پایان نامه پژوهشی بر یافته های فلزی اورارتویی در شمال و شمال غرب ایران

فهرست و منابع پایان نامه پژوهشی بر یافته های فلزی اورارتویی در شمال و شمال غرب ایران

فهرست:

چکیده....................................................................................................................................................................... I

مقدمه..................................................................................................................................................................... III

فصل اول : کلیات                                                                                           

1 – 1 -  موضوع پژوهش و بیان مساله....................................................................................................... 2

1 – 2 -  پرسش اصلی و سوالات مطرح تحقیق ...................................................................................... 3

1 – 3 – فرضیه های مطرح تحقیق ............................................................................................................. 4

1 – 4 – اهداف تحقیق .................................................................................................................................... 5

1 – 4 – 1 – اهمیت ها و ضرورت ها ............................................................................................ 5

1 – 4 – 2  -  اهداف مطالعاتی ....................................................................................................... 6

1 – 4 – 3 – اهداف کاربردی ........................................................................................................... 7

1 – 5 -  سوابق پژوهشی مرتبط با مو.ضوع تحقیق.................................................................................. 7

1- 6- دشواری ها و محدودیت های تحقیق................................................................................................. 8

1 – 7-  روش تحقیق و نحوه ارجاع مطالب و منابع.................................................................................. 9

 

 

 

 

 

 

فصل دوم – جغرافیا و زمین ریخت شناسی سرزمینی اورارتو.

2 – 1 - مطالعات جغرافیایی ؛ اولین گام پژوهشهای باستانشناسی  ................................................ 13

2- 1- 1-  تعریف جغرافیا ............................................................................................................... 13

2- 1- 2-  اهمیت جغرافیا در پژوهش های باستان شناسی ................................................. 14

2-2-  نحوه مطالعه و بررسی جغرافیای سرزمینی اورارتو.................................................................... 16

2-3- جغرافیای شرق آناتولی ...................................................................................................................... 18

2- 3- 1-  کوهها و ناهمواریهای شرق آناتولی ........................................................................... 18

2- 3- 1- 1-  کوه آرارات ................................................................................................... 19

2- 3- 1- 2-  کوههای جیلو- سات ................................................................................. 19

2- 3- 1- 3-  کوههای حکاری ......................................................................................... 20

2- 3- 1- 4-  کوههای توروس .......................................................................................... 20

2- 3- 1- 5-  کوههای توروس آلا..................................................................................... 21

2- 3- 1- 6-  کوه ارجییس .............................................................................................. 21

2- 3- 1- 7-  کوه نمرود...................................................................................................... 22

2- 3- 1- 8-  کوه سبحان................................................................................................... 22

2 – 3 – 2 – دریاچه وان ............................................................................................................... 23

2 – 3 – 3  - معادن شرق آناتولی ............................................................................................... 23

2- 3- 3- 1- معادن آهن..................................................................................................... 24

2- 3- 3- 2- معادن مس..................................................................................................... 25

 

 

2- 3- 3- 3- معادن طلا و نقره.......................................................................................... 26

2- 3- 3- 4- سایر فلزات...................................................................................................... 28

2 – 4 - جغرافیای قفقاز.

2 – 4 – 1 - کلیات جغرافیای قفقاز............................................................................................. 29

2 – 4 – 2 - زمین ریخت شناسی قفقاز..................................................................................... 31

2  - 4 -  3 - پستی ها و بلندی های قفقاز ............................................................................... 32

2 – 4 – 4 - رشته کوههای  قفقاز جنوبی ( قفقاز کوچک ) ................................................ 33

2 – 4 - 4 - 1 - رشته کوه  بزیب ............................................................................... 33

2– 4 – 4 – 2 - رشته کوه کودوری............................................................................... 34

2 – 4 – 4 – 3 – رشته کوه کارتلی .............................................................................. 34  

2 – 4 – 4 – 4 - رشته کوه شاه داغ ............................................................................ 34

 2- 4 - 4- 5 - مورو داغ ................................................................................................... 35

2 - 4 - 4 - 6 - رشته کوه لنگه بیز ............................................................................... 35

2 - 4 - 4 – 7 - رشته کوه گویجه شرقی ( سوان شرقی )...................................... 36

2 - 4 -4  - 8 - رشته کوه زنگه زور................................................................................ 36

2 - 4 – 4 – 9 - رشته کوه واردنیس............................................................................. 36

2 - 4 - 4 - 10- رشته کوه مسختی............................................................................... 36

2 – 4 – 4 – 11 - رشته کوه جاواختی ....................................................................... 37

2 - 4 - 4 - 12 - رشته کوه تریا لتی............................................................................. 37

 

 

 

2 - 4 - 4 - 13 – آلاداش ................................................................................................ 37

2 – 4 - 5 - فلاتها ، جلگه ها و دشتهای قفقاز ( قفقاز جنوبی ).

2- 4- 5- 1-  فلات ارمنستان .......................................................................................... 38

2-4-5-2- دشت مغان ......................................................................................................... 39

2-4-5-3- دشت آرارات....................................................................................................... 40

2-4-5-4- جلگه کر _ارس ................................................................................................ 40

2-4-5- 5- دشت گنجه _قازاخ ....................................................................................... 41

2-4- 5 -6- جلگه لنکران .................................................................................................. 42

 2- 4- 6 - رودها و دریاچه ها قفقاز جنوبی  ............................................................................ 42

2- 4 - 6 - 1- دریاچه سوان ( گویجه ) ........................................................................ 43

2- 4- 6 -2 - رود کر ( کورا )............................................................................................ 43

2- 4- 6- 3- رود ارس ........................................................................................................ 44

2 -  4- 7 - معادن قفقاز جنوبی ................................................................................................... 44

2 – 5 - جغرافیای شمالغرب و شمال ایران ........................................................................................... 47

2-5-1- زمین ریخت شناسی ( ژئومورفولوژی ) شمالغرب ایران........................................... 48

2-5-1-1- کوهستان قره داغ ( = قراجه داغ = ارسباران)........................................... 53

2-5- 1-2- رشته سبلان – جلفا ..................................................................................... 54

2-5-1-3- رشته سهند – برقوش .................................................................................... 55

2-5-1-4- کوهستان قره داش یا تکاب  ......................................................................... 56

2-5-1- 5- رشته میشو داغ .............................................................................................. 56

 

 

2- 5-2- حوضه های آبریز شمالغرب ایران ................................................................................ 57

2-5-2-1- حوضه آبریز ارس و خزر  ............................................................................... 57

2-5-2-2- حوضه آبریز دریاچه ارومیه ........................................................................... 58

2-5-2-3- حوضه آبریز دجله ............................................................................................ 59

2-5-3- دریاچه ارومیه ..................................................................................................................... 59

2-5- 4- جغرافیای شمال ایران ( سرزمین تالش ) ................................................................. 61

2- 5- 4- 1- موقعیت جغرافیایی سرزمین تالش ........................................................ 61

2- 5- 4- 2- پستی و بلندیهای تالش ............................................................................. 63

2- 5- 5- پتانسیلهای معدنی شمالغرب ایران.............................................................................. 66

2- 5- 5- 1- معادن آهن..................................................................................................... 67

2- 5- 5- 2- معادن مس..................................................................................................... 67

2- 5- 5- 3- معادن طلا....................................................................................................... 70

2- 5- 5- 4- معادن نقره...................................................................................................... 71

2- 5- 5- 5- معادن سرب و روی...................................................................................... 72

2- 5- 4- 6- معمای معادن قلع......................................................................................... 73

 

 

فصل سوم – مبانی تاریخی امپراتوری و تمدن اورارتو.

3 -  1 – مقدمه................................................................................................................................................ 80   

3 - 2 - آثار دوران پارینه سنگی در محدوده جغرافیایی امپراتوری اورارتو.

 3- 2- 1- پارینه سنگی آناتولی..................................................................................................... 81

3- 2- 2- پارینه سنگی قفقاز جنوبی............................................................................................ 81  

3- 2- 3- پارینه سنگی شمالغرب ایران ...................................................................................... 82

3- 3- استقرار های دوره نوسنگی در محدوده جغرافیایی امپراتوری اورارتو.

3- 3- 1- استقرار های دوره نوسنگی آناتولی............................................................................. 82

3- 3- 2- استقرار های دوره نوسنگی قفقاز جنوبی................................................................... 83

3- 3- 3-  استقرار های دوره نوسنگی شمالغرب ایران............................................................ 83

3- 3- 3- 1- تپه حاجی فیروز........................................................................................... 84

3- 3- 3- 2- دالما تپه.......................................................................................................... 84

3- 4- استقرارهای دوران مس- سنگی شمالغرب ایران

3- 4- 1-   پیزدلی تپه...................................................................................................................... 86

3- 4- 2- یانیک تپه ......................................................................................................................... 86

3- 4- 3- گوی تپه ............................................................................................................................ 87

3- 5- استقرار های عصر برنز و آهن در محدوده جغرافیایی امپراتوری اورارتو.

3- 5- 1- استقرار های عصر برنز و آهن آناتولی......................................................................... 88

3- 5- 2- استقرار های عصر برنز و آهن قفقاز جنوبی.............................................................. 90

 

 

3- 5- 3- استقرار های عصر برنز و آهن شمالغرب ایران......................................................... 91

3- 5- 3- 1- یانیک تپه........................................................................................................ 92

3- 5- 3- 2-  توپراقلی تپه.................................................................................................. 93

3- 5- 3- 3- گوی تپه.......................................................................................................... 94

3- 5- 3- 4- هفتوان تپه...................................................................................................... 95

3- 5- 3- 5- دینخواه تپه ................................................................................................... 97

3- 5- 3- 6- تپه حسنلو .................................................................................................... 97

3- 5- 3- 7- کردلر تپه........................................................................................................ 99

3- 6-  پیشینه تاریخی تالش ................................................................................................................... 101

3- 6- 1- تپه مارلیک ( چراغعلی تپه ).................................................................................... 104

3- 6- 2- محوطه باستانی میانرود............................................................................................... 104

3- 6- 3- گورستان باستانی اسب سرا ..................................................................................... 105

3- 6- 4- مریان و گورستان باستانی تندوین ......................................................................... 105

3- 6- 5-  آق اولر........................................................................................................................... 106

3- 6- 6- تول گیلان ..................................................................................................................... 106

3- 6- 7- گورستان باستانی کورامار .......................................................................................... 107

3- 7- اقوام پیشین و معاصر اورارتو......................................................................................................... 108

3- 7- 1- کاسی ها ......................................................................................................................... 110

 

 

3- 7- 2- سوباریها........................................................................................................................... 111

3- 7- 3- گوتی ها............................................................................................................................ 111

3- 7- 4- لولوبی ها.......................................................................................................................... 112

3- 7- 5- خاریمیدانیها................................................................................................................... 113

3- 7- 6- میتانی ها ........................................................................................................................ 113

3- 7- 7-  هوری ها ....................................................................................................................... 115

3- 7- 8-  هیتی ها ....................................................................................................................... 118

3- 7- 9- آشوری ها........................................................................................................................ 121

3- 7- 10- کیمری ها ( سیمری ها )........................................................................................ 122

3- 7- 11- سکاها ( سیتها )......................................................................................................... 123

3- 7- 12- مانایی ها....................................................................................................................... 124

3- 7- 13- مادها.............................................................................................................................. 125

3- 8-  امپراتوری اورارتو.

3- 8- 1- اتحادیه نائیری................................................................................................................ 127

3- 8- 2- تغییر فرم اتحادیه نائیری به کشور اورارتو............................................................ 128

3- 8- 3- پادشاهان اورارتو و تحولات جدید منطقه ای و شمالغرب ایران....................... 131

3- 8- 3- 1- آرامو (آرمه) ............................................................................................... 132

3- 8- 3- 1- 1- پادشاهی آرامو............................................................................. 132

 

 

3- 8- 3- 1- 2- تقابل با آشور .............................................................................. 133

3- 8- 3- 1- 3- آرزاشگون ( آرزاشگو) .............................................................. 135

3- 8- 3- 2- ساردوری اول ............................................................................................ 136

3- 8- 3- 2- 1- خط اورارتو................................................................................... 137

3- 8- 3- 2- 2- زبان اورارتو ................................................................................. 137

3- 8- 3- 2- 3- کتیبه های اورارتو...................................................................... 138

3- 8- 3- 2- 4- شمالغرب ایران و امپراتوری نوپا ........................................... 138

3- 8- 3- 3- پادشاهی ایشپونی و  منوا................................................................... 140

3- 8- 3- 3- 1- ایشپونی و نخستین گامها بسوی شمالغرب ایران............ 140

3- 8- 3- 3- 2- منوا و توجه به قفقاز در ادامه پیشروی های ایشپونی..... 141

3- 8- 3- 3- 3- کتیبه های منوا در اشنویه و داش تپه ............................... 144

3- 8- 3- 3- 4- دین و خدایان اورارتو................................................................ 145

3- 8- 3- 5- آرگیشتی اول و تسلط بر دریاچه ارومیه.......................................... 150

3- 8- 3- 5- 1- کتیبه آرگیشتی اول در جوان قلعه...................................... 153

3- 8- 3- 6- ساردوری دوم و تسلط کامل بر ارمنستان.......................................... 154

3- 8- 3- 7- روسای اول و اتحاد با ماد........................................................................ 159

3- 8- 3- 7- 1- کتیبه روسای اول در محمودآباد (ارومیه).......................... 162

3- 8- 3- 7- 2- استل موانا ................................................................................... 162

 

 

 

3- 8- 3- 8- آرگیشتی دوم و ثبات سیاسی اورارتو................................................. 162

 3- 8- 3- 8- 1- کتیبه آرگیشتی دوم در رازلیق........................................... 164

 3- 8- 3- 8- 2- کتیبه آرگیشتی دوم در نشتبان......................................... 164

 3- 8- 3- 8- 3- کتیبه آرگیشتی دوم  شیشه .............................................. 164

3- 8- 3- 9- روسای دوم، اتحاد با کیمری ها و جنگ با سکاها ........................... 164

 3- 8- 3- 9- 1- کتیبه روسای دوم در سیقیندل....................................... 166

3- 8- 3- 9- 2- کتیبه روسای دوم در بسطام.............................................. 166     

3- 8- 3- 10- ساردوری سوم......................................................................................... 166

3- 8- 3- 11- روسای سوم............................................................................................. 167

3- 9- شواهد باستانشناختی حضور اورارتو در شمالغرب ایران........................................................ 169

3- 9- 1-  محوطه ها و تپه های باستانی با دوره های فرهنگی استقرارهای اورارتویی

 درشمالغرب ایران.............................................................................................................................. 171

3- 9- 2-  قلعه های اورارتویی شمالغرب ایران....................................................................... 179

3- 9- 3- صخره تراشی و اتاقهای صخره ای اورارتویی شمالغرب ایران........................... 182

3- 9- 4-  راهدارخانه های اورارتویی شمالغرب ایران........................................................... 183

3- 9- 5-  تاسیسات آبرسانی اورارتویی.................................................................................... 184

3- 9- 6- دژ شهر اورارتویی بسطام............................................................................................ 184

 

 

 

 

 

فصل چهارم – مبانی متالورژی و هنرفلز کاری در هزاره دوم و اول پیش از میلاد.

4- 1- مقدمه.................................................................................................................................................. 188

4- 1- 1- لزوم آشنایی با آرکئومتالوژی ( باستان فلزشناسی )........................................... 188

4- 1- 2- اصطالاحات و مفاهیم تخصصی متالورژی............................................................... 189

4- 1- 2- 1- آلیاژ............................................................................................................... 190

4- 1- 2- 2- استحصال فلزات......................................................................................... 190

4- 1- 2- 3- الکتروم......................................................................................................... 190

4- 1- 2- 4- بوته ذوب فلز.............................................................................................. 191

4- 1- 2- 5- تشویه............................................................................................................ 191

4- 1- 2- 6- ذوب فلز....................................................................................................... 192

4- 1- 2- 7- ذوب مات..................................................................................................... 195

4- 1- 2- 8- قالکاری......................................................................................................... 197

4- 1- 2- 9- فلزکاری باستانی ( آهنگری )................................................................. 197

4- 1- 2- 10- فن شناسی اشیا فلزی.......................................................................... 198

4- 1- 2- 11- کانه............................................................................................................ 198

4- 1- 2- 12- کانه آرایی ( پرعیار سازی )................................................................. 199

4- 2-  فلزشناسی ( مهندسی متالوژی )............................................................................................... 199

4- 2- 1- تعریف فلز....................................................................................................................... 203

4- 2- 2- ویژگی های شاخص فلزات......................................................................................... 204

4- 2- 3- تاریخچه کشف فلزات.................................................................................................. 205

4- 2- 3- 1- گذر از نوسنگی به دوران فلز................................................................. 205

4- 2- 3- 2- استخراج مس و شناسایی دیگر فلزات................................................ 207

4- 2- 3- 3- فن آوری تولید آلیاژ................................................................................. 209

4- 2- 3- 4- شناسایی و تولید آهن ............................................................................ 211

4- 2- 4- فلزات هفتگانه دوران باستان...................................................................................... 213

4- 2- 4- 1- طلا................................................................................................................ 214

4- 2- 4- 1- 1- مشخصات عمومی طلا.......................................................... 214

4- 2- 4- 1- 2- تاریخچه طلا............................................................................ 215

4- 2- 4- 1- 3- پیدایش در طبیعت طلا..................................................... 216  

4- 2- 4- 1- 4- روش استخراج طلا................................................................ 216

4- 2- 4- 1- 5-  آلیاژهای طلا.......................................................................... 217

4- 2- 4- 2- نقره................................................................................................................ 218

4- 2- 4- 2- 1- مشخصات عمومی نقره......................................................... 218

4- 2- 4- 2- 2- تاریخچه نقره........................................................................... 218

4- 2- 4- 2- 3- پایداری و خوردگی نقره....................................................... 219

4- 2- 4- 3-  مس. ........................................................................................................... 220

4- 2- 4- 3- 1- مشخصات عمومی مس......................................................... 220

4- 2- 4- 3- 2- تاریخچه مس........................................................................... 221

4- 2- 4- 3- 3- پیدایش در طبیعت مس  .................................................. 222

4- 2- 4- 3- 4- استخراج و استفاده مس...................................................... 222 

 

 

4- 2- 4- 3- 5- آلیاژ های مس......................................................................... 223

4- 2- 4- 3- 5- 1-  مفرغ ( برنز )...................................................... 223

4- 2- 4- 3- 5- 2-  برنج....................................................................... 226

4- 2- 4- 3- 5- 3-  سفید روی........................................................... 226

4- 2- 4- 3- 6- اکسیداسیون و خوردگی مس............................................ 228

4- 2- 4- 4-  قلع ............................................................................................................. 230

4- 2- 4- 4- 1- مشخصات عمومی قلع.......................................................... 230

4- 2- 4- 4- 2- تاریخچه قلع............................................................................ 230

4- 2- 4- 4- 3- پیدایش در طبیعت قلع....................................................... 231

4- 2- 4- 4- 4- آلیاژ های قلع.......................................................................... 231

4- 2- 4- 4- 5- پایداری و آسیب های خوردگی قلع................................. 231

4- 2- 4- 5- سرب ........................................................................................................... 232

4- 2- 4- 5- 1- مشخصات عمومی.................................................................. 232

4- 2- 4- 5- 2- تاریخچه سرب......................................................................... 233

4- 2- 4- 5- 3- آلیاژ های سرب ..................................................................... 233

4- 2- 4- 6- روی............................................................................................................... 234

4- 2- 4- 6- 1- مشخصات عمومی.................................................................. 234

4- 2- 4- 6- 2-  تاریخچه روی......................................................................... 235

4- 2- 4- 6- 3- پیدایش روی در طبیعت...................................................... 235

4- 2- 4- 6- 4- آلیاژهای روی ( سرب و روی )........................................... 235

 

 

4- 2- 4- 7- آهن ............................................................................................................. 236

4- 2- 4- 7- 1- مشخصات عمومی آهن ....................................................... 237

4- 2- 4- 7- 2- تاریخچه آهن ......................................................................... 237

4- 2- 4- 7- 3- پیدایش آهن در طبیعت...................................................... 240

4- 2- 4- 7- 4- آلیاژهای آهن.......................................................................... 241

4- 2- 4- 7- 5- پایداری و آسیب های خوردگی آهن................................ 242

4- 3-  تکنیک ها و اصول فلزکاری در دوران باستان......................................................................... 245

4- 3- 1- آهسته سرد کردن پس از دوباره گرم کردن ( از تردی کاستن ).................... 245

4- 3- 2- اتصالات فراورده های فلزی........................................................................................ 245

4- 3- 3- برجسته کاری................................................................................................................ 246

4- 3- 4- برجسته کاری یا چکش کاری از داخل.................................................................. 247

4- 3- 5- ترصیع.............................................................................................................................. 247

4- 3- 6- حکاکی............................................................................................................................. 248

4- 3- 7- ریخته گری..................................................................................................................... 248

4- 3- 8- قالب باز............................................................................................................................ 249

4- 3- 9- قالب بسته یا دو کفه.................................................................................................... 250

4- 3- 10- شیوه ریخته گری در جا.......................................................................................... 250

4- 3- 11- قلمزنی.......................................................................................................................... 251

4- 3- 12- کنده کاری.................................................................................................................. 252

 

 

 

4- 3- 10-  لحیم کاری................................................................................................................ 252

4- 4- ظهور و توسعه هنرفلزکاری شرق نزدیک در  هزاره دوم و اول ق.م................................... 254

4- 4- 1- هنرفلزکاری در ایران.................................................................................................... 255

4- 4- 1- 1- فلزکاری شمالغرب ایران ( هزاره دوم ق.م. )...................................... 255

4- 4- 1- 2- شمال ایران.................................................................................................. 259

4- 4- 1- 3- مفرغ کاری لرستان ( هزاره دوم و اول ق.م. )................................... 263

4- 4- 2- هنرفلزکاری در بین النهرین...................................................................................... 267

4- 4- 2- 1- سومر............................................................................................................. 267

4- 4- 2- 2- آشور.............................................................................................................. 267

4- 4- 3- هنرصنعت فلزکاری در قفقاز جنوبی....................................................................... 269 

4- 4- 4-  هنرفلزکاری در آناتولی............................................................................................... 272

4- 4- 5- فلزکاری اورارتو.............................................................................................................. 278

 

فصل پنجم، معرفی و تحلیل، "یافته های فلزی اورارتویی" در شمال و شمالغرب ایران.

5- 1- مقدمه.................................................................................................................................................. 283

5- 2- معرفی و تحلیل، جنگ افزارهای اورارتویی............................................................................... 285

5- 2- 1- کلاهخود های منتسب به اورارتو.............................................................................. 285

5- 2- 1- 1- اثر شماره 1................................................................................................ 286

5- 2- 1- 2- اثر شماره  2............................................................................................... 288

 

 

 

5- 2- 1- 3- اثر شماره 3................................................................................................ 290

5- 2- 2- کمربندهای منتسب به اورارتو................................................................................... 297

5- 2- 2- 1- اثر شماره 1................................................................................................ 298

5- 2- 2- 2-  اثر شماره 2............................................................................................... 300

5- 2- 2- 3- اثر شماره 3................................................................................................ 302

5- 2- 3- سرنیزه و سرپیکانهای اورارتویی................................................................................ 304

5- 2- 3- 1-  اثر شماره 1............................................................................................... 305

5- 2- 3- 2-  اثر شماره 2............................................................................................... 307

5- 2- 3- 3-  اثر شماره 3............................................................................................... 308

5- 2- 3- 4-  اثر شماره 4............................................................................................... 309

5- 2- 4- اثر شماره 1 .................................................................................................................. 312

5- 3- معرفی و تحلیل زیورآلات فلزی اورارتو...................................................................................... 314

5- 3- 1-  اثر شماره 1.................................................................................................................. 314

5- 3-2-  اثر شماره 2.................................................................................................................... 318

5- 3- 3- اثر شماره 3.................................................................................................................... 319

5- 3- 4- اثر شماره 4.................................................................................................................... 320

5- 3- 5- اثر شماره 5.................................................................................................................... 321

5- 3- 6- اثر شماره 6.................................................................................................................... 322

5- 3- 7- اثر شماره 7 .................................................................................................................. 324

 

5- 3- 8- اثر شماره 8.................................................................................................................... 325

5- 3- 9- اثر شماره 9.................................................................................................................... 326

5- 3- 10- اثر شماره 10............................................................................................................. 327

5- 3 – 11- اثر شماره 11.......................................................................................................... 328

5- 3- 12- اثر شماره 12............................................................................................................. 329

5- 3- 13- اثر شماره 13............................................................................................................. 331

5- 3- 14- اثر شماره 14............................................................................................................. 332

5- 3- 15- اثر شماره 15............................................................................................................. 333

5- 4- معرفی و تحلیل ظرف فلزی و اشیا روزمره................................................................................ 335

5- 4- 1- اثر شماره 1.................................................................................................................... 336

5- 4- 2- اثر شماره 2.................................................................................................................... 337

5- 4- 3- اثر شماره 3.................................................................................................................... 339

5- 4- 4- اثر شماره 4.................................................................................................................... 340

5- 4- 5- اثر شماره5..................................................................................................................... 341

5- 4- 6- اثر شماره 6.................................................................................................................... 342

5- 4- 7- اثر شماره 7.................................................................................................................... 344

5- 4- 8-  اثر شماره 8.................................................................................................................. 345

5- 5- سایر اشیا فلزی اورارتویی............................................................................................................... 346

 

 

 

 

فصل ششم، نتیجه گیری و جمعبندی.

6- 1- مقدمه................................................................................................................................................... 351

6- 2- نتایج بررسی جغرافیای سرزمینی و تاریخی اورارتو................................................................ 352

6- 3- نتایج مطالعات متالورژیکی - تاریخی سرزمین اورارتو............................................................ 354

6- 4- نتایج مطالعات آماری یافته های فلزی اورارتویی در ایران..................................................... 356

6- 5- نتایج مطالعات تحلیلی و مقایسه ای یافته های فلزی اورارتویی در ایران......................... 359

6- 6- نتایج مطالعات تحلیلی یافته های اورارتویی در شمال............................................................ 367

6- 7- ارائه نظرات جدید و پیشنهاد برای ادامه کار............................................................................ 370

لوحه ها.............................................................................................................................................................. 371

منابع :

1- منابع فارسی................................................................................................................................. 404

2- منابع لاتین

 

منبع:

 

1- آقانباتی، علی(1383): " زمین شناسی ایران"، تهران: وزارت صنایع و معادن، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور.چاپ دوم.

2- ابراهیمی لویه، عادل (1384):  " تپه مارلیک"،  تهران: انتشارات دفتر پژوهشهای فرهنگی، چاپ اول.

3- اپهام پوپ، آرتور ( 1384): " شاهکارهای هنر ایران"، اقتباس و نگارش: پرویز ناتل خانلری، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ سوم.

4- احسانی، محمد تقی ( 1382): "هفت هزار سال هنر فلزکاری در ایران"،  تهران: انتشارات علمی فرهنگی، چاپ دوم.

5- امیر احمدیان، بهرام ( 1381): "جغرافیای کامل قفقاز"، تهران: انتشارات سازمان جغرافیایی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، چاپ اول.

6- ایروانی، فرشید (1380): " نقوش تزئینی بر روی آلات و ادوات جنگی اورارتو"، پایان نامه کارشناسی ارشد، تهران دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز.

7- بدیعی، ربیع ( 1373): "جغرافیای مفصل ایران"، جلد اول، تهران: انتشارات اقبال، چاپ پنجم.

8- بدیعی، ربیع ( 1373): "جغرافیای مفصل ایران"، جلد سوم، تهران: انتشارات اقبال، چاپ پنجم.

9- برنی، چارلز و لانگ، مارشال( 1386): " تاریخ اقوام کوه نشین شمالغربی ایران"، ترجمه: هوشنگ صادقی، تهران: انتشارات نگاه، چاپ اول.

10- بریفول، ارهارد( 1381):  " مهندسی طلاسازی"، مترجم: رضا فرامرزی، جلد اول، تهران: نشر طراح، چاپ اول.

11- بشاش کنزق، رسول (1383): " قرائت دو کتیبه تازه اورارتویی در آذربایجان و تول تالش"،         ( مجموعه مقالات همایش بین المللی باستانشناسی ایران: حوضه شمال غرب.) تهران: انتشارات پژوهشکده باستان شناسی، چاپ اول.

12- بهزادی، رقیه (1384): " قومهای کهن در قفقاز، ماورای قفقاز، بین النهرین، هلال حاصلخیز "، تهران: انتشارات:  نشر نی، چاپ دوم.

13- بهمنش، احمد (1374): " تاریخ ملل قدیم آسیای غربی"، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ پنجم.

14- پرادا، ادیت (1383): " هنر ایران باستان"، با همکاری و کمک: رابرت دایسون و چالز ویلکینسون، ترجمه: یوسف مجیدزاده، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم.

15- پیت من، هالی(1384): " هنر عصر مفرغ جنوب شرق ایران و آسیای میانه غربی و دره سند "، ترجمه: کوروش روستایی، تهران: انتشارات پیشین پژوه، مهر بردیا، چاپ اول.

16- پیوتروفسکی، بوریس .ب. (1348): " اورارتو"، ترجمه: عنایت الله رضا، تهران: انتشارات: بنیاد فرهنگ ایران.

17- پیوتروفسکی، بوریس .ب. (1381) : " اورارتو"، ترجمه: رشید برناک، تهران: انتشارات: اندیشه نو، چاپ اول.

18- پیوتروفسکی، بوریس .ب. (1383) : " تمدن اورارتو و باستانشناسی اورارتو پس از 1960"، ترجمه: حمید خطیب شهیدی، تهران: انتشارات: پژوهشکده باستانشناسی، سازمان میراث فرهنگی کشور. چاپ اول.

19- تبریزی، محمدصالح ( معدنچی باشی ) (1349) : " معدن نامه، فهرستی از معادن ایران در سالهای 1240 – 1270 هجری شمسی "، مصحح و تدوینگر: عباس پرورش.

20- توحیدی، ناصر ( 1364): " سیر تکامل تولید آهن و فولاد در ایران و جهان"، تهران: انتشارات امیرکبیر.

21- جبارلوی شبستری، ب (1380): " بررسی نوسانهای سطح دریاچه ارومیه در دوران کواترنری " اولین همایش دریاچه ارومیه، دانشکده ارومیه.

22- حاجی زاده، کریم(1374): " بررسی استقرارهای اورارتویی در شمالغرب ایران"، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.

23- خسروتهرانی، خسرو(1381): " زمین شناسی تاریخی"، تهران: انتشارات کلیدر چاپ اول.

24- خطیب شهیدی، حمید (1383) " پژوهش های جدید در حسنلو و باز نگری لایه های فوقانی آن " ( مجموعه مقالات همایش بین المللی باستانشناسی ایران : حوضه شمال غرب. )، تهران: انتشارات پژوهشکده باستان شناسی، چاپ اول.

25- خلعتبری، محمدرضا (1381): " کاوش های باستان شناسی تالش « تول تالش »"، پژوهشگاه، اداره کل میراث فرهنگی استان گیلان.

26- خلعتبری، محمدرضا (1383): " کاوشهای باستانشناسی در محوطه های باستانی تالش «مریان- تندوین»"، رشت: انتشارات سازمان میراث فرهنگی استان گیلان، چاپ اول.

27- خلعتبری، محمدرضا ( 1385 ): " گزارشی به مناسبت برگزاری دومین همایش فرهنگ و تمدن تالش"، تالش: انتشارات پایگاه میراث فرهنگی و گردشگری تالش.

28- داستانپور، محمد(1384): " زمین شناسی تاریخی"، کرمان: انتشارات دانشگاه شهید باهنر کرمان، چاپ سوم.

29- دیاکونوف، میخائیل میخائیلوویچ (1380): " تاریخ ماد"، ترجمه: کریم کشاورز، تهران: انتشارات علمی، فرهنگی، چاپ ششم.

30- دیاکونوف، میخائیل میخائیلوویچ (1383): " تاریخ ایران باستان"، ترجمه: روحی ارباب، تهران: انتشارات علمی، فرهنگی، چاپ چهارم.

31- زاوش، محمد(1348) : " کانی شناسی در ایران قدیم "، جلد اول، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.

32- طلایی، حسن(1374): " باستانشناسی و هنر ایران در هزاره اول قبل از میلاد"، تهران: انتشارات سمت، چاپ اول.

33- طلایی، حسن(1385): " عصرمفرغ ایران" ، تهران: انتشارات سمت، چاپ اول.

34- عمرانی، بهروز(1383): " عصر مفرغ قدیم در شمال غرب فلات ایران " ( مجموعه مقالات همایش بین المللی باستانشناسی ایران: حوضه شمال غرب. )، تهران: انتشارات پژوهشکده باستان شناسی، چاپ اول.

35- فاضلی نشلی، حسن و آجورلو، بهرام (1383): " در آمدی بر بسط فرهنگ کورا – ارس در اواخر هزاره چهارم ق.م. در دشت قزوین " ( مجموعه مقالات همایش بین المللی باستانشناسی ایران: حوضه شمال غرب.)، تهران: انتشارات پژوهشکده باستان شناسی، چاپ اول.

36- فرای، ریچاردنلسون(1382): " تاریخ باستانی ایران" ، ترجمه: مسعود رجب نیا، تهران: انتشارات علمی، فرهنگی، چاپ دوم.

37- فهیمی، حمید(1381): " فرهنگ عصر آهن در کرانه های جنوب غربی دریای خزر از دیدگاه باستانشناسی"، تهران: انتشارات سمیرا، چاپ اول.

38- کریم پور، محمد حسن(1385): " زمین شناسی اقتصادی کاربردی "، تهران: انتشارات ارسلان، چاپ سوم.

39- کلارک، گراهام(1379): " جهان پیش از تاریخ از دیدگاهی نو"، ترجمه: گروه مترجمین، تهران: انتشارات دنیای مادر.

40- گانتر، سی و جت، پل(1383): " فلزکاری ایران " ( در دوران هخامنشی، اشکانی، ساسانی ) ترجمه: شهرام حیدرآبادیان، تهران: انتشارات گنجینه هنر، چاپ اول.

41- گدرا، آندره (1377): " هنر ایران"، ترجمه: بهروز جبیبی، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، چاپ سوم.

42- گیریشمن، رومن (1381): " ایران از آغاز تا اسلام"، ترجمه محمد معین، تهران: انتشارات علمی، فرهنگی، چاپ چهاردهم.

43- لک پور، سیمین(1375): " سفیدروی"، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور، چاپ اول.

44- مافی، فرزاد و عالی، ابولفضل (1380): " هنر فلزکاری" « جزوه کلاسی »، گروه باستانشناسی، دانشگاه آزاد واحد ابهر.

45- مجیدزاده، یوسف (1364): " فلز و فلزگری در ایران باستان"، نامه فرهنگ ایران. تهران.

46- مجیدزاده، یوسف (1380): " تاریخ و تمدن بین النهرین" ( جلد سوم )، تهران: مرکز نشر دانشگاهی، چاپ اول.

47- مدودسکایا، یانا(1383): " ایران در عصر آهن 1 "، ترجمه : علی اکبر وحدتی، تهران: پژوهشکده باستان شناسی، چاپ اول.

48- مشکور، مجمد جواد (1332): " تاریخ مردم اورارتو و کشف یک سنگ نبشته بحط اوراراتو در آذربایجان"، تهران: نشریه شماره یک انجمن فرهنگ و هنر ایران.

49- مشکور، محمد جواد (1345): " تاریخ اورارتو و سنگ نبشته های اورارتویی در آذربایجان"، تهران: موسسه مطالعات و بررسی ها و کاوشهای علمی و هنری و تاریخی ایران باستان.

50- ملازاده، کاظم (1384): " پیدایش فن تولید آهن و کاربرد آن در شمالغرب ایران "، (مجموعه مقالات دومین همایش باستانشناسان جوان ایران )، تهران: سازمان میراث فرهنگی، انتشارات اداره کل امور فرهنگی، چاپ اول.

51- ملک شهمیرزادی، صادق (1378): " ایران در پیش از تاریخ"، تهران، پژوهشکده باستان شناسی، چاپ اول.

52- ملک شهمیرزادی، صادق (1382): " نقره کاران سیلک" ( گزارش فصل دوم طرح بازنگری سیلک )، تهران: پژوهشکده باستان شناسی، چاپ اول.

53- مورتگات، آنتون (1377): " هنر بین النهرین باستان"، ترجمه: محمد رحیم صراف و زهرا باستی، تهران: انتشارات سمت، چاپ اول.

54- ناردو، دان (1381): " امپراتوری آشور"، ترجمه: مهدی حقیقت خواه، تهران: انتشارات ققنوس، چاپ سوم.

55- نگهبان، عزت الله (1378): "حفاریهای مارلیک" (جلد اول)، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور (پژوهشگاه)، چاپ اول.

56- واندنبرگ، لویی (1379): " باستانشناسی ایران باستان"، ترجمه: عیسی بهنام، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم.

57- هرتسفلد، ارنست(1381): " ایران در شرق باستان"، ترجمه: همایون صنعتی زاده، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و دانشگاه شهید باهنر کرمان، چاپ اول.

58- هیئت باستانشناسان آلمانی(1354): " گزارشهای باستانشناسی در ایران"، ترجمه: سروش حبیبی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.

59- یانگ، ت.کایلر (1373): " بازنگری عصر آهن ایران"، ترجمه: کامیار عبدی، مجله میراث فرهنگی، شماره دوازده، تابستان73.

60- کمیته مطالعات معدن کاری و فلزکاری (1381): " گزارش مقدماتی مطالعات فلزکاری و معدن کاری کهن"، ترجمه: مژده مومن زاده، تهران: انتشارات: پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی کشور. چاپ اول.

61- _____ ، (1378): " کشورهای مستقل مشترک المنافع و جمهوری های بالتیک" ، تهران : موسسه جغرافیایی و کاتوگرافی گیتاشناسی ، چاپ دوم.     

62- _____ ، (1380): " اطلس کامل گیتاشناسی"، تهران: موسسه کارتوگرافی و گیتاشناسی، دوره دوم، چاپ شانزدهم.

63- _____، (1381): " فرهنگ جغرافیایی کوههای کشور"، ( منطقه شمالغرب ایران)، جلد اول، تهران: سازمان جغرافیایی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، چاپ دوم.

64- _____، (1381): " فرهنگ جغرافیایی رودهای کشور"، (حوضه آبریز دریاچه ارومیه)، جلد اول، تهران: سازمان جغرافیایی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، چاپ اول.

65- _____، (1382): " فرهنگ جغرافیایی رودهای کشور"، (حوضه آبریز دریای خزر)، جلد دوم، تهران: سازمان جغرافیایی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، چاپ اول.

66- _____ ، ( 1382 ): " اطلس زمین شناسی"، تهران: انتشارات سازمان نقشه برداری کشور، چاپ اول.

67- _____ ، (1384) : " اطلس تاریخ ایران" ، تهران : انتشارات سازمان نقشه برداری کشور ، چاپ دوم.

68- _____ ، ( 1385 ) : " ایران، تاریخ، فرهنگ، هنر" ، تهران : انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ، چاپ اول. 

69- _____ ، (1961): " اطلس جغرافیایی آذربایجان" ، باکو- مسکو.

70- _____ ، (1986): " دایره المعارف آذربایجان شوروی" ، جلد دهم ، چاپ باکو.

 

 

 

 

 

 

 

 

منابع لاتین :

1- Alp, Sedat (2003): " Hitit Güneşi ", Turkiye Bilimsel ve Teknik Araştıma Kuraumu, Ankara, 5.Basim ocak 2003.

2- Alp, Sedat (2005): " Hitit Çağında Anadolu " ( Çiviyazılı ve Hiyroglif  Yazılı Kaynaklar), Turkiye Bilimsel ve Teknik Araştıma Kuraumu, Ankara, 5.Basim ocak 2005.

3- Altınlı, E. (1964): " Türkiye Jeoloji Haritası-Explanatory Text of the Geoloqical Map of Turkey", Maden Tetkik Arama Enstitüsü, Ankara.

4- Arık, R.O.(1937): "Alaca Höyük Hafriyatl " ; 1935 Çalışmaları, Ankara.

5- Atalay et al.,(1985): Atalay, L, M. Tetik, Ö. Yılmaz, " Kuzeydoğu Anadolu 'nun Eko Sistemleri " , Ormancılık Araştırma Enstitüsü Yayınları, Teknik Bülten Serisi, 141, Ankara.

6- Atalay, L (1997): " Türkiye Coğrafyası ", İzmir.

7- Atalay, L-K. Mortan (1997): " Türkiye Bölgesel Coğrafyası " , istanbul.

8- Azarpay, Guitty.(1968): "Urartian art and artifacts;" a chronological study. Berkeley, University of California Press.

9- Badaljan, R.E-P.L.Kohl-D.Stronach-A.V.Tonikjan(1994), "Preliminary Report on the 1993 Excavation at Horom, Armenia", Iran 32: 1-29.

10- Bahşaliyev, V. (1997): "Nahçıvan Arkeolojisi-The Archaeology of Nakhichevan" ; Arkeoloji ve Sanat Yayınları, istanbuL.

11- Balkan, Kemal; 1960. "Patnos Yakininda Anzavurtepe’de Bulunan Urartu Tapinagi ve Kitabeleri" Anatolia V: 133-158.

12- Barnet.R.D., Falkner. M.(1962): " The Sculptures of Neo Assyrian King at Nimrud"  – London.

13- Belli, O. (1986): "Untersuchungen zur Eisenmetallmgie in Hubuskia ", Prof. Dr. U. Bahadır Alkım Hatıra Sayısı, Anadolu Araştırmaları lO, istanbul.

14- Belli, O. (1987): "Demir Çağı'nda Doğu Anadolu Bölgesi'nde Demir Metaluıjisi", Anatolian Iron Age I, The Proceedinqs of the I. Anatolian Iron Aqe Colloquim Held at İzmir 24-27 April 1984, (ed. A. Çilingiroğlu), İzmir, 89- ıo7.

15- Belli, O, (1991): "Ore Deposits and Mining in Eastem Anatolia in the Urartian Period: Silver, Copper and lron" . In: Merhav, R. ed. Urartu: A Metalworking Center in the First Millennium B. C.

16-Belli,O.(1998b): "Van Gölü'nün Güneyinde Bulunan Maden Yataklarının Mezopotamya için Önemi", xxxıv: Rencantre Assyriloque Internationale, Türk Tarih Kurumu, Ankara.

17- Belli, Oktay (1998): "Anzaf Kaleleri ve Urartu Tanrıları" ( Eski Anadolu Uygarlıkları Dizisi: 2 ), Arkeoloji va sanat Yayınları, 1.Baskı , İstanbul.

18- Belli, Oktay(2000a): "Eskiçağ dünyasının En Büyük Madanci Krallığı" : urartular. (Türkiye Arkeolojisi ve İstabbul Üniversitesi : 1932 – 1999: 371- 378 ).

19- Belli – Oktay, (2000b): "Van Bolgesinde Bir Erken Demir Çağ Mezrlığı" : Ernis – Evditepe. (Türkiye Arkeolojisi ve İstabbul Üniversitesi : 1932 – 1999: 175- 180 ).

20- Belli – Oktay,(2000c): "Aşagı va Yukarı Anzaf Urartu Kaleleri Kazısı"  (Türkiye Arkeolojisi ve İstabbul Üniversitesi : 1932 – 1999: 201- 209 ).

21-Belli–Oktay(2000d):"Çavuştepe(Sardurihinili)Kazilari."(Türkiye Arkeolojisi ve İstabbul Üniversitesi : 1932 – 1999: 210- 216 ).

22- Belli,O.(2001a): "An Early lron Age Centetery in the Van Region: Ernis-Evditepe", In.Belli,O.ed.Istanbul Uniuersity's Contributions to Archaeology in Turkey (1932-2000), Istanbul: 145-149.

23- Belli,O.(2001b): "Istanbul Universty's and Turkey's First International Project in Archaeology: Archaeological Surveys in Nakhichevan", in: Belli,O. ed. Istanbul Universty's Contributions to Archaeology in Turkey (1932-2000), istanbul: 331-335.

24- Belli, O. (2001e): "Research on Tin Deposits in Anatolia ", In: Belli, O. ed. İstanbul Uniuersity's Contributions to Archaeology in Turkey (J 932-2000), istanbul, 320-325.

25- Belli, O. (2002c): "2000 Yılı Van-Yoncatepe Kalesi ve Nekropolü Kazısı", 23. Kazı Sonuçları Toplantısı 2, Ankara.

26- Belli,Oktay,(2004): "Anadoluda Kalay ve Bronzun Tarıhçesi." İstanbul : Akdeniz Medeniyatleri Araştirma Enstitüsü.

27- Belli, O. - E. Konyar( 2001 b): "Archaeological Survey on Early lron Age Fortresses and Necropoleis in Northeast Anatolia", ln:Belli, o. ed. Istanbul University's Contributions to Archaeology in Turkey (J 932-2000), lstanbul: 331-335.

28- Belli, O. - E. Konyar (2003):  " Doğu Anadolu Bölgesinde : Erken Demir Çaği Kale ve Nekropolleri , Early Iron Age Fortresses And Necropolıses In Esat Anatolıan " Arkeoloji ve sanat Yayinlari, Istanbul.

29- Belli, O.-V. Sevin (1999): "Nahçıvan 'da Arkeolojik Araştırmalar 1998-Archaeological Survey in Nakhichruan", Arkeoloji ve Sanat Yayınları, istanbul.

30- Bilgi٬ E. (1964): "Adilcevaz Kef Kalesi Kazilari" [Excavations at Kef Kalesi of Adilcevaz, 1964]. Anadolu (Anatolia) 8:65-120.

31- Bilgi,Ö .(1984): "Metal Objects from İkiztepe-Turkey" Beitrage zur

32- Bilgi , Önder , 2004 : " Anadolu , Dökümün Beşiği"  , İstsnbul : Döktaş.

33- Bittel. K. (1937): "Boğazköy". Die Kleinfunde der Grabungen Berlin.

34- Burney, C. A. (1957): "Urartian Fortresses and Towns in the Van Region" , Anatolian Studies 7: 3753

35- Bumey, C.A., (1958): "Eastern Anatolia in the Chalcolithic and Early Bronze Age", Anatolian Studıes VIII: 158- 209.

36- Bumey,C.A.(1970): "Excavations at Haftavan Tepe 1968: First Preliminary Report", Iran 8: 157171.

37- Cilingiroglu, Altan A.; 1976-77. "Sargon’un Sekizinci Seferi ve Bazi Oneriler" Anadolu Arastirmalari 4-5: 235-271.

38-  Çilingiroğlu, A.(1985): "Van Dilkaya Höyüğü 1984 Kazıları", VII. Kazı Sonuçları Toplaıuısı, Ankara: 151-162.

1991 "The Early Irorı Age at Dilkaya", (yay.haz. A. Çilingiroğlu, D. French) .Anatolian lron Age.r IL Oxford: 29-38.

1992 "Van-Dilkaya Höyüğü Kazıları Kapanış", XII '. Kazı Sonuçları Toplantisı I, Ankara:469-491.

39- Cilingiroglu, Altan & Mirjo Salvini; (1995): "Rusahinili in Front of Mount Eiduru»: The Urartian fortress of Ayanis (7th century BC)," Studi Micenei ed Egeo-Anatolici 35: 111-124.

40- Cilingiroglu, Altan(1997): " Urartu Krallığı, Tarihi ve Sanatı ", İzmir.

41- Cilingiroglu, Altan & Mirjo Salvini; 1999. “When was the castle of Ayanis built and what is the meaning of the word " Anatolian Studies 49 [Anatolian Iron Ages 4]: 55-60.

42- Cilingiroglu, Altan & Mirjo Salvini (eds.); (2001): "Ayanis I: Ten Years’ Excavations at Rusahinili Eiduru-kai 1989-1998 ", CNR Istituto per gli Studi Micenei ed Egeo-Anatolici, Roma.

43- Derin, Z. - Çilingiroğlu, A (2001): "Armour and Weapons" Ayanis.

1989 "The Iron Age Architecture at Hasanlu", Expedition 31/1-2: 107 -127. 

44- Dinçol- Ali.M. , Dinçol – Belkis(2000): "Doğu Anadoluda Urartu Yazili Belgelerin Araştırması". (Türkiye Arkeolojisi ve İstabbul Üniversitesi : 1932 – 1999: 369- 370 ).

 

45- Dyson , R.H. and M.M. Voigt ,(2003): " A Temple at Hasanlu " , yeki bud yeki nabud, Edit by N.F. Miller and K.Abdi, Los Angeles: University of California.

46- Erinç, S.(1953): "Doğu Anadolu Coğrafyası" , istanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Yayınlan, 372, istanbul.

47- Erzen, Afif.(1984): "Dogu Anadolu ve Urartular". Ankara :Türk Tarih Kurumu Basimevi.

48- Forbes, Thomas B.(1983): "Urartian architecture." Oxford : B.A.R., 1983.

49- Gunter , Ann (1982): " Representations of urartian and Western Iranian fortress Architecture In The Assyrian reliefs." IRAN Journal of the British Institute of Persian Studies. – Vol.XX- 1982.Pp: 103 -111.

JAKUBIAK , Krzysztof(2004):  " AN ATTEMPT TO SYSTEMATIZE THE GATES IN THE URARTIAN FORTRESSES." (Warsaw university ) , Iranica antique –Vol : XXXIX – P : 169 – 190.

51- King.L.W. (1915): "The Bronze Reliefs From The Gate of Shalmaneser" : H.Rassam , Ashur and the land of Nimrud.

52- Kleiss, Wolfram and H. Hauptmann; (1976): "Topographische Karte von Urartu" : Verzeichnis der Fundorte und Bibliographie, Berlin.

53- Kleiss, Wolfram et.al.(1975):  "Bastam I: Ausgrabungen in den Urartuischen Anlagen 1972-1979." Teheraner Forschungen Band V. Berlin: Gebr. Mann. Verlag.

54- Kromer, K.-Lippert, A. (1976): "Die Östericichischen Ausgrabungen am Kordlar Tepe in Aserbaidschan", Mitteilunqen der Anthropoloqischcn Gesetlschaft in Wien CVI: 65-82.

55 -    Laurishchev.A.(1969): " Economic Geography of the USSR." Progress Publisher. Mosscow. 1969.

56- Leonard - A. and  Williams – B.B. (1989): "Essays in Ancient Civilization" Presented to Helene J.Kantor – Chicago . Illinois.

57- Lewy .Julius.(1926): "Kimmerier und Skythen in Vorderasien" , Reallexicon der , Vorgeschichte 6 , Berlin.

58- Loon, Maurits Nanning van.(1966): "Urartian art; its distinctive traits in the light of new Excavations." Istanbul, Nederlands Historisch-Archaeologisch Instituut.

59-  Maxwell-Hyslop, K.R (1946): "Daggers and Swords in Western Asia" Iraq 8, London. 1953 "Bronze Lugged Axe-or Adze Blades from Asia". Iraq 15, London.

60- Medvedskaya , I.(1989): " The end of Urartian Presence in the Region of lake Urmia " , Archaeologia Iranica et Orientalis I , Gent.

61- Melikishvili, G. A.(1960): "Urartskie klinoobraznye nadpisi." Moskva, Izd-vo Akademii nauk SSSR,

62- Melikishvili, G. A.(1970): "Die urartaische Sprache". [Von] G. A. Melikisvili. Aus dem Russischen ubersetzt von Karl Sdrembek. Mit einem Anhang von Mirjo Salvini. Hrsg. von A. Kammenhuber und M. Salvini. Rome, Biblical Institute.

63- MELLINK, M.J.(1966): " The Hasanlu Bowl in Anatolian perspective" Iranica – 1966 – Vol : VI- Pages: 72 -87.

64-  Muscarella – Oscar.W. , ____ ,  "Iron and Bronze" - ____ .

65- Özgüç.T. (1953): "Ausgrabungen ın Kültepe" .( Türk Tarıh Kurumu Yayınlarından . No : 12 ).  

66- Payne , Margaret. R. (2006): " Urartu Çiviyazılı Belgeler Kataloğu "  Arkeloji ve sanat Yayınları, İstanbul – 2006.

67 - Parrot .Andrea. (1961) : "Assur"

68-Salvini, Mirjo(1991): "Historical introduction in Urartu: A metalworking center in the First Millennium BCE, Rivka Merhav" (ed.), Tel Aviv: 1-13.

69-Salvini, Mirjo(1994): "Alcune considerazioni sulle nuove fondazioni in Urartu (IX-VII sec. A.C.)," in Nuove Fondazioni nel Vicino Oriente Antico: Realtà e Ideologia, S. Mazzoni (ed.), Pisa: 387-393.

70-Salvini, Mirjo(1995): "Some historic-geographical problems concerning Assyria and Urartu in Neo-Assyrian Geography," M. Liverani (ed.), Roma: 43-53.

71-Salvini, Mirjo(1995): "Geschichte und Kultur der Urartuer"Darmstadt.

72-Salvini, Mirjo(1998): "The inscription of the Urartian king Rusa II at Kefkalesi (Adilcevaz)," Studi Micenei ed Egeo-Anatolici 40: 123-29.

73- Salvini. Mirjo(2001): " Notiziario: Ricerche Archaeologiche ed epigrafiche dellIstituto: Iasos (Turchia): progetto Urartu: Ayanis (Turchia), van e dintorni (Turchia), Lago sevsn (Armenia)." Studi Micenei ed Egeo – Anatolici, Fasciolo XLIII/2- ROMA ,2001.

74- Sevin, V. - E. Kavaklı (1995):  "Van-Karaqürıdüz Erken Demir Çağı Nekropolü Kurtarma Kazıları 1992-1993", XVl. Kazı Sonuçları Toplantısı 1, Ankara: 331-350.

75- Sevin, V. - E. Kavaklı (1996a): " Bir Erken Demir Çağı Nekropolü Van-Karagündüz - An Early lron Age Cernetery'', Arkeoloji ve Sanat Yayınları, istanbul.

76- Sevin- Vali , Özfirat – Aynur , (2000) : "Van – Karagündüz Kazılerı." (Türkiye Arkeolojisi ve İstabbul Üniversitesi : 1932 – 1999: 168 - 174 ).

77- Sevin- Vali , Özfirat – Aynur , (2000) : "Van – Altıntepe Kazılerı." (Türkiye Arkeolojisi ve İstabbul Üniversitesi : 1932 – 1999: 217 - 222 ).

78- Taner Tarhan.M , (2000): "Tuşpa – Van Kalesi . Demirçağının Gizemli Başkentindeki Araştirma va kazıhar." (Türkiye Arkeolojisi ve İstabbul Üniversitesi : 1932 – 1999: 191- 200 ).

79-           TOURORETS , Alexandre (2005):  "SOME REFLEZINS ABOUT THE RELATION BETWEEN THE ARCHITECTURE OF NORTHWESTERN IRAN AND URARTU." ( THE LAYOUT OF THE CENTRAL TEMPLE OF NUSH-I JAN ). à Iranica – 2005 – Vol : XL – P: 359 – 370.

80- Vanloon – Maurits – (1989): "Urartian Bronzes Formerly in The Oriental Institute  Museum." – university of Amesterdam.

81– Young, T. Cuyler (1966): " Thoughts on the architecture of hasanlu IV" Iranica – 1966 – Vol : VI.  Pages: 48 – 71.

82- Zimansky, Paul E.(1985): "Ecology and empire-the structure of the Urartian state." Chicago, Ill. : Oriental Institute of the University of Chicago.

83- Zimansky, Paul E.(1998): "Ancient Ararat" : a handbook of Urartian studies. Delmar, N.Y. : Caravan Books, 1998.  

84- _____, (1963):  "Atlas Azerbaijanskoi Sovetskoi Sosiyalisticheskoi Respubliki" - Baku – Moskva.

85 -  ______, (1976): "Azarbaijan Sovet Ensiklopediasi" , I, Baki.

86-   ______, (1978): "Azarbaijan Sovet Ensiklopediasi" , II, Baki.

87-  ______, (1979): "Azarbaijan Sovet Ensiklopediasi", III, Baki.

88-  ______, (1980): "Azarbaijan Sovet Ensiklopediasi", IV, Baki.

89-  ______, (1981): "Azarbaijan Sovet Ensiklopediasi", V, Baki.

90- ____ (1989): " Rediscovering Hasanlu " , Expedition 31 : 3-11.