پایان نامه بررسی عوامل موثر بر خشونت مردان علیه زنان در خانواده

زنان و اسلام

مقدمه:

زن آیینه‌ی تمام نمای شخصیت انسان است. او مظهر پرورش است و صفت الهی پروردن از جانب خدای خویش را به ودیعه دارد، دامن زنان اولین کلاس درس و بهترین محل تربیت کودک است چنانکه گویند: مرد از دامن زن به معراج می رسد. بدین معنی که زن پایه گذار وجود حیات آدمی است زنان مسلمان و فداکار لازم است تا با حفظ عفت و پاکدامنی خود، ظلم ستیزی نهضت حسینی را به همه انسانها برسانند تا بدین وسیله افتخار تربیت بزرگ مردان و بزرگ زنان تاریخ را داشته باشد.

مقام زن در اسلام و در آیین های دیگر:

مشاهده و تجربه این معنا را ثابت کرده که مرد و زن دو فرد از یک نوع و از یک جوهرند، بر خلاف نظریات موجود در امت های پیشین که زن را از مرگ بدتر و تلخ تر می دانستند تا حدی که در سال 586 میلادی در فرانسه کنگره ای تشکیل شد تا در مورد این که آیا زن انسان است یا خیر بحث کنند که نتیجه کنگره این بود که به زن انسانی غیرمستقل و در خدمت مردان است.

اما با ظهور اسلام همه ی تفکراتی که در اثر تلقین علیه زن بود از بین رفت و جای خود را به عزت و اعتبار اساسی زنان داد.

اصل تساوی زن و مرد:

قرآن با کمال صراحت در آیات متعددی در اصل تساوی زن و مرد از نظر انسانیت و کمالات می فرماید: «زنان را از جنس مردان و از سرشتی نظیر مردان آفریدیم» و این را با توجه به قوانین امروز در دنیای غرب، در حاکمیت قوانین اسلامی ناظر بر مالکیت زن و حمایت های مالی و اقتصادی شوهر در خانواده قابل لمس تر می توان دید. اما در دنیای غرب، با توجه به شعار آزادی و اتیکت تساوی زن و مرد باز هم این تساوی نه در عرصه شغل و کار و نه در عرصه ی خانواده به هیچ عنوان رعایت نشده و استفاده ابزاری از زن تا حدی پیش رفته که به سقوط هویت انسانی و عدم احقاق کمترین حق او گردیده است و این را کاملا با توزیع و ترویج بیماری های مقاربتی چون «ایدز، سفلیس و سوزاک» می بینیم. و از نظر اسلام زن و مرد در انسانیت برابرند ولی دو گونه انسان اند با دو گونه خصلتها و دو گونه روانشناسی طبیعت. ولی دنیای غرب «تشابه محوری» را جایگزین «تناسب محوری» کرد و چنانکه ویل دورانت می گوید: این حرکت برای اولین بار با قانون 1882 بود که به موجب این قانون زنان بریتانیای کبیر از امتیاز بی سابقه ای برخوردار می شدند و حق نگهداری پول خود را داشته و از آن به بعد زنان از بندگی و جان کندن در خانه آزاد شده و گرفتار جان کندن در مغازه و کارخانه شدند و در حال حاضر چنانکه در پیش ذکر شد به دنیایی از ابتذال کشیده شدند که نقش ابزاری داشته و تنها در معرض بهره برداری دیگران واقع می شوند. مقام معظم رهبری نظریات موجود در اصل تساوی زن و مرد را اینچنین به دو هدف کلی و مجزا در نظرات متفاوت تعریف کرده اند: اولین هدف رسیدن زن به کمال وجودی خود می باشد اما دومین هدف ایجاد تخاصم و جدایی و رقابت خصمانه میان دو جنس زن و مرد است که هدف اول دستاورد اسلام و هدف دوم هدف کوته بینانه است به وضوح می بینیم در اسلام به زن بسیار اهمیت داده می شود چنانکه در بسیاری از آیات قرآن کریم آمده است: پاداش اخروی و قرب الهی به جنسیت مربوط نیست بلکه به ایمان و عمل صالح مربوط است خواه از طرف زن و یا از طرف مرد باشد و همیشه در کنار هر مرد بزرگی از قدیسه ای بزرگ یاد می کند که از همسران آدم و ابراهیم علیه السلام و از مادران موسی (ع) و عیسی (ع) در نهایت تجلیل کرده است یا بانوی بزرگوار حضرت خدیجه (س) و سرور همه زنان عالم حضرت فاطمه زهرا (س) که خداوند در قرآن کریم از ایشان به کوثر یاد می کند. بر خلاف نظریات تحقیرآمیزی که در امت های پیشین راجع به زن وجود داشته همچون عنصر گناه دانستن زن، شیطان بودن زن، عدم رسیدن او به مقامات معنوی چون ورود به بهشت، طفیلی دانستن زن، آفرینش او از دنده چپ مرد، مقدمه قرار گرفتن زن برای مرد، عامل بدبختی و گرفتاری مرد و در پایان زن را به منزله ظرفی که نطفه مرد را در خود نگاه می دارد، می دانستند و هیچ ارزشی برای بارداری او نمی گذاشتند.

در این میان دین اسلام با بیانی روشن و شفاف با تمام این نظریات مخالفت کرد، چنانکه در آیات قرآن کریم آورده شده که «خداوند از جنس خود شما برای شما همسر آفرید».

و همچنین داستان بهشت آدم را مطرح کرده و با بیان «فوسوس اهما الشیطان». جنس زن را از اتهام عنصر گناه و شیطان بودن مبرا ساخت و یا بر خلاف بسیاری از آیینها که رابطه جنسی را پلید می دانند ازدواج را مقدس و تجرد را پلید می شمارد.

چنانکه پیغمبر اکرم (ص) می فرماید: من به سه چیز علاقه دارم: بوی خوش، زن، نماز و با بیان «هن لباس لکم و انتم لباس لهن» هر یک از زن و مرد را پوشش و زینت یکدیگر می داند و خلقت هر یک را برای دیگری قلمداد کرده و وجود زن را خیری برای مرد و مایه سکوت و آرامش دل او معرفی می کند و زن و مرد را در آفرینش هر یک از انسانها مهم و دخیل می داند و تمام نظرات تحقیرآمیز را به یکباره مردود می کند.

«انی جاعل فی الارض خلیفه» و خداوند زن را تا جایگاه جانشین خود که به طور عام در آیه ذکر شده، بالا می برد و برای رسیدن به این مقام تفاوتی بین زن و مرد قائل نمی شود.

اما در یهودیت و مسیحیت بنا بر آنچه در کتاب مقدس آمده است، جایگاه زن نسبت به مرد، جایگاهی فرعی و ثانوی است ولی در اسلام به انسان بودن زن و مرد توجه شده است و آفرینش انسان را از نفس واحده می داند و زمانی که از زنان خوب یا بد یاد می کند، ایشان را نمونه مردم خوب و بد دانسته و مختص زنان خوب و بد نمی داند که در قرآن کریم در مورد زن نوح و زن لوط آورده شده که این دو زن را با دوزخیان در آتش افکنید و بعد می فرماید: «ضرب ال... مثلآ للذین کفروا»‌و ایشان را نمونه و درس عبرت تمام کافران اعم از زن و مرد قرار می دهد و بالعکس.

اما در کنار این مسائل، اسلام به اختلافات طبیعی زن و مرد اذعان و اشاره می کند و آنها را مایه کمال، عدم نقص زن و بلندی مرد می داند.

نقش زن در تاریخ اسلام

تاریخ اسلام تاریخی مذکر – مونث است

به عنوان نمونه زنان در صدر اسلام در بیعت با رسول خدا (ص) حاضر شدند و همچنین در هجرت از مکه به مدینه نیز حضور داشتند اما اثر جاوید حماسه عاشورا نقش پررنگ زنان در تاریخ اسلام را کاملا نمایان کرد.

حتی سیر و سلوک و مقامات معنوی که عمل در آن بندگی، احساس آن شرمندگی و نتیجه اش سازندگی است خاص گروه ویژه ای نمی باشد تا حدی که می توان گفت: زنان در بسیاری از موارد جلوتر هستند. از آن رو امام خمینی (ره) در آغاز وصیت نامه سیاسی الهی خویش می فرماید: ما مفتخریم که بانوان و زنان پیر و جوان و خرد و کلان در صحنه های فرهنگی و اقتصادی و نظامی حاضر و همدوش مردان یا بهتر از آنان، در راه تعالی اسلامی و مقاصد قرآن کریم فعالیت دارند و حتی در زمان هجوم دشمنان دفاع را جزء تکالیف زن و مرد در کنار یکدیگر می دانند.

ضرورت حجاب زنان د ر اسلام:

حجاب نماز، روزه و خمس نیست که در زمانی موسوم باشد و بعد از انجام آن تکلیفی نباشد بلکه حجاب فرضیه ای «عبادی – عرفانی – حماسی» است که زن را در حال عبادت و فرمانبرداری از خداوند، از عشق لبریز و آثار آن را جاودانی می کند و در عین حال پرچم حق سالاری است که زنان با سادگی و پنهان داشتن جاذبه های جنسی خود و بالواقع با عفاف و پاکدامنی خود به مردان فرصت مردسالاری و بهره وری از زن را نمی دهند و زن را در نظر مرد قابل احترام می کنند و از او سلب آزادی نمی کند در واقع حجاب «حق زنان» و «حد مردان» است.

حقوق زن در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (حقوق زن در اسلام)

اصل بیستم و بیست و یکم از حقوق زنان به ترتیب چنین یاد شده است که: همه افراد ملت اعم از زن و مرد یکسان در حمایت قانون قرار دارند و از همه حقوق انسانی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی با رعایت موازین اسلام برخوردارند و همچنین در اصل بعدی آمده: دولت موظف به تضمین تمام حقوق زنان در امور زیر بدین ترتیب می باشد:

1-ایجاد زمینه های مساعد برای رشد شخصیت مادی و معنوی زن.

2-حمایت مادران، بالاخص در دوران بارداری و حضانت فرزند.

3-ایجاد دادگاه صالح برای حفظ کیان و بقای خانواده.

4-ایجاد بیمه خاص بیوگان و زنان سالخورده و بی سرپرست.

5-اعطای قیمومت فرزندان به مادران شایسته در جهت غبطه آنها در صورت نبودن ولی شرعی.

دیدگاه اسلام در مورد طلاق زن:

اسلام با طلاق و انحلال کانون خانوادگی نظر مخالف دارد و تمام تلاش خود را برای برقراری این رابطه داشته است به طوری که پیامبر اکرم (ص) «طلاق را از بدترین حلالهای خداوند می داند» اما اسلام در مقابل زندگی هایی که امکان بازگشت آرامش یا روح زندگی و احساس محبت بر قلب زن و مرد ندارد و یا زندگی که در آن زن به زور قانون در خانه مرد بماند و یا زن دچار بوالهوسی مرد شده باشد، طلاق را پیشنهاد می کند تا از زن سوء استفاده نشود و زندگی بر دو طرف تلخ و غیرقابل تحمل نگردد و هرچه افراد به زندگی غرب و جامعه به سوی جامعه غربی پیش می رود آمار طلاق نیز افزایش می یابد و از آن رو 27 درصد طلاق های ثبت شده کشور مربوط به شهر تهران است با این که نسبت جمعیت آن به جمعیت کشور تنها ده درصد می باشد و در کل تهران درصد طلاق بیش از ازدواج است.

به طور کلی می توان چنین نتیجه گرفت که: غرب با نامهای «آزادی» و «تساوی» و غیره زن را در خدمت مقاصد خویش گرفته است. اما در اسلام آزادی زن در حفظ حقوق انسانی و شخصیتی او، با حفظ شئونات اسلامی و دینی و انسانی خلاصه می شود و اجازه هر نوع بهره کشی از زن را نمی دهد اما با حفظ مقام انسانیت خود دوشادوش مردان در صحنه های فرهنگی و اقتصادی و نظامی فعالیت کرده و به هدف والای خود که استقلال و آزادی و رعایت تناسب حقوق زن و مرد در عین عدالت می باشند، برسند.

پی نوشت‌ها:

1-(ر.ک. طباطبایی، سیدمحمدحسین، ترجمه المیزان، بنیاد علمی و فرهنگی علامه طباطبایی،  ج 4. ص 140، نویسنده: علامه طباطبائی).

2-(ر.ک.طباطبایی، سید محمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، بنیاد علمی و فرهنگی علامه طباطبایی جلد 2، ص 405).

3-(ر.ک.مطهری، مرتضی، نظام حقوق زن در اسلام، صدرا، 1376، ص 18-17).

4-(ر.ک.ویل دورانت، (wil dorunt)، لذات فلسفه، انتشارات علمی و فرهنگی، 1375، ص 159-155.

5-ر.ک.روزنامه جمهوری اسلامی، 2/8/1376.

6-قرآن مجید، سوره طلاق، آیه 5.

7-قرآن مجید، سوره اعراف، آیه 20.

8-قرآن مجید، سوره بقره، آیه 167.

9-قرآن مجید، سوره مبارکه، آیه 30.

10-قرآن مجید، سوره نسا، آیه 1.

11-ر.ک. شهید مطهری. مرتضی، نظام حقوق زن در اسلام. انتشارات صدرا. قم 1357. ص 168-169.

12-ر.ک. شهید مطهری. مرتضی، حماسه حسینی، ج 1، ص 324.

13-صحیفه نور، ج 21، ص 172.

14-حسینی بهشتی، شهید محمدحسین، کتاب مبانی نظری قانون اساسی، ص 89.

15-ر.ک. روزنامه اطلاعات شماره 11512.

زن در اسلام

4 ژاله ردگاه - فرشته خدادادیان

کارشناس ارشد علوم تربیتی

لیسانس الهیات

مقدمه:

درک مسأله زنان در حال حاضر، منوط به کنکاش و شناخت دیدگاه‌ها، ساختار و تفکرات فرهنگی گذشته می باشد، و در بیشتر نحله های فکری و فلسفی جایگاه زن را ناشناخته و مبهم می یابیم. اما در دیدگاه اسلام از زن و مرد به عنوان مکملی یکدیگر یاد شده است. اسلام با ظهورش طلسم خرافات و دیدگاههای غلط را نسبت به زنان در هم شکست و در واقع «خط قرمزی» بر اندیشه هخی باطل درباره زنان کشید.

دیدگاه اسلام در مورد زنان بر خلاف اندیشه ها و افکار رایج بوده است و خداوند متعال گنجینه با ارزش لطف و آرامش و رحمت را در وجود زن قرار داده است، لذا این مقاله با عنوان «زن در اسلام» سعی دارد با توجه به دیدگاه اسلام به زن و مرد به عنوان مکملین یکدیگر و اهمیت نقش زنان به عنوان نیمی از پیکره ی اجتماع در شکل گیری و توسعه جوامع بشری، با هدف کلی به بررسی جایگاه و ارزش زن بر اساس قرآن مجید، روایات و احادیث بپردازد.

سئوالات تحقیق

(جایگاه اقتصادی زن در آیات و احادیث چگونه می باشد؟ نظر اسلام در مورد برخورد با زنان چیست؟ اسلام به بهداشت زنان چگونه نگریسته است؟ نگاه آیات و روایات به آفرینش چگونه می باشد؟) به شیوه ی کتابخانه ای و با رجوع به اسناد، مدارک، کتب و ... انجام گرفته است.

امید است مطالعه حاضر گامی در جهت پویایی حضور زنان در توسعه پایدار باشد.

زن در اسلام:

در سرزمینی که دختران را زنده بگور می کردند و پدران از شنیدن تولد نوزادت دختر شرمسار و خشمگین می گشتند، اسلام با طلوع خویش، در احیای شخصیت زن و دفاع از مقام او قوانینی را ابلاغ کرد و ستمهایی را که بر زنان روا داشته بودند را شدیدا محکوم کرد و ارزش وجودی و استقلال زن را به جهانیان معرفی کرد.

با ظهور اسلام زنان جانی تازه یافتند و با رهبری رسول الله در صحنه های مختلف مسابقه رسیدن به کمال، حضور یافتند و گاه گوی سبقت را از بسیاری مردان نیز ربودند. کتاب آسمانی دین مبین اسلام، همچنان که همه حقایق را بیان کرده است، و برای احقاق حقوق زنان ابتدا به طرح حقوق اولیه انسان‌ها پرداخته است در حالیکه زنده به گور کردن دختران، فرهنگ رایج عصر ظهور قرآن بوده است.

پس از بررسی به عمل آمده در کتاب مقدس قرآن مجید و احادیث و روایات می توان مطالب مطرح شده در خصوص مسائل زنان را به چهار دسته زنان و اقتصاد، عدم خشونت علیه زنان، بهداشت زنان و تساوی در آفرینش تقسیم نمود که شرح مفصل آیات و روایات به شرح ذیل میباشد:

الف-زنان و اقتصاد: در خصوص تأکید و توجه اسلام به مساله اقتصاد و زنان 11 آیه از سوره های مبارکه، شوری، بقره، نساء و احزاب از قرآن مجید و 2 حدیث را می توان یافت که به برخی از آنان اشاره می گردد:

«والذین استجابوا لربهم و اقاموا الصلوه و امرهم شوری بینهم ورزقنهم ینفقون» (شوری، 38) و آنانکه امر خدا را اجابت و اطاعت کردند و نماز بپا داشتند و کارشان را به مشورت یکدیگر انجام دهند و از آنچه روزی آنها کردیم بفقیران انفاق می کنند. «و للمطلقات متاه بالمعروف حقا علی المتقین» (بقره، 241) مردان زنان را که طلاق دهند بچه یزی بهره مند کنند این کار سزاوار مردم پرهیزکار است.

پیامبر اکرم (ص): «در هدیه و بخشش به فرزندان خود، بین‌ آنها به مساوات رفتار نمایید و در صورتی که ناگزیر از ترجیح برخی از آنها بر برخی دیگر باشید دختران را بر پسران ترجیح دهید».

ب-رفع تبعیض و خشونت علیه زنان: آیات و روایاتی که به مساله خشونت علیه زنان پرداخته شده است عبارتند از:

تکویر ایات 8 و 9، نحل آیه 61، بقره ایات 227 و 229 و 230 الی 232،: نساء آیه 3 و 19 و 20 و 35 و 128 و 129، احزاب آیه 35 و 11، حدیث از معصومین (ع) که به برخی اشاره می گردد