خود داشته است و به عنوان مرکز ثقل مسائل مختلف منطقه و مرکز آن به شمار می‌رفته است . لیکن با تغییرات بوجود آمده در ساختار اداری و سیاسی کشور و تشکیل شهرستانهای درگز و شیروان و نیز عدم گسترش خدمات در قوچان رفته رفته از اهمیت این شهر کاسته شد بعلاوه رشد و توسعه شهر مشهد به عنوان یک مادر شهر منطقه جذب تمامی امکانات مورد نیاز و از طرفی گسترش امکانات حمل و نقل و راههای باعث شد تا عملاً در سالها قوچان نقش مرکزیت خود را در منطقه شمال خراسان از دست بدهد بطوریکه در حال حاضر نفوذ چند نواحی اطراف ندارد . لیکن با توجه به برخورداری از موقعیت ارتباطی مناسب این شهر و با انتقال خدمات از استان به دیگر شهرها ، شهر قوچان در سالهای آتی می‌تواند از جایگاه مهمی در به تحت نفوذ رد آوردن مختلفی همچون درگز ، شیروان ، اسفراین و بخشی از روستاهای اطراف سبزوار، نیشابور و چناران برخوردارند که دسترسی به این امر مهم در گرو تغییرات در ساختار اداری و سیاسی استان خراسان می‌باشد .
شهرستان قوچان دارای وسعتی حدود 5234 کیلومتر مربع می‌باشد و 67/1 درصد از کل وسعت خراسان را در برمی گیرد . این شهرستان از لحاظ تقسیمات اداری و سیاسی دارای 3 بخش به نامهای مرکزی و باجگیران و همچنین 9 دهستان به نامهای دوغایی ، سودلانه ، شیرین دره و قوچان عتیق (در بخش مرکزی) ، خبوشان ، شاه جهان ، و سنگر (در بخش فاروج) و دهستان دولتخانه (در بخش باجگیران) می‌باشد .
-جمعیت شهرستان قوچان در سال 1375 بر طبق اطلاعات مرکز آمار ایران برابر با 236875 نفر بوده که رشد سالیانه از 66/0 درصد داشته است . بر طبق مطالعات طرح جامع مشاورات و نتایج بدست آمده از این بررسی‌ها و نیز بررسی شد شهرستان قوچان طی سالهای 1345 تا 1375 و مقایسه آنها رشد جمعیت استان این شهرستان دارای رشد پایینی در سالهایی بوده است بطوریکه رشد جمعیت استان در طی این مدت 2 برابر رشد جمعیت شهرستان بوده و این امر حاکی از مهاجر فرست شدید این شهرستان می‌باشد . بعد خانوار در این شهرستان از 5 نفر در سال 65 به 87/4 نفر در سال 75رسیده که دلیل کنترل جمعیت و کاهش میزان موالید بوده است .
بررسی تفکیکی تغییرات جمعیت در د بخش جمعیت شهری و جمعیت روستایی در طی سالهای 1345 تا 1375 نشان‌دهنده رشد بسیار پایین‌تر جمعیت روستایی نسبت به جمعیت شهری می‌باشد که به علت مهاجرت گسترده روستاییان به شهرها و نیز تبدیل شدن دو نقطه روستایی باجگیران و فاروج به نقاط شهری در سالهای 44 تا 65 بوده است . در حال حاضر حوزه نفوذ شهر قوچان شامل سه نقطه شهری قوچان ، فاروج و باجگیران و 333 آبادی مسکون در سال 75 می‌باشد .بر اساس مطالعات انجام شده از مجموع این 333 آبادی 37 روستا (1/11% از کل روستاهای شهرستان) با 31410 نفر جمعیت (4/22% از کل جمعیت حوزه نفوذ) به نامهای فتح‌آباد ، فیلاب ، فخرآباد ، شورک حاجی ، شورک توکچانلو ، زوباران ، مزرج ، آفکاریز ، هی‌هی ، چالاکی ، همت‌آباد ، پیش‌باغان ، قاسم‌آباد ، فرخان علیا و سفلی ، فرخان کهنه ، فرخان‌راه ، علی‌آباد ، کهنه‌مرود ، کلوخی ، نسیم آباد ، سراب ، گوجه ، محب سراج ، نوروزی ، محمدآباد غربی و شرقی ، یزدان‌آباد سفلی و علیا ، جنیدآباد ، شهر کهنه ، فیروز آباد ، قیطاقی ، یوسفخان ، فاروج و دیزاوند در حوزه نفوذ مستقیم شهر قرار دارند . این روستاها در حال حاضر اکثریت نیازهای آموزشی ، بهداشتی ، انتظامی و تجاری خود را روزانه از شهر قوچان تامین می‌کنند .
سایر مراکز و روستاها شامل 2 نقطه شهری فاروج و باجگیران و 296 روستا با 108927 نفر جمعیت (6/77 درصد از کل جمعیت شهرستان قوچان) در حوزه نفوذ غیرمستقیم شهر قوچان واقع شده‌اند .