پروژه مرکز داده ها

Data Center چیست ؟   تا قبل از دهه 90 استفاده از اینترنت برای مردم عادی به سادگی امکان‌پذیر نبود، چرا که استفاده از امکانات اینترنت نیاز به دانش خاصی داشت. محیط خط فرمانی(Command Line) و ساختار غیر گرافیکی اینترنت سبب شده بود که کاربران عادی علاقه چندانی به استفاده از اینترنت نداشته باشند.    در اوایل دهه 90، پس از به وجود آمدن مفهوم وب در اینترنت (سال 1993 ) و پروتکل HTTP که به سادگی امکان به اشتراک گذاشتن مستندات در اینترنت را در اختیار کاربران قرار می‌داد، روز به روز بر تعداد کاربران اینترنت افزوده شد. از سوی دیگر با اضافه شدن کاربران اینترنت، حجم مستندات نیز روز به روز افزایش یافت. مسلماً خطوط سابق اینترنتی و سرورهای موجود، توانایی جوابگویی به خیل عظیم کاربران را نداشتند. همچنین با زیاد شدن کاربران و بالا رفتن حجم مستندات، و نیز سادگی انتشار اطلاعات در اینترنت، مفاهیم تجاری نیز وارد عرصه اینترنت شدند. شرکت‌های تجاری نیاز به سرورهایی داشتند که این امکان را به آنها بدهد که به سادگی و با سرعت بتوانند اطلاعات خود را در اختیار مشتریان و کاربران خود قرار دهند. بالطبع این امکان وجود نداشت که هر شرکت یا سازمانی که قصد راه‌اندازی سایت‌های اینترنتی را دارد، خود راساً اقدام به راه‌اندازی سرور خود کند، چرا که با وجود کاربران زیاد این سایت‌ها و حجم بالای ترافیک، نیاز به اتصال‌هایی با سرعت‌های بسیار بالا وجود داشت که مسلما حتی در صورتی که این امکان از لحاظ عملی وجود داشته باشد، هزینه بالایی را می‌طلبید. راه‌حلی که برای این مشکل به نظر رسید، راه‌اندازی مراکز خاصی تحت عنوان Data Center یا مراکز داده‌ای بود. Center Data ها با در اختیار داشتن اتصالات پرسرعته‌ای به اینترنت، و همچنین در اختیار داشتن سرورهای قوی و متعدد، امکان راه‌اندازی سرورهای وب را برای عموم مردم ممکن ساختند.  شرکت‌های تجاری و مردم می‌توانستند با اجاره کردن فضای محدودی در این سرورها، سایت‌های وب خود را معرض دید عموم قرار دهند. برخی شرکت‌های بزرگ نیز با توجه به نیاز خود، اقدام به اجاره کردن یک سرور در مرکز داده‌ای می‌کردند و آن را از راه دور با ابزارهای خاص کنترل می‌کردند.  اکنون با توجه به رشد سریع اینترنت، روز به روز به تعداد Data Center ها اضافه می‌شود به طوری که در حال حاضر در اکثر کشورهای پیشرفته این مراکز وجود دارند. تمرکز این مراکز بخصوص در کشور امریکا بسیار زیاد است. دلیل آن ارزان بودن نرخ اتصال به اینترنت و همچنین در دسترس بودن سرعت‌های بالا می‌باشد.   برخی از این  Data Center از طریق خطوط مختلف فیبرنوری، پهنای باندی بیش از Gbps4  را در اختیار دارند و تعداد سرورهای این Data Center معمولا بیش از 1000 است که بر اساس مشخصات به متقاضیان اجاره داده می‌شود. پارامترهای زیادی در قیمت اجاره ماهانه یک سرور تاثیرگذار است که می‌توان به سرعت CPU، مقدار حافظه RAM و اندازه Hard Disk ، حداکثر ترافیکی که ماهانه در اختیار هر سرور قرار می‌گیرد، سیستم عامل سرور و همچنین سابقه مرکز داده‌ای بستگی دارد.امروزه با رشد نیازهای کاربران به سرویس‌های مختلف، مراکز داده جهت در بر گرفتن تجهیزات، اطلاعات و برنامه‌های کاربردی حساس در فضایی کاملاً مطمئن و دارای قابلیت گسترش طراحی شده‌اند. برطبق تعریف ارایه شده ازجانب Renewable Energy Policy، مراکز داده متشکل از اجزای ضروری زیر ساختی هستند که کار پشتیبانی از اینترنت و تجارت‌الکترونیکی و بخش‌های ارتباطات الکترونیکی را به عهده دارند و در نتیجه تمامی سرویس‌های ارایه شده در آن‌ها باید دقیق، مطابق برنامه و بدون کوچکترین وقفه‌ای عمل نمایند. به طور کلی مراکز داده به عنوان مکانی جهت فراهم آوردن موارد زیر تعریف می‌شوند: ذخیره سازی، مدیریت، پردازش و تبادل اطلاعات دیجیتال و همچنین فراهم آوردن سرویس‌های کاربردی یا مدیریت جهت پردازش‌های اطلاعاتی.

با شروع هزاره سوم،بسیاری از محققان و اندیشمندان به نقش بارز فناوری اطلاعات در توسعه اقتصادی،سیاسی،اجتماعی و فرهنگی جوامع اذعان دارند.ایشان با توجه به تحولات شگرف در فناوری ارتباطات در دهه 90 میلادی اعتقاد به نقش مهم فناوری اطلاعات به عنوان منبع تحولات بنیادین در قرن بیست و یکم در جهان دارند.امروز باور جهانی به نقش مهم فناوری اطلاعات و ارتباطات در کاهش مشکلات فقر،نابرابری،بی سوادی،بهداشت و غیره اعتقاد دارد.در این راستا این فناوری         می تواند بخشی از استراتژی ملی توسعه در هر کشور قلمداد شود.

در حال حاضر با توسعه شبکه های ارتباطی اینترنت و رشد نمایی وب سایت ها،امکان ایجاد ارتباط میان پایگاه های داده ای و اطلاعاتی فراهم شده و موجب ایجاد جریان بی سابقه اطلاعات شده است.در این راستا بسیاری از سازمان ها و نهادهای بین المللی به تحقیق و ایجاد مراکز داده دست     زده اند.با ایجاد این مراکز امکان به اشتراک گذاری مجموعه منابع داده بصورت یکپارچه و پویا به عموم فراهم می شود.ارائه خدمات اطلاع رسانی،تجزیه و تحلیل داده ها ودر نهایت نمایه سازی آنها در محیط ایمن از جمله اهداف اولیه این مراکز می باشد.در ایران نیز طی دو سال گذشته ضمن توجه به اهمیت مراکز داده سعی بر شناخت،طراحی وایجاد چنین مراکزی در سطوح ملی و استانی شده است.برگزاری اولین همایش مراکز داده در سال 1383 در تهران را می توان به عنوان اولین قدم در آشنایی با فعالیت های مرتبط در این مقوله و هماهنگی مابین نهادها دانست.آنچه که مسلم است از نقش این مراکز در ایران و جهان طی دهه جاری میلادی به عنوان " مراکز تولید ارزش " برای همگان یاد   می شود.

از جمله موارد مهم دیگر در بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در هر کشور،نحوه تعامل دولت و شهروندان در عصر جدید می باشد.در این خصوص مفاهیمی چون دولت الکترونیکی مطرح می باشد که عمده بحث در این رابطه به چگونگی ارائه خدمات ملی به شهروندان به بهترین وجه ممکن         می باشد.بکارگیری دولت الکترونیک همانطور که سبب ارتقاء سطح خدمات می شود سبب ایجاد کارآیی بالاتر و ایجاد امکانات جدید همچون مشاوره الکترونیک،کنترل الکترونیک و مشارکت عمومی خواهد بود.لزوم شکل گیری دولت الکترونیکی منوط به شناخت دولت مردان از معماری کلان فناوری اطلاعات در حوزه های مختلف فرهنگی،اجتماعی،سیاسی و اقتصادی آن نظام است.ضمن اینکه مدیران فناوری اطلاعات موظف به تهیه معماری سازمانی حوزه خویش به منظور ارائه سیستم های اطلاعاتی یکپارچه درون سازمانی و برون سازمانی و بهبود روش ها و فرآیندها می باشند.

کاستن فاصله بین دولت و شهروند

دولت های پیشرفته با دشواری های حساس و جدیدی روبرو هستند. آنها می بایست سرویس های خود را با توجه به افزایش انتظارات شهروندان و مراکز تجاری در سطح کشور و بدون ایجاد هر گونه تنش در سطح جامعه ، حفظ ، و دائماً آنها را ارتقا دهند و بوروکراسی های اداری را تبدیل به سرویس های شهروند- محور و کارآمد کنند ، تا بدین وسیله با سرعت وکیفیتی که در ارائه خدمات خود عرضه    می نمایند ، بتوانند در سطح جهانی و ملی رقابت کنند.

ایجاد دولت الکترونیک ، روشی موفقیت آمیز برای کاستن آن دشواری های بوروکراتیک در کنار  بالا رفتن سطح انتظارات شهروندان بوده و می باشد و به منظور ارائه خدمات دولت الکترونیکی، وجود یک زیر ساخت اطلاعاتی در سطح ملی واجب است و نائل آمدن به اهداف دولت الکترونیک مستلزم در اختیار داشتن بستر انتقالی قابل دسترس برای تمامی شهروندان در سطح کشور است. این بستراطلاعاتی باید داده های مهم و حیاتی را با امنیت کامل و سرعت بالا در میان سازمان ها و شهروندان جا به جا کرده و بتواند به  راحتی   قابلیت های جدید را به  سرویس های موجود خود، بدون آنکه به کیفیت سرویس های موجود لطمه ای وارد شود، اضافه کند.

انگیزه ایجاد دولت الکترونیک در حقیقت ترمیم نحوه ارتباطات بین دولت با شهروندان، سازمانها و نهادهای دولتی و خصوصی در همه سطوح است. دولت الکترونیک خواهان نگاهی مجدد به    دشواری های موجوددر ارائه سرویس های دولتی به شهروندان است. دولت الکترونیک سعی در حل مشکلات مشترک بین سازمان های دولتی دارد. دولت الکترونیک می کوشد ارتباط خودرابا        بخش های خصوصی مستحکم تر کرده ، و آن را ارتقا بخشد.در سال های اخیر،شاهد فاصله گرفتن خدمات عمومی ارائه شده توسط دولت از سطح انتظارات شهروندان در جامعه هستیم و این فاصله بخصوص در بخش هایی که شهروند در مقام یک مشتری از دولت سرویس می گیرد(همچون بانکداری و سرویس های گمرکی) به وضوح خود را نشان می دهد.دولت ها ،دیگر قادر به حفظ و ارتقا سرویس های خود به روش سنتی جهت برآوردن نیازهای جامعه نمی باشند،مگر اینکه متوسل به ابزارهای جدیدی جهت حفظ کیفیت سرویس های خود در سطح جامعه شوند.دولت الکترونیکی یکی از آن ابزارهایی است که توانسته است در کم کردن فاصله بین شهروندان و دولت نقش بسزایی داشته باشد وشعار خود را در این راستا، برخورداری از سرویس های دولتی با ویژگی هایی چون دسترسی همگانی،عدالت اجتماعی،پاسخگویی و بهره وری در تمامی سطوح می داند.

در پاسخ به نیاز شهروندان و بطور کلی مشتریان دولت از هر صنفی که باشند،دولت های پیشرفته در سطوح استانی و کشوری خود اقدام به ایجاد دولت های محلی و مرکزی نموده اند که بتوانند به شهروندان خود بهترین سرویس را ارائه دهند.تمامی دولت های استانی در آن کشورها،حداقل،نقشه راه ارائه سرویس های هر چه بهتر و شهروند-محور خود را تدوین کرده اند.

کشورهای مختلف در ارائه راهکارها و سرویس های خود به شهروندانشان،استراتژی های مختلفی را دنبال می نمایند،ولی همه کشورهادر پیاده سازی پروژه دولت الکترونیکی خود،حداقل در دو فاز با هم مشترک هستندکه در ذیل به آنها اشاره می شود.

اولین گام در ایجاد یک دولت الکترونیک،استفاده از فناوری اینترنت و وب جهت اطلاع رسانی به شهروندان به صورت بهتر،و تبادل اطلاعات در ابتدائی ترین سطح،از طریق فرم هایی است که بر روی سایت های دولتی قرار داده می شود.این فاز بسیار ساده و ابتدائی خواهد بود اما برای فازهای بعدی به سرمایه گذاری بیشتر و بکارگیری نیروهای متخصص تری نیاز می باشد.

فاز دوم در راستای تحقق دولت الکترونیک،حرکت از سوی تبادل اطلاعات ساده و اولیه به سمت تغییر شکل تبادل اطلاعات با دولت و تحول در نحوه پردازش آنها توسط دولت است.این فاز عمدتاً بر روی حذف محدودیت های برقراری ارتباط با دولت متمرکز می شود تا دولت را به دولتی کارآمد و شهروند-گرا تبدیل می کند. دولت در این فاز نه تنها سریعتر و هوشمندانه تر به شهروندان پاسخ       می دهد،بلکه خود نیز،با شهروندان به صورتی متفاوت برخورد خواهد کرد.از مهمترین مزایای این فاز می توان به موارد زیر اشاره داشت:

ارتباط بهتر بین دولت و آنچه توسط دولت کنترل می شود(محیط تعاملی بهتر).

ارائه خدمات دولتی به شهروندان با هزینه کمتر،بهره وری بهتر و کیفیت بالاتر.

سطح بالاتری از ارتباطات بین شهروندان و دولت بدین صورت که با کمرنگ تر شدن ارتباطات فیزیکی بین آن دو،عملاًسطح اطمینان در تعاملات آنها بالاتر می رود.

بالا بردن ظرفیت دولت در تحلیل و کنترل اطلاعات شهروندان و نتیجتاً ارائه خدمات بهتر با توجه به اطلاعات کسب شده.

1-2- معماری کلان دولت الکترونیک

همان طور که قبلاً هم ذکر شد،اولین گام در تحقق دولت الکترونیکی،کاهش هزینه ها و افزایش سطح رفاه و آسایش شهروندان است.فاز بعدی،تغییر در نحوه برخورد و تعامل دولت و شهروندان و به عبارتی دیگر،دگرگونی در نحوه تعامل آنها است. در انتهای این دو فاز،شهروندان به ابزارهایی مجهز شده اند که توسط آنها می توانند با دولت خود، به صورت هدفمند در بالاترین سطح تعامل نمایند.

در چنین شرایطی،دولت از نظر شهروندان،همچون یک سازمان تک واحدی بزرگ به نظر می رسد.به همین دلیل،برای ارائه چنین سطحی از خدمات،دولت می بایست زیرساخت های مشترک بین     سازمان های مختلف خود را درلایه های اصلی فناوری،برنامه های کاربردی و زیرساخت شبکه ملی ایجاد کند.

به منظور ایجاد شبکه های هوشمند بین سازمان ها و نهادهای دولتی،معماری شبکه باید به صورتی باشد که سه ویژگی انعطاف پذیری ،یکپارچگی و انطباق پذیری را در بر داشته باشد.علاوه بر آن،این شبکه باید مصون و قابل اعتماد باشد.سرویس های زیر ساخت اطلاعاتی بایدبرای تمام شهروندان با سرعت بالا در دسترس باشد و این شبکه از سیستم کنترل ترافیک برخوردار گردد. هوشمندی این شبکه باید در سطح تشخیص نوع داده ها باشد،امنیت کامل داشته و سرویس هایش یکپارچه بوده،یعنی داده،صدا و تصویر یکجا در کنار هم بوده و مدیریت متمرکز داشته باشد