پایان نامه بررسی نحوه و روش تدریس قران پایه ششم از نظر معلمان همان پایه

رشته کارشناسی دینی و عربی

چکیده تحقیق و نتایج :

نتایج این مطالعات بین‌المللی  نشان می‌دهد که توانایی دانش‌آموزان کشور ما در سطوح بالای یادگیری و به ویژه مهارتهای عملکردی و فرایندی در مقایسه با دانش‌آموزان کشورهای دیگر بسیار کمتر است از انجا که محتوی برنامه ‌های درسی ما در این درس با دیگر کشور‌ها یکسان است ، این ضعف بیشتر از روشهای نامناسب آموزش و یادگیری ناشی می شود که عملاً دانش‌اموزان را به سوی یادگیری ‌های حافظه‌ای سوق می‌دهد . لذا اکنون ضرورت استفاده و بکارگیری روشهای فعال تدریس بیش از پیش احساس می‌شود . در این روشها بر راه یادگیری و مهارتها چگونه آموختن بیش از انتقال حقایق و دانش‌ها تأکید می‌شود .

در عین حال ، سعی بر این است که یاگیرنده از طریق درگیر شدن در فعالیتها و تجربیات متنوع یادگیری به مجموعه‌ای از دانش‌ها ، مهارت و نگرشها دست یابد که خود در شکل گیری و تولید ‌آنها سهم داشته است. مهمترین ویژگی این روشها کمک به ایجاد و توسعه مهارتهای تفکر و یادگیری در دانش‌آموزان است که مشکل آموزشی کشور ما است به نظر می‌رسد تا حدود زیادی این مشکلات از طریق تدریس بر روش فعال قابل رفع است. مهارتهای که از این طریق حاصل می‌شوند ، بعنوان مهارتهای یادگیری مستمر و مادام العمر ، همیشگی ویاپدار به موارد مشابه تعمیم می‌یابند و در یادگیر‌های بعدی مورد استفاده قرار می‌گیرد در این روشها معلم در نقش یک راهنما و تسهیل کننده امر یادگیری ظاهر می‌شود او به دانش‌آموزان خود کمک می‌کند تا به مرور به یادگیری خود راهبر و خود ارزشیابی کننده مبدل شود .

ویژگی دیگر این روش‌ها آن است که باعث می‌شود دانش‌آموزان در کنار کسب دانش‌ها و مهارتهای یادگیری به مرور نسبت به علم و علم آموزی نگرشهای مثبتی پیدا کنند . نگرشهایی چون کنجکاوی بودن، داشتن تفکر، منطقی و باز بودن بینش و تفکر آنان برای پذیرش عقاید مدلل و یافته‌اهی علمی، رشد می‌یابد که عملاً به دانش‌آموزان فرصت می‌دهد تا هر چه بیشتر در مسیر علم آموزی و دریافت بینش علمی‌ گام بردارند .به هر حال اگر روشهای فعال تدریس با همه شرایط صحیح آن انجام شود منجر به پیشرفت تحصیلی، معنا دار شدن یادگیری و نفوذ مطالب کشف شده در عمیق ترین سوح یادگیری می‌شود و نهایتاُ باعث رشد توانایی‌های بالقوه دانش‌آموزان می‌شود.

مقدمه

آموزش قرآن از ابتدای رسالت وتاکنون ادامه دارد . از قدیم الایام آموزش های سنتی به روشهای متفاوت در همه جوامع بشری من جمله ایران بوده است. اما هیچ آموزش مدونی نبوده که با یک رویه به آموزش قرآن پرداخته شود. در برنامه آموزش جدید هدف جامعیت آموزش قرآن است. (کتاب معلم – چاپ اول – سال 91)

. بدین ترتیب لازم است که معلمان برای تدریس روشهای را بکار ببرند که ممکن است با روشهای که خود آنها آموزش دیده اند، بسیار متفاوت باشد. یعنی آنها باید دانش آموزان را به صورت فعال و متفکر در فرایند یادگیری دخالت دهند.  معلمان نردبانهایی را در اختیار دانش آموز می گذارند تا به سطوح درک و تفکر صعود کنند ولی این خود دانش آموزان هستند که باید از این نردبانها بالا بروند. براین اساس، تدریس یعنی درگیر ساختن دانش آموز در امر یادگیری. بعبارت دیگر تدریس یعنی وادار کردن دانش آموز به مشارکت فعال در فرایند ساختن دانش. یک معلم نه تنها نیازمند دانش موضوعی در ضمینه تدریس می باشد بلکه محتاج آن است که بداند دانش آموزچگونه یاد می گیرد و چگونه می توان آنها را به یادگیرندگانی فعال تبدیل کرد
از ابتدای نزول قرآن کریم تاکنون قرآن محور تعلیم و تربیت دینی بوده و اولین معلم پروردگار متعال به پیامبر علم آموخته( در آیه شریف اقرإ باسم ربک الذی خلق) و هدفاز رسالت تعلیم و تربیت اسلامی بوده (در آیه 2 سوره جمعه می خوانیم: هوالذی بعث فی الامین رسولا منهم یتلوا علیهم و آیاته و یزکیهم و یعلمهم الکتاب و الحکمه و ان کانوا من قبل لفی ضلال مبین) پس پیامبر عظیم الشان اسلام مأموریت یافتند تا مردم را هدایت و راهنمایی کنند و آموزه های دینی را از طریق قرآن به مردم بیاموزند. یعنی برنامه بعثت و رسالت پیامبر اکرم(ص) تزکیه مردم و تعلیم کتاب خدا و حکمتهای الهی که در آن است بوده است و قران کتاب همه انسانهاست و هرکس باید در هر سطح علمی و تقوا که قرار دارد می تواند بخوبی از آن بهره بگیرد.گویا تمام وسایل و ابزاری که برای کشف حقایق مربوط به زمین و آسمان اختراع شده همگی برای کشف معانی قرآن به وجود آمده است . ( مصطفی رافعی – سیری در قرآن -  1383 )

امید است نتایج این پژوهش نقطه شروع مناسبی برای تغییر رویکرد آموزشی از «استاد محوری» به «دانش آموز محوری» و از «یاددهی استاد» به «یادگیری دانش آموز» در موسسات آموزشی ایران باشد.

بیان مسئله

امروزه روش های متعددی در امر یادگیری- یاددهی وجود دارد. اینکه چه روشی را برای چه درسی و چه موقع بکار برده شود به انتخاب معلم و توانایی او در اجرای آن بستگی دارد. معلم باید در سه رکن تدریس یعنی شناخت دانس آموزان، موضوع و روش تدریس کارآمد باشد.معلم باید بر روشها و شیوه های گوناگون تدریس مسلط باشد و با توجه به وضعیت و نوع کلاس، روش تدریس مناسب را ماهرانه برای آن کلاس اجرا نماید. تدریس یکی از عناصر اصلی فرآیند آموزش و پرورش است که  در کارایی نظام آموزشی نقش موثری ایفا می کند. در جامعه ای که سیستم تعلیم و تربیت آن بدون بحث و انتقاد، مسائل آموزش داده شده را می پذیرد و بدون تفکر منعکس می کند، خطر پدید آمدن انسان هایی فاقد نیروی استدلال و تفکر در جامعه افزایش می یابد. امروزه تدریس بیشتر به معنای انتقال نعلومات از ذهن معلم به شاگرد است و ذهن فراگیر انباشته از مطالبی می شود که با نیاز و فکر آنها متناسب  نیست و زمینه رکود علمی و دلزدگی از فعایت های علمی را فراهم
می سازد. از مراحل مهم طراحی آموزشی انتخاب روش تدریس است، معلم بعد از انتخاب محتوا و قبل از تعیین وسیله، باید خط مشی و روش مناسب تدریس خود را انتخاب کند.( اکبر میر حسینی – 1372 ) به مجموعه تدابیر منظمی که برای رسیدن به هدف، باتوجه به شرایط و امکانات اتخاذ می شود، روش تدریس می گویند. ( علی اکبر سیف –  انتشارات آگاه - 1375 )

دراین پژوهش می خواهیم بدانیم آیا استفاده از روش های فعال تدریس بر میزان موفقیت دانش آموزان کلاس دوم و سوم در درس قرآن موثر است؟ آیا اصولاً بین روشهای فعال در موفقیت دانش آموزان با روشهای تدریس غیر فعال تفاوت وجود دارد؟ لذا تحقیق حاضر درپی آن است تا تفاوت روش تدریس فعال با روش تدریس غیرفعال در درس قرآن ششم ابتدایی از لحاظ پیشرفت تحصیلی مقایسه نماید.

اهمیت و ضرورت پژوهش

اهمیت مسأله‌ی میزان پیشرفت تحصیلی در درس عربی ناشی از اهمیت دانش عربی است. با توجه به اهمیت نقش قرآن در ابعاد مختلف زندگی، اهمیت و ضرورت بررسی و تحقیق علمی در مورد عوامل تأثیر گذار بر میزان پیشرفت تحصیلی عربی در بین دانش‌آموزان قابل توجیه است .

بنابراین میزان پیشرفت تحصیلی در درس عربی و دروس عربی دیگر نشان میدهد که آموزش عربی از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است . در نتیجه آگاهی از عوامل موثر بر میزان پیشرفت تحصیلی از اهمیت بالایی برخوردار است و این آگاهی بدون انجام تحقیق علمی، دقیق و منظم غیر ممکن است. پس انجام این طرح از ضرورت و اهمیت زیادی برخوردار است تا با استفاده از یافته های آن عوامل اثرگذار بر کاهش میزان پیشرفت تحصیلی مشخص شده و در جهت رفع آنها اقدامات لازم صورت گیرد و از این طریق به پیشرفت تحصیلی دیگر دروس عربیپایه نیز کمک شود.

در بسیاری از واقع شاید این بخش به دور از واقعیت نباشد که نه معلم می داند محتوا را به چه روش صحیح و سودمندی تدریس نامید و نه دانش آموز چگونگی یاد گرفتن را می داند. معلم صرفا درس می دهد و فراگیران نیز بطور موقتی حفظ می کنند، ما فقط یاد گرفته ایم درس بدهیم و دانش آموزان نیز آموخته اند که تنهاحفظ نمایند و چون و چرای مطالب را ار ما بپذیرند (شعاری نژاد، 1364).

تدریس در گذشته بر اساس دیدگاه متخصصان تعلیم به معنی انتقال معلومات بوده، اما صاحبنظران جدید تعلیم و تربیت بر این باورند که معلم باید روش دانستن را به دانش آموز بیاموزد، نه اینکه صرفا به انتقال معلومات و فرمولها اکتفا کند. معلم باید دانش آموز را کمک کند تا خود تجربه کند و از طریق تجارب خود مطالب را فرا بگیرد، لذا توجه به کیفیت و شیوه تدریس معلمان باید امری بسیار ضروری و جدی تلقی شود و برنامه ریزان و مسئولان موظفند که فرصت های لازم برای آشنایی هرچه بیشتر معلمان با روشها و الگوهای جدید و خلاق تدریس را فراهم نمود و شرایط و امکانات برای اجرای موفقیت آمیز این روشها آماده نمایند.

امروزه بسیاری از طراحان و مسئولان برنامه های آموزش و پرورش از شیوه های رایج تریس ناراضی هستند و به همین خاطر از نوآوری و نوگرایی در این ضمینه ، استقبال می کنند. این تحقیق بنا دارد با مقایسه روش های فعال تدریس بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان و مقایسه آن با روش های غیر فعال روشی را تبیین کند تا معلمین بتوانند با استفاده از آن موجب رشد قوه تفکر دانش آموزان شوند.