پایان نامه بررسی تطبیقی نظام مالیاتی ایران در مقایسه با دیگر کشورها(آلمان، فرانسه ،آفریقای جنوبی و ژاپن)

جهت اخذ مدرک کارشناسی

رشته حسابداری مالیاتی 

چکیده

مدیریت درامدمالیاتی یک کشور نمی تواند بدون شناخت از درامدمالیاتی حاکم ومدیریت آن به اهدافش برسد.این مقاله به شناسایی عوامل درامدمالیاتی مودیان مشاغل واولویت بندی این عوامل می پردازد.در این مقاله ویژگی های درامدمالیاتی چندین کشور مورد بررسی قرار می گیرد.استفاده از روش تحلیل مولفه های اصلی وچرخش واریماکس تعلق هر یک از متغیرها به هر یک از عوامل، تعیین شده است.درنتیجه؛سه عامل که بیشترین واریانس را داشتند، مشخص شدندکه به ترتیب اولویت عبارتند از:نخست، عدالت وکارکرد سازمان مالیاتی که متغیرهای عدالت، عدم اعتماد به مسئولین مالیاتی، شفافیت سازمان مالیاتی، نحوۀ خرج کرد مالیات، احساس مسئولیت، رشوه، ملموس نبودن خرج کرد مالیات ونوع پرداخت را در بر می گیرد؛دوم، صداقت واحساس مسئولیت مودیان که متغیرهای ندادن اطلاعات، دروغگویی، احساس افتخار از نپرداختن مالیات، احساس دین به جامعه یا یک امر خوشایند وپول زور را در بر می گیردوسوم؛ تمایل به پرداخت مالیات که متغیرهای فرار مالیاتی، چانه زنی، نپرداختن مالیات ومقاومت در پرداخت مالیات را در بر می گیرد.

کلمات کلیدی: درآمد، مالیات، مودی، ایران

در قالب تئوری های اقتصاد متعارف، مالیات اصلی ترین منبع نظام دولت هااست .در نتیجه علاوه بر آنکه ابزار تأمین هزینه های بخش عمومی است دارای آثار تخصیصی و توزیعی نیز هست. یک نقش کلیدی مالیات که در تحلیل های اقتصادی دولت جایگاه ویژه ای دارد، آثار توزیعی آن است. به همین خاطر نقش عادلانه بودن ابزار مالیات یک اصل از دو اصل اساسی آن (در کنار اصل کارآیی) می باشد. این مقاله وظیفه دارد نقش مالیات حقوق را بر نظام در ایران و مقایسه آن با چند کشور دیگر  مورد بررسی قرار دهد.

مقدمه

در مقایسه درامدمالیاتی ایران با کشور پیشرفته ،تعداد اظهارنامه های مورد رسیدگی به نسبت اظهارنامه های مورد قبول بسیار بالا است . فقدان اطلاعات مالیاتی،پیچیدگی و عدم شفافیت قوانین ،نوع رسیدگی مالیاتی را از مختصات یک رسیدگی بهینه دور می کند .

هر دولتی برای اداره جامعه و اجرای برنامه هایش نیازمند منابع و امکانات مالی است تا بتواند وظایفی را که از جانب مردم بر عهده گرفته است به نحو مطلوبی انجام دهد. مالیات به عنوان مهم ترین و سالم ترین منبع در امدی دولت ها از آغاز شکل گیری جوامع و دولت ها همیشه مورد توجه و بررسی بوده است. امروزه نیز در کلیه کشورها صاحب نظران مسائل اقتصادی ،بهترین منبع تامین هزینه های دولت را مالیات می دانند. اگرچه برخی کشورها ،از جمله ایران،به دلیل دسترسی به منابع جایگزین مانن در آمدهای نفتی ، آن چنان که شایسته است به در آمدهای مالیاتی توجه نمی کنند؛اما این کشورها نیز به نقش مهم و اساسی آن در ساختار بودجه خود اذعان دارندو به دنبال بررسی و چگونگی افزایش ظرفیت های مالیاتی خود هستند.

1-1-مالیات

مالیات وجوهی است که دولت برای تأمین هزینه های خود از اشخاص اخذ می کند مانند مالیات بر ارث، حق تمبر، مالیات بر درآمد املاک، مالیات بر درآمد حقوق، مالیات بر درآمدمشاغل، مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی و مالیات بر درآمد اتفاقی.

1-2-تاریخچه مالیات و دارائی در ایران

ایرانیان از زمان هخامنشیان برای دریافت مالیات و امور مالی کشور دفاتر و سازمانهای مرتبطی داشتند.

در زمان ساسانیان اخذ مالیات صورت کاملتری به خود گرفت و سه نوع مالیات بنام های اراضی، سرشماری و سرانه دریافت می شد، پس از تسلط اعراب به ایران، در زمان حجاج بن یوسف ثقفی دفاتر مالیاتی از فارسی به عربی برگردانده شد و در دوره سلجوقی با دستور عبدالملک کندری وزیر طغرل مجدد به فارسی بر گردانده شد.

در زمان سلطنت صفویه تجارت خارجی و درآمد گمرکی به مالیات اضافه و در دوره افشاریان گسترش بیشتری یافت.

در دوره قاجاریه وضع مالیه کشور به واسطه جنگها، مسافرتها و ضعف پادشاهان رو به رکود گذاشت و با زحمات طاقت فرسای امیرکبیر گامهای سودمندی برداشته و برای وصول، نگهداری و مصرف خزانه مقررات جدیدی وضع شد.

قبل از مشروطیت شاهان همه در آمدها و عواید کشور را در اختیار داشتند و همه مخارج نیز به فرمان و تصویب شخص او صورت می گرفت.

با انقلاب مشروطه در سال 1285 نخستین کابینه قانونی تشکیل و ناصرالملک به عنوان نخستین وزیر مالیه از مجلس شورای ملی رای اعتماد گرفت.

از سال 1300 به بعد، دگرگونیهای زیادی در وزارت مالیه رخ داد. بالأخره در سال 1353 قانون تشکیل وزارت امور اقتصادی و دارائی با 6 ماده به تصویب مجلس شورای ملی سابق رسید.

برنامه های مالیاتی بعنوان یکی از ابزارهای توسعه شمرده می شود.

در بسیاری کشورها شهروند معادل مالیات‌دهنده است. تقریبا همه جای دنیا برای هر فرد پذیرفته شده است که اگر در زندگی روزمره‌اش خدمتی دریافت می‌کند، باید هزینه‌اش را به طور مستقیم یا غیرمستقیم بپردازد. اکثر مالیات‌دهندگان تقریباً پذیرفته‌اند که چرا مالیات می‌دهند. آنها در ازای خدماتی که دریافت می کنند با رغبت مالیات خود را پرداخت می کنند و به همین دلیل با کم‌کاری و اسراف در بودجه کشور به شدت برخورد می‌کنند.

1-3-مفهوم کلی مالیات

واژه مالیات که از مال گرفته شده از نظر فرهنگ شناسان در معانی زیر بکار برده شده است: اجرو پاداش، زکات مال، سرپرستی و چراندن گله های گوسفند، در جریمه ای که حکومت به مناسبت ارتکاب جرائم ویژه از مرتکبین می گیرد، باج، خراج و بالاخره مالی که دولت ها بطور سالانه از شهروندان خود می گیرند. اما در اصطلاح اقتصاد دانان جدید مالیات این گونه تعریف شده است: مالیات مقدار پول و یا مالی است که شهروندان یک کشور طبق قانون به دولت خود می پردازند تا در جهت اداره امور کشور، تامین کالاها و خدمات عمومی و ضروری تضمین امنیت و دفاع همگانی و عمران و آبادانی توسط دولت مورد بهره برداری قرار بگیرد. مالیات ریشه تاریخی طولانی و عمیقی دارد و عمر آن با پیدایش نخستین حکومت ها و سازمان های مدیریت اجتماعی همراه می باشد. تنها نوع و مقدار مالیات و نحوه وصول آن متفاوت بوده است اصل آن هیچ گاه متروک نمی شده است. در برخی از کشورهای جهان باستان از قبیل کلده و آشور در بین النهرین(آتن) در فرنگ، وصول مالیات از مردم تابع قوانین مدون بوده ولی در بسیاری از نقاط جهان مسأله مالیات از نظر چگونگی وصول واندازه آن تابع اراده دولت مرکزی و یا پادشاه بوده است که در برابر دریافت مقدار پول و یا کالا در سال حکومت و فرمانداری مناطق گوناگون را به افراد واگذار می کرده است. حاکم منطقه نیز که به یک طایفه و قبیله بلوک و منطقه و یا شهر و ایالتی منصوب می شد آن اندازه از پول و کالا جهت دولت مرکز باافزودن مبالغ هنگفتی برای اداره امور منطقه و خود و ذخیره شخصی بطور سرانه و یا خانواری از مردمان زیر سلطه خود وصول می کرد. و در نپرداختن آن برای پادشاه و حاکم منطقه هیچ عذری پذیرفته نبود و شعار یا سر بده یا مالیات و خراج برای همگان مفهوم رعب انگیز خود را داشت. عجیب است که این روش منحوس حتی در میان سلاطین و حاکمان ستمگر پس از اسلام در کشورهای اسلامی مانند بنی امیه و بنی عباس تا نادرشاه افشار و پس از او نیز رایج بوده است و نادرشاه گنجینه های افسانه ای خود موسوم به کلات نادری را بیشتر از این طریق گردآورده بود. از دیگر تفاوت های عمده مسأله مالیات درگذشته و حاضر این است که سلاطین و رژیم های گذشته، مالیات را برای ایجاد عمران و آبادانی در کشور نمی گرفتند بلکه خراج ها، باج ها و مالیات های وصول شده را جزو دارائی و گنجینه های شخصی خود قرار داده و برای گردش امور دربار حرمسرا و تامین زندگی شاهزادگان و امیرزادگان عیاش و خوشگذران مورد بهره برداری قرار می دادند. حتی در بسیاری موارد حقوق سربازان از طریق صدور و فرمان، غارت همگانی شهرهای فتح شده و مغلوب تامین می شده است و نه از خزانه دولت. این گونه برخورد زشت زمامداران خود سر با مسأله مالیات و جایگزینی چپاولگرانه آن در ذهنیت مردم شرق موجب گشته تا اگر در مواردی هم مالیات در جهت مصلحت مردم بطور قانونی تنظیم گردد مردم سرباز زنند و بگونه ای از پرداخت آن گریز کنند و هم چون مردم کشورهائی که نظام قانونی بر آنان حاکم است مالیات را امری طبیعی و در برابر فعالیت های عمرانی و خدماتی و اداری دولت ندانند. غافل از این که مسأله تحریم عشر واکنشی مناسب در برابر اسراف کاری های حکام غاصب و ستمگر آن عصر بوده است و نمی تواند گوناگونی مفهوم مالیات در شرایط متفاوت تاریخی، دلیل بر مطلب باشد. این واژه بویژه در نظام جمهوری اسلامی دقیقا در نقطه مقابل آن مفاهیم نادرست تاریخی قرار دارد. و مالیات طبق قوانین و ضوابط معین خواهد شد و برای عمران و آبادی کشور و صیانت از اسلام مصرف می شود. از این رو در عصر حاضر یکی از پایه های استوار کشورداری ترقی و پیشرفت و ارائه خدمات به مردم و در نتیجه دریافت مالیات می باشد دریافت مالیات از جامعه در کشورهای جهان امری طبیعی و بر اساس سیاست مالی می باشد و در برخی از کشورهای صنعتی جهان 90 تا 98 درصد بودجه عمومی از طریق مالیات ها تامین می شود و مردم نیز هیچ گونه واکنش منفی در برابر آن بروز نمی دهند.