پروژه بررسی تغییرات مواد مغذی و انرژی قابل هضم گیاهان مرتعی غالب ییلاقات سبلان در سه مرحله چرایی مختلف (فستوکااوینا - آلوپکوروس تکستیلیس شبدر کوهی)

پروژه تحقیقاتی کارشناسی

علوم آزمایشگاهی دامپزشکی

چکیده

همزمان با پیشرفت رشته های مختلف  علمی، علم دامپزشکی نیز در زمینه های مختلف تغییر و تحولی چشمگیر داشته است در گذشته بیماریهای دامی(میکروبی،قارچی ،ویروسی وانگلی) محدود به انواع خاصی بوده لیکن امروزه انواع میکرو ارگانیسمهای پاتوژن جدید به جمع میکرو ارگانیسمهای بیماری زا قدیمی ا فزوده می شوند. این میکرو ارگانیسمها با وجودی که  از زمانهای قدیم در محیط موجود بوده اند امّا فرصت و شرایط مناسب اعمال بیماریزائی آنها فراهم نبوده است.

امروزه گزارشات مختلفی از انتشار  میکرو ارگانیسمهای  پاتوژن در محیط و افزایش خیربانهای حساس به این عفونت ها ارائه می شود شیوع روز افزون این عوامل (میکروبی،قارچی،ویروسی وانگلی )در حیوانات مبتلا به ویژه وامهای اهلی اهمیت و استفاده از روشهای پیشرفته در تشخیص و پیشگیری   از این عو امل بیش از پیش مطرح می سازد.

هدف اصلی  ما در گرد آوری این کتاب  بررسی  علّت و دلایل ایجاد بیماریهای عفونی   در پستان  گاو  در یک محدود خاص  جغرافیائی (بیشتر صوفیان تسوج)، یا به عبارتی  بهتر بررسی و شناخت عوامل ایجاد و التهاب  پستان در گاوان منطقه است که با توجه به تحقیقات انجام شده در  این مناطق نتایج قابل ملاحظه ای بدست آمده است.

به طور عمومی  در علم آسیب شناسی تعریف التهاب پستان به مجموعه واکنشهای دفاعی و حفاظتی پستان که در مقابله با عاملین التهاب بروز می کند ورم پستان یا همان التهاب پستان اطلاق می گردد ورم پستان در گاو عوامل مختلفی دارد که از جمله آنها می توان به عوامل  میکروبی (استافیلوکوک ها و استرپتوکوکهاو...) انگلی ،قارچی و یروسی اشاره کرد.

در بررسی عوامل ورم پستان در این منطقه از گله های مختلف در محدوده های مختلف نمونه گیری به عمل آمد که طرز نمونه گیری در کتاب مورد قرار گرفته ونمونه ها در شرایط استریل و در کمترین  مدت زمان به آزمایشگاه انتقال داده شد در آزمایشگاه نمونه های شیری کشت داده شد برروی محیط کشت از جمله بلاد آگار و مک کانکی که در بخش مربوط به خودش در کتاب مورد بررسی قرار گرفته است  مرحله نهائی  که شمارش  سلولهای سوماتیک است  به صورت یک جدول در کتاب آمده شده است.

مقدمه

ماستیت التهاب غدد پستانی است. التهاب بطور شایع توسط عفونت با یک پاتوژن بوجود می آید. ولی ممکن است با آسیب و صدمه با شیوع کمتر و یا با آلرژی و نئوپلاسم بوجود آید. گاوان همیشه از نظر اقتصادی به جهت تولید گوشت پشم و شیر در بسیاری از کشورها مورد اهمیت بوده اند. ماستیت بالینی در گاوان عموماً بعنوان یک منبع اصلی خسارت مالی در نظر گرفته شده است. اما خسارت اقتصادی در اثر ماستیت نیمه بالینی (SCM) نیز مهم است.

ماستیت (ovine) بالینی نوعاً قانقاریایی است و باعث مرگ می شود. ماستیت نیمه بالینی به کاهش میزان شیر در گاوان و به عقب افتادگی شیر بعدی و مرگ و میر بالاتر در میان بره ها و میش های شیرده منجر می شود.

بنابراین عفونت پستان در گاوان شیرده دارای یک اثر عمده در کاهش هردو محصول شیر و کیفیت شیر می باشد.

کنترل ماستیت و شمارش سلولی شماتیک (scc) در حیوانات شیرده با درک پاتوژن درگیر، میزان عفونت داخل پستان (IMI)، میزان معالجه خود به خود و منبع عفونت صورت می گیرد.

استافیلوکوک های کوآکولاز منفی شایع ترین پاتوژن غده پستانی گاو و بز می باشد، با اینکه (scc) یک فاکتور اصلی است که بر کیفیت شیر اثر می گذارد، سایر محتویات شیر مانند چربی، پروتئین و لاکتوز معلوم گردیده که دارای همبستگی منفی با عفونت پستان باکتریایی می باشند. استفاده از آنتی بیوتیک ها که طی نیم قرن گذشته هم در انسان و هم در حیوانات گسترش یافته است.

در مزارع لبنی آنتی بیوتیک ها اساساً برای مبارزه با عوامل باکتریایی که مسئول عفونت پستان است استفاده می شوند. درصورت عدم نظارت و قطع به موقع مصرف آنتی بیوتیک و یا به موقع مصرف نشدن دارو، ممکن است مقاومتهایی در رابطه با مصرف دارو ایجاد شود و با فرآورده های دامی (شیر و لبنیات) که مورد مصرف انسان است ازبقایای نظر دارو دچار مشکلاتی گردد.

صنعت داروسازی به منظور پیگیری مقاومتهایی که هراز گاهی بوجود می آیند معمولاً طیف وسیعی از اصول  موارد تخصصی فعال را که می تواند مقاومت های جدیدی ایجاد کند ارائه می دهد.

اساساً توجه به تولید شیر و تولید مثل و همچنین کنترل و درمان در گله های گاوی و گاوان شیری جزء ارکان مدیریت بهداشت گله های شیری محسوب می گردد.(1)

زیرا دامدار همواره از طریق افزایش تولید شیر و کیفیت آن می تواند اقتصاد بهتری داشته باشد و این امر جز با توجه نمودن به پستان دام و بهداشت آن و بخصوص توجه نمودن به ورم پستان میسر نخواهد بود بطور کلی هدف از نگارش این پروژه تحقیقاتی توضیح عوامل مختلفی که سبب بروز ورم پستان و کاهش کیفیت شیر گاوان منطقه می گردند می باشد.

همان گونه که می دانیم شیر غذای سالم و مغذی برای انسان بوده و از همان زمان های قدیم برای انسان باارزش بوده است ولی شیرگاو نسبت به شیر گاو از ارزش کمتری برخوردار است و این به خاطر ساختار بدنی گاو می باشد و ساختار بدن گاو با اسید آمینه های مشابه انسان از ارزش بالاتری برخوردار است بررسی های باستان شناسی نشان داده دامهایی مانند گاو و گاو و بز یکی از مراحل مهم در تاریخی زندگی و ادامه حیات انسان روی کره زمین بوده است. محققین، اهلی کردن دامها به وسیله انسان را در حدود 6000 سال قبل تخمین می زنند و از همان زمان نیز استفاده از شیر برای مصارف انسانی شروع شده است(4و5).

بنابر آنچه که بیان شد شیر اولین ماده غذایی حاصل از نگهداری دام بوده که وارد چرخه غذایی انسان شده است شیر تنها غذای نوزادان پستانداران در هنگام تولد می باشد. شیر تولید شده در 7 الی 10 روز اول دوره شیردهی ترکیبی متفاوت با بقیه شیر تولید شده در این دوران دارد این شیر سرشار از ترکیبات ایمنی ساز (Antibody) بوده و نوزاد دام را در ابتدای زندگی در حالی که سیستم های دفاعی بدنش هنوز فعال نشده در برابر بیماری های مقاوم می سازد(4و5).

شیر در غدد پستانی پستانداران تولید می شود. برای تولید هر لیتر شیر باید حدود 800 تا 900 لیتر خون از غدد پستانی عبور کند. ترکیب عمومی شیر بسیار شبیه خون است، زیرا ماده اولیه برای ساختن شیر در بدن، خون می باشد. شاید به این دلیل شیر در بین فرهنگ و آداب و رسوم ملل مختلف جایگاه خاصی را به خود اختصاص داده است(4و5)

در آیین اسلامی شیر خوردن دو نوزاد مختلف از یک مادر، بین آنها پیوند برادر-خواهر خواندگی ایجاد می کند. یا در هندوستان هندوها گاو را حیوان مقدسی میدانند. بنابراین شیر حاصله از این دام را نیز مقدس دانسته و هر هندی در روز یک فنجان یا یک لیوان شیر می آشامد. به این دلیل هند بزرگترین کشور تولید کننده شیر (80 میلیون تن در سال) و در عین حال بزرگترین مصرف کننده آن می باشد.در ایران باستان نیز شیر از اهمیت زیادی برخوردار بوده و در هنگام پیش کش هدایا، دولت های مختلف به شاهان ساسانی در ابتدا جامی شیر را به عنوان مظهر پاکی و سلامت هدیه می کردند. (4و5)

بابک بی نیاز

فصل اول

مروری بر متون

ترکیبات شیر

ترکیبات عمده شیر را آب، چربی، پروتئین، لاکتوز (قند شیر)، ویتامین ها و مواد معدنی تشکیل می دهند(4و5)

شیر یک ترکیب مغذی و کامل می باشد شیر به عنوان دارو در اغلب نوشته های باستانی و در طب قدیم از شیر به عنوان دارو در درمان بعضی بیماری ها یاد شده است. امروزه نیز این عقیده وجود دارد که شیر بهترین غذا برای بیماران می باشد. به علت سهل الهضم بودن این ماده آن را همواره در رژیم تغذیه ای بیماران قرار داده و مصرف شیر در برنامه غذایی روزانه اکثر افراد جامعه توصیه می شود(4و5).

شیر به عنوان منبع کلسیم

کلسیم یکی از مهمترین ترکیبات معدنی مغذی می باشد و باید از طریق غذا وارد بدن انسان شود. کلسیم نقش اساسی در استحکام استخوان ها و سلامت دندان ها دارد(4و5).

از دیگر فواید کلسیم می توان به نقش آن در انقباض ماهیچه ها، لخته شدن خون، انتقال پیام های عصبی نام برد. هر لیوان شیر (250 میلی لیتر) حدود 315 میلی گرم کلسیم دارد که 30 درصد کلسیم روزانه مورد نیاز بدن انسان را تامین می کند(4و5).

بنابراین مصرف روزانه سه لیوان شیر می تواند نیاز بدن به کلسیم را کاملا مرتفع سازد. جذب کلسیم در بدن به عوامل خاص بستگی دارد. برای مثال تعادل کلسیم با فسفر اهمیت زیادی در جذب کلسیم دارد. به این دلیل مصرف قرص های کلسیم به دلیل داشتن کلسیم غیر بیولوژیک از جذب مناسبی برخوردار نمی باشد(4و5)

در حالی که کلسیم در شیر به صورت بیولوژیک (حیاتی) موجود بوده و همراه با دیگر عوامل موثر در جذب مانند ویتامین D بهتر جذب می شود. کودکان و زنان شیرده به کلسیم بیشتری نیاز دارند. اغلب سالخوردگان از پوکی استخوان رنج می برند در سنین بالا به علت تغییرات فیزیولوژیکی هورمون های بدن، جذب کلسیم دچار اختلال می شود. تحقیقات نشان داده است این گونه افراد کلسیم شیر را بهتر جذب می کنند (4و5).

چربی شیر

چربی در شیر به صورت گویچه هایی با اندازه های مختلف وجود دارد. در حدود 60 درصد چربی شیر از نوع اشباع شده است. این مقدار در طول فصول با تغییر تغذیه دام تغییر می کند. چربی شیر علاوه بر انرژی زا بودن به دلیل وجود ویتامین محلول در چربی مانند A و D ارزش غذایی بالایی دارد(4و5).

برخی تحقیقات نشان داده است که مصرف ترکیب کامل شیر، نمی تواند منشا ایجاد بیماری افزایش چربی در خون باشد، بلکه آنان بیماری افزایش چربی خون را ناشی از مصرف شکل های دیگر چربی مانند: انواع چربی های هیدروژنه گیاهی و اختلال در سوخت ساز این نوع چربی ها می دانند. (4و5)

پروتئین های شیر

پروتئین های شیر را می توان در دو دسته قرارداد: کازئین و پروتئین های آب پنیر، هر دو دسته این پروتئین ها در مراحل سوخت و ساز داخل بدن، اسید آمینه های ضروری را تولید می کنند که برای ساخت پروتئین های بدن مورد استفاده قرار می گیرند(4و5).   

اسیدآمینه های ضروری اسید آمینه هایی هستند که بایداز طریق تغذیه وارد بدن انسان شوند. شیر اگر با غلات مصرف شود از غنای پروتئینی بیشتری برخوردار است. (4و5)

قند شیر با لاکتوز

قند موجود در شیر لاکتوز نام دارد. این ماده به وسیله آنزیم های خاصی در سیستم گوارشی تجزیه شده و به قندهای ساده تری تبدیل می شود. آنزیم تجزیه کننده لاکتوز در ابتدای تولد و تا سنین کودکی در سیستم گوارشی انسان ترشح می شود،‌ اما در عدهّ ای از مردم بنا به دلایل ناشناخته ای، مقدار این آنزیم در جوانی و بزرگسالی رو به نقصان گذاشته و یا تولید نمی شود(4و5).

در این موارد بدن این افراد قادر به تجزیه قند شیر نبوده و اگر این افراد شیر بنوشند با نفخ و اختلالات گوارشی مواجه خواهند شد. این حالت را بیماری عدم تحمل لاکتوز می نامند. اغلب این افراد از نوشیدن شیر امتناع می ورزند(4و5).

بیماری یا اختلال عدم تحمل لاکتوز به صورت بسیار حاد در افراد محدودی دیده می شود و اکثر افرادی که به آن دچار هستند با درجات متفاوت این اختلال را تحمل می کنند. چون شیر ترکیبی بسیار مغذی و حیاتی است نباید این افراد از خوردن آن امتناع کنند (4و5).

روش های زیر برای مصرف شیر در افرادی که مشکل عدم تحمل لاکتوز را دارند، ‌پیشنهاد شده است:

شیر را به صورت سرد مصرف کنند.

شیر را به مقدار کم و به دفعات متعدد بنوشند.

از شیرهای بدون لاکتوز (که در دسترس است) استفاده کنند.

از فرآورده های دیگر لبنی مانند ماست و پنیر استفاده کنند. زیرا لاکتوز شیر در این فرآورده ها در ضمن فرایند تولید کاملا تجزیه می شود(4و5).

ویتامین های موجود در شیر

شیر حاوی ویتامین های مختلف می باشد که عبارتنداز: ویتامین A، ویتامین D، تیامین، ریبوفلاوین،‌ نیاسین، ویتامین B6، فولاسین، ویتامین B12 و پانتوتنات. لازم به ذکر است که جوشاندن شیر تاثیر مخربی بر روی ویتامین های موجود در آن دارد. لذا باید سعی شود از شیر پاستوریزه استفاده شود.

در صنعت شیر را برای پاستوریزه کردن تا دمای 75 درجه سانتی گراد به مدت 15 ثانیه حرارت می دهند. این دما تاثیر چندانی بر روی مواد مغذی شیر ندارد(4و5).