بررسی حقوقی پولشویی در ایران و انگلیستان
چکیده
شاید پولشویی به عنوان یک جرم بدون قربانی به نظر برسد و هیچ یک از حالت‌های ناخوشایند مانند احساس بی‌اطمینانی یا ترس ناشی از جرایمی چون قتل، سرقت و سایر جرایم سازمان‌یافته، درباره آن صدق نکند. اصطلاح پولشویی نزد ایرانیان غریب و بعید است؛ یعنی بعضی از شهروندان نسبت به این لفظ بی‌اطلاع هستند و حتی ممکن است تعبیری مثبت تلقی شود؛ اما در فرهنگ حقوقی، پولشویی پدیده‌ای است ناهمگون با اجتماع و اقتصاد و از نظر اقتصادی مضر است. پولشویی یکی از شریان‌های تجارت مجرمانه جهانی تلقی می‌شود؛ زیرا ناشی از فعالیتهای اقتصادی ناسالم بوده و نقش اساسی آن، ترغیب یا تسهیل فعالیت بزهکاران یا تقویت جرایم سازمان‌یافته است. این پدیده تهدیدی جدی علیه اقتصاد ایران و جهان محسوب شده و سبب می‌گردد فعالیت اقتصاد خصوصی، دولتی و تعاونی از مسیر اصلی خود خارج شود و به یک شریان ناصحیح بدل گردد. پولشویی را عموماً عارضه‌ای ثانوی و متقارن با جرم مستند مانند قاچاق مواد مخدر، سرقت، کلاهبرداری، تحصیل مال نامشروع از طریق اختلاس و سایر جرایم سازمان‌یافته می‌دانند. با آشکار شدن تهدیدهای جهانی ناشی از پولشویی، دلایل مبارزه با آن نیز افزایش یافته است. ناشناخته ماندن آثار زیانبار پولشویی برای اقتصاد ایران موجب شده است که تاکنون عزمی جدی یا حساسیتی ویژه برای رویارویی با این پدیده در کشور به وجود نیاید. با وجود این، اقداماتی نیز برای حل این معضل صورت گرفته و از جمله، در سال‌های اخیر قانون مبارزه با پولشویی از سوی مجلس شورای اسلامی تصویب و برای اجرا ابلاغ شده است؛ اما بیم آن وجود دارد که این قانون نیز مانند بعضی از قوانین همچون قانون نحوه اجرای اصل 49 قانون اساسی و قانون مجازات اخلال‌گران در نظام اقتصادی کشور مصوب 19 آذر ماه 1369، متروک بماند یا کاربردی فعال نداشته باشد.
مقدمه
پدیده پول شویی امروزه یکی از معضلات اقتصاد می باشد، این پدیده واژه ای جدید است که از سال ۱۹۸۰ به ادبیات پولی و بانکی در سطح جهان افزوده شده است این پدیده را نمی توان بطور کامل از اقتصاد یک کشور حذف نمود ولی با طرح برنامه ها و راهکارهایی می توان اثر این عامل را کمرنگ تر نمود، این پدیده در دراز مدت آسیب جدی به اقتصاد یک کشور وارد می کند. پول شویی مانند هاله ای بر اقتصاد یک کشور، باعث گرفتن تصمیم گیریهای شبهه برانگیز در اقتصاد می گردد؛ که از ریسک بالایی برخوردار است. با راه یابی و توسعه تجارت الکترونیک در ایران و ایجاد نمودن بستر های لازم جهت این مهم کنترل این پدیده مشکل تر می شود و لازم است تدابیر جدیدی در رابطه با مبارزه با پول شویی صورت گیرد. پول شویی یک جرم سازمان یافته فرا ملیتی است که قابل اندازه گیری نیست ولی قابل کنترل است. از گلوگاه های مطرح تر برای پول شویی می توان بانکها ، صرّافی ها ، بورس و....را نام برد.
● تعریف پول شویی :تعاریف متعددی برای پول شویی عنوان شده عنوان شده است که از جمله می توان به تعاریف ذیل اشاره نمود:
پول شویی در مفهوم عامیانه یعنی شسته شدن و تبدیل پول کثیف به پول تمیز به نوعی که پس از خروج از این چرخه، قانونی جلوه کند به عبارت دیگر پول شویی عبارت است از هر نوع عمل برای مخفی کردن یا تغییر هویت نامشروع حاصل از فعالیت های مجرمانه به گونهای که وانمود شود این عواید از منابع قانونی سرچشمه گرفته است.
▪ فرآیند تبدیل پول نقد یا سایر دارایی ها که از فعالیت جنایتکارانه ناشی شده است، با این هدف که وانمود شود که این دارایی ها از یک منبع قانونی و مشروع حاصل شده اند .
▪ در پیش نویس ماده یک اتحادیه اروپایی (European community) پول شویی چنین تعریف شده است: فرآیندی که طی آن خلاف کاران و صاحبان دارایی های غیر قانونی به گونه ای عمل می کنند که نشان دهند پولی را که خرج می کنند در واقع متعلق به خود آنهاست و از راه قانونی بدست آمده است .
از این تعاریف چنین بر می آید که در عملیات پول شویی به عنوان یک فرآیند مجرمانه مالی، درآمدهایی که زاییده فعالیت های غیر قانونی است به گونه ای با درآمدهای حاصل از فعالیتهای قانونی در می آمیزد که امکان شناسایی و تفکیک آنها از یکدیگر ممکن نیست و می توان از این درآمدهای غیر قانونی با حداقل ریسک برای فعالیتهای دیگری در آینده استفاده کرد و به عبارت دیگر منشأ و منبع وجوهی که به صورت غیر قانونی بدست آمده از طریق رشته های نقل و انتقالات و معاملات به گونه ای پنهان می شود که همان وجوه به صورت قانونی نمود پیدا کرده و وارد فعالیتها و مجاری قانونی شود.
در قانون نمونه موارد زیر پول شویی محسوب می گردد:
الف) تبدیل یا انتقال اموال به منظور پنهان سازی یا تغییر ظاهر منبع آن یا کمک به شخصی که در ارتکاب جرم منشاء نقش داشته است با هدف فراری دادن او از پیامدهای قانونی خود
ب) پنهان سازی یا اختفای ماهیت واقعی، منبع، محل استقرار، تصرف ، جابجایی یا مالکیت اموال