چکیده :
زمینه وهدف: درجریان رشد ،کودکان ونوجوانان طیف معصوم وسیعی از استرس ها راتجربه می کنند که استرس یک عامل مهم دربسیاری از آسیب های روانی واجتماعی است وگاه این استرس از چنان شدتی برخورداراست که زندگی روزمره وتحصیلی آنان رادشوارمی سازد که نتایج مطالعات انجام شده در مورد استرس برعملکرد تحصیلی دانش آموزان ،یکسان نبوده است.بعضی ارتباط قوی بین کاهش عملکرد تحصیلی واسترس گزارش کرده اند وبعضی ارتباط کم که با مدیریت استرس می توان آن سیب های روانی ناشی از آن را تقلیل داده واین مطالعه به بررسی اثر استرس برعملکرد دانش آموزان پرداخت.
موادوروش کار: این مطالعه پس از نمونه گیری تصادفی برروی 30 دانش آموزمشغول به تحصیل در دوره متوسط درمدارس دخترانه شهرستان ایذه انجام شده ابزار گردآوری داده ها ،پرسشنامه استرس ومعدل کارنامه تحصیلی شرکت کنندگان بود.
یافته ها: نتایج مطالعه نشان دادکه شیوع استرس بین دختران تفاوت معنی داری وجود ندارد(P<%5) یعنی فرض صفرتأیید وآزمایش ردشدند.
نتیجه گیری : یافته های این مطالعه همچنین نشانگراثرمنفی استرس برعملکرد تحصیلی می باشد .لذا با توجه به نتاج فوق پیشنهاد می گردد که آموزش مدیریت برای دانش آموزان می تواند منجربه پیشرفت تحصیلیی آنان گردد.
واژه گان کلیدی: استرس ،عملکرد تحصیلی ،د انش آموزان ،مقطع متوسطه
فصل اول :
کلیات
مقدمه :
اضطراب به متوله بخش از زندگی هر انسان ،در همه جوامع به عنوان یک مناسب وسازگار تلقی می گردد استرس جزلاینفک زندگی وعموماً درنتیجه رویدادهای روزمره به وجود می آید ومارابا مشکلات وخطرات زیادی مواجه سازد البته استرس همیشه پدیده ای منفی نیست ، زیرا ایجاد تحرک وتلاش درمحیط کار وزندگی ورسیدن به هدفهای مورد نظر ،وجود مقداری استرس ضروری است استرس زیاد است که موجب بیماری جسمی وروانی می شود. گاهی استرس به طور ناگهانی وزمانی به صورت تدریجی ظاهر می شود وگاهی فراگیراست وزمانی بالعکس درخلال چند ساعت پایان می پذیرد وگاهی موقعیت ها وشرایط ناخواسته وناشناخته بوجودمی آید ومارا تحت فشار قرارمی دهد وتصور می کنیم همه چیز درحال خراب شدن وبدتر شدن است آن وقت است که استرس به سراغمان می آیدنه تنها ما بلکه همگان به آن دچارمی شوند ودرسرنوشت آدمی دارای نقش است درجوامع شهری به ویژه کلان شهرهاکه محصولات تکنولوژی صنعتی پیشرفته ،آن راانباشته اند عوامل بوجودآورنده استرس از هرسوفراوان به چشم می خورد تاآنجه که باید گفت افتادن به دام آن تقریباً اجتناب ناپذیر است استرس روحیه زندگی به متوله بخشی از زندگی واز مولفه های ساختار شخصیت آنها را تشکیل می دهد گاهی این استرس از آنچنان شدتی برخوردارهستند که زندگی روزمره وتحصیلی آنان رادشوارمی سازد اضطراب امتحان نوعی شایع از اضطراب عملکرد است که دربررسی های مختلف 10 تا30% دانش آموزان ودانشجویان رادرگیرمی سازد هومند درمطالعه خود که درسال 1373 انجام داد ،اظهارنموده است که میانگین نمرات اضطراب امتحان دانش آموزان ایرانی بالاتراز میانگین نمرات اضطراب دانش آموزان آمریکایی است اضطراب امتحان به عنوان یک پدیده متداول ومهم آموزشی با عملکردوپیشرفت تحصیلی کودکان داردوبا شخصیت واعتمادبه نفس دانش آموزان نیزارتباط دارد.
بنابراین می توان چنین اظهارداشت که فرد دچاراضطراب امتحان موارد درسی را می داند اماشدت اضطراب وی مانع از آن می شود که معلومات خود خود راهنگام اضطراب نشان دهد.
درهنگام استرس دربحران روحی هستیم دراین حالت ما آنقدرخسته ایم که نمی توانیم به بدرستی فکرکنیم وقادربه مهارافکارخودنیستیم وشیوه برخورد باآن درچگونگی عملکردمان درمقابل فشارهای روانی تأثیرعمده دارد.وپژوهش حاضر به بررسی وارزیابی استرس وعملکردوتحصیلی دانش آموزان پایه سوم دبیرستان عفت شهرستان ایذه درسال 89/88 پرداخته می شود.
بیان مسئله :
باتوجه به تغییراتی که درزندگی امروز ی به وجودآمده است واز لحاظ تکنولوژی صنعتی ،اجتماعی وانسان موجودیست که نسبت به رویدادهای محیط زندگی خودنمی تواند بی تفاوت باشدوبه همه حوادث ها واکنش نشان می دهد.
استرس یکی ا عواملی است که هم درزندگی فردی واجتماعی وبرپیشرفت فردتأثیرفراوان دارداهمیت این موضوع ازآن جهت که اگرما افرادی که دچاراسترس هستند داشته باشیم نمی توانند ومسئولیت خودرا بدرستی انجام دهند ودرمقابل انواع فشارها مقوم وپایدارباشند نمی توانندبا جدیت به سوی هدف خودحرکت کنند ودرمقابل هرمانعی شکست پذیرخواهند شد وهمچنین دانش آموزان این مقطع دبیرستان درحساس ترین دوران زندگی خویش هستند وبا توجه به این که درکشورما ادامه تحصیل وورود به دانشگاه موضوعی است که ذهن بسیاری رابه خود مشغول کرده است واین استرس به ویژه دردانش آموزان دوره دبیرستان دیده می شود. استرس اعتمادبه نفس خودرا از دست می دهند ودچارعدم تمرکز وبصورت فردی سرخورده وسرباز جامعه درمی آیند پژوهش دراین زمینه می توانددرپایین آوردن سطح استرس دربین دانش آموزان نقش داشته باشد وهمچنین می تواند راهبردهای مهمی جهت رفع یاکاهش این مشکل به همراه داشته باشد وهمچنین مطالعات ویافته ایی دراین زمینه که درطی این پژوهش به آنها اشاره می شودومتناسب باشرایط اجتماعی،فرهنگی تعریف وتنظیم گردیده اند بدین سبب تحقیقات مذکورمی تواند پاسخگویی به مسائل درگیرومربوطه پرداخته است .بنابراین این پژوهش نیازبه بررسی درنوجوانان شهرستان ایذه راداردکه محقق سعی داردبه بررسی استرس به عملکردتحصیلی دانش آموزان دخترپایه سوم دبیرستان عفت شهرستان ایذه درسال 89/88 بپردازد.
اهمیت وضروریت تحقیق :
بطور کلی می توان گفت برای پیشرفت تحصیلی لازم است که مشکلات واختلالات دردانش آموزان شناسایی وبرطرف شوند لذا اگرما بتوانیم عواملی را که با استرس رابطه دارندشناسایی کنیم ،می توانیم مشکلات روانی را از بین ببریم وبایدمتذکر شدکه استرس نوعی بیماری می باشد وضرورت داردکه مشکلات آنان به دقت مورد بررسی قرارگرفته وراه حل های مناسب جهت رفع مشکل یا مشکلات آنها در نظر گرفته شودبنابراین پژوهش پیش رومی تواند مارادررسیدن به این مهم یاری کند ومعلمان ودانش آموزان بتوانندجهت کاهش یا ازبین بردن استرس از راهبردهای آن استفاده کنندوهمچنین این فرصت رابرای افرادفراهم می آوردکه مکانیزم های سازش خود رادرجهت مواجه بامنابع استرس زا واضطراب آورگسترش دهندخلاصه می تواند تأثیراسترس برعملکرد تحصیلی ارزیابی کند وراهبردهای مهمی برای استفاده دانش آموزان درآموزش وخدماتی به همراه داشته باشد.
اهداف تحقیق: (پژوهش )
هدف کلی از انجام پژوهش دست یابی به علل اسرس که دردانش آموزان دبیرستان وجود داردبه عبارت دیگراهداف اصلی پژوهش حاضر،بررسی این مسئله است که استرس تاچه حد بردانش آموزان تأثیر گذاراست واحتمالاً برپیشرفت تحصیلی آنها اثرمی گذارد ودانش آموزان تاچه حد درگیراین مسئله استرس هستند.
همچنین دراین بررسی ها تلاش خواهد تااین مسائل طبقه بندی شده وعلل آن وراهنمای کاهش آن مورد توصیف وتحلیل قرارگیرد.
این پژوهش دارای ،اهدافی جزئی به .شرح زیر درنظر گرفته می شود.
بررسی رابطه استرس با عملکرد تحصیلی دانش آموزان
بررسی رابطه استرس با امتحانات دانش آموزان
بررسی رابطه با یادگیری ) دانش آموزان
فرضیه های تحقیق
دراین پژوهش باتوجه به اهداف تحقیقی ،سه فرضیه تدوین شده است که به شرح زیر می باشند:
بین استرس وعملکرد تحصیلی دانش آموزان رابطه وجود دارد.
بین استرس وامتحان دانش آموزان رابطه وجود دارد.
3-بین استرس ومیزان یادگیری دانش آموزان رابطه وجود دارد.
متغیرهای پژوهشی
دراین پژوهش استرس به عنوان متغیرومستقل وتأثیرگذارمورد بررسی قرارمی گیرد وبرای رسیدن به این هدف متغیرهایی مانند عملکرد تحصیلی دانش آموزان ،امتحانات دانش آموزان ومیزان یادگیری آنان به عنونا متغیرتأثیرپذیرووابسته درنظرگرفته شده اند که باشاخص سازی این متغیرها رابطه آنها بااسترس مورد بررسی قرارمی گیرد.
تعریف متغیرها (نظری وعملیاتی )
استرس :به معنی ترس ،فشار روانی ،تنش ،ما منظور من از استرس دراین پروژه تغییرات مختلفی که به علت واکنش مانیست به خطوریا هرموقعیت درحال وقوع،درسیستم عصبی صورت می گیرد،وتأثیرات روان شناختی متمایزی برجای خود می گذارد.
عملکرد تحصیلی : حاصل کار،تحصیل ،آموزشی اما منظورمن از عملکرد تحصیلی دراین پروژه میزان یادگیری ومعدل دانش آموزان است .
-دانش آموزان : کسی که دردبیرستان درس می خواند ، تحصیل ،عمل دانش آموختن اما منظور من از دانش آموزدراین پروژه دانش آموزان پایه سوم دبیرستان دخترانه عفت هستندکه تحقیق روی آنها انجام می شود.
فصل دوم
ادبیات موضوع
با توجه به اینکه هدف این پژوهش رابطه استرس وعملکرد وتحصیلی دانش آموزان است دررابطه با موضوع مذکوردیدگاه ها ،نظریان وتحقیقات فراوانی وجود داردکه درذیل به اهم آن ها پرداخته می شود.
فولکمن (1984) اظهار داشت که استرس نه خاصیت شخصی یا محیط ونه یک محرک یا پاسخ است استرس رابطه پویایی ویژه بطورمداوم دگرگون ساز ودردوجانبه بین شخص ومحیط هنگام تأثیریکدیگر است.
لازاروس (1981) افراد،قربانی صرف استرس نیستند وبه عبارت دیگر نحوه ارزیابی افراد از رویدادهای پراسترس وارزیابی آنها از تدابیرشخص ومنابع مقابله برای رویدادها ماهیت استرس راتعیین می کند.
قراچه داغی، مهدی (1373) ،فشارروانی
واکنش اشخاص به هنگام تجربه استرس متضاد است وبه عبارت یگر هرشخص با توجه به موقعیت خود رفتارخاصی بروز می دهد دراغلب موراد شخص تحت فشار سعی می کند بایافتن راه حل ،مستقیماً با موقعیت استرس زا برخورد کند.
جعفری مقدم، سعید(1380) ،مدیریت استرس
استرس به عنوان واکنش برای سازش با عامل یا شرایطی که فشارروانی یکی برفرد واردمی کند تعریف شده اشت دراین وضعیت فردتحت تأثیرمحرکهای بیرونی استرس زا،از وضعیت عادی خارج می گردد وناخودآگاه برای تطبیق با محرکهای یادشده تلاش می کند ،واکنشهای برآمده از این تلاش به صورت استرس نمایان می شوند استرس بانشانه های فیزیولوژیک روانی ورفتاری مانند تغییرضربان قلب ،عصبانیت وبی خوابی همراه است.
استرس عبارت است از واکنشهای فیزیکی ،ذهنی ،عاطفی که درنتیجه تغییرات ونیازهای زندگی فرد، تجربه می شوند .تغییرات می تواند بزرگ یا کوچک باشند پاسخ افرادبه تغییرات متفاوت است .استرس مثبت می تواند یک انگیزش دهنده باشد ودرحالی که استرس منفی می تواند درزمانی که این تغییرات ونیازها ی،فرد راشکست می دهند ،ایجاد شود.
هانس سیله معتقداست :فقط مردگان هستند که هیچ استرس به آنها واردنمی شود وهمچنین معتقداست که مقدارکمی از فشارروانی نه تنها زیانی نداردبلکه زندگی انسان رااز حالت سردی وبی روحی خارج می سازد وانسان تازمانی که زنده است استرس با او خواهد بودتنها باید بیاموزد که چگونه استرس سرصلح وسازش داشته باشد. ونبایدبااو بجنگد
لازاورس ،(1976)،فشارروانی :
به این نتیجه رسید که موقعیت استرس زا با رجوع به معیارهای عینی قابل تعریف نیست هرشخص فقط از طریق تجربه ودرک خد می تواند عامل استرس زای خود راتمیزدهدبه عبارت دیگر ،برای هرشخص عوامل بالقوه مخصوص وجود دارد که اوراتحت فشار قرارمی دهد اگر شخص توان کنار آمدن با فشار تحریک را نداشته باشد این فشارتبدیل به استرس می شود.
به طور کلی ،استرس حاصل نیاز مابه سازگاری فیزیکی ،ذهنی احساس درمقابل یک تغییراست .مقدارجزئی استرس می تواند مفید باشد ،چرا که به زندگی جذابیت ومتحرک می بخشد ومارا روی پای خودمان نگه می دارد. تغییرات جزئی وملایم نه تنها مضرنیستند بلکه مفید وسازنده اند ودرپرورش حس سازش پذیری ما نقش عمده ای ایفا می کنند. اما وقتی که تغییرات از حد مجاز فراترروند ودرطول دوره ای از زمان برزندگی ما اثر منفی بگذارد ،دراین جاست که ظرفیت سازش پذیری ما اشباع می شود وتحمل آن غیر ممکن می نماید واسترس به وجودمی آید.(مونا نقیبی راد،مجله پیوند ،تابستان 79،ص 109)
ماانسان ها همواره با مشکلات متعددی روبروهستیم وعمدتاً به مسائلی برمی خوریم که خواستمان مواجه شدن آنها نیست موقعیت ها وشرایط ناخواسته مدام ما را تحت فشارقرارمی دهند .آن وقت است که دیگرتصورمی کنیم همه چیزدرحال خراب شدن وبدترشدن است .ترس ،از چیزیست که قراراست اتفاق بیفتد. نگران امنیت خودمان وعلاقمندی ها یمان هستیم آن وقت است که استرس به سراغمان می آید ونه تنها ما بلکه همگان به آن دچار می شوند.
هانس سیله درکتاب خود به نام «استرس زندگی » می گوید:فشارروانی هنگامی ظاهر می شو دکه شخص وجود عامل فشارزادرک کند تاباآن روبروشود.
استرس یک واژه انگلیسی است وریشه لاتین دارد واز قرن بیستم به بعد درزبان فارسی نیزبه کارگرفته شده است .وکمتر از صدسال است که درعلم پزشکی وروان شناسی مورد استعمال یافته است ودراصطلاح روان شناسی ،به حالتی که انسان دربرابر موقعیت های ناخوشایند از خودبوز می دهد، ودراصطلاح پزشکی هم استرس به افزایش فشاروتنش درسیستم وساختاربدن اتلاق می شود.
کلمه استرس از زبان انگلیسی گرفته شده ومعادل دقیق آن کلمه فشارروانی وزبان فارسی است واز نظر تعدادی از دانشمندان تمام بیماری های موجود نسان از جهاتی بااسترس ارتباط دارد.
-فشار روانی یااسترس ،واکنش جسمان وروانی دربرابرمحرک ها یا خواسته هاست آنگاه که از شخص درخواستی می شودکه توان برآوردش راندارد، فشارروانی پدید می آید.
- استرس حالتی است که فرد درواکنش به دنیای بیرون (مدرسه ،محیط کار،دوستان و...)(یادنیای درون تمایل به موقعیت ،میل به پذیرفته شدن و...)احساس می کند
-هرتاثیرکه تعادل بدن رامختل کند.
-استرس یک واژه انگلیسی است وریشه لاتین داردواز قرن بیستم به بعد درزبان فارسی نیزبه کارگرفته شده است وکمتر از صدسال است که درعلم پزشکی وروان شناسی مورداستعمال یافته است ودراصطلاح روان شناسی ،به حالتی که انسان دربرابر
موقعیت های ناخوشایند از خود بروز می دهد، ودراصطلاح پزشکی هم استرس به افزایش فشاروتنش درسیستم وساختاربدن اتلاق می شود.
علائم ونشانه های استرس کدامند؟
-شیوه های بروز استرس متنوع وفراوان هستند، می توان آنهارا درچهاردسته تقسیم بندی کرد:
1) علل بروزجسمانی شامل ،سردرد ، بی خوابی ،انقباض یا سفت شدن عضلات (بخصوص گردن،شانه ها وقسمت پایین کمر) ،دردهای سینه ،گرفتگی شکم ،احساس سرمای شدیدو علائم قلبی –عروق (مانندتپش قلب ،افزایش یاکاهش فشارخون) اشکالات تنفسی (مانندتنفس سریع وسطحی واحساس خفگی ،علائم پوستی (مانندتعریق ،برافروختگی چهره).
2-شیوه های بروز روانی : شامل کاهش تمرکز وحافظه ،تردید،ازذهن پریدن اطلاعات ،آشفتگی ،ازدست دادن حالت شوخ طبعی .
3-علائم بروز هیجانی شامل: اضطراب ،عصبی بودن ،افسردگی ،خشم ،ناکامی،ناراحتی ،ترس،کج خلقی کم طاقتی،بی حوصلگی ،زودرنجی ،وحشتزدگی.
4-علائم بروز رفتاری : شامل تندراه رفتن ،بیقراری،عادت های عصبی (جویدن ناخن،مکیدن شست)،اقرایش خوردن ،گریه کردن ،فریادکشیدن ،ناسزاگویی،اجتناب ،ناهماهنگی ،ناآرامی ونفس نفس زدن .
علل استرس :
عامل های متعددی درفشارروانی نقش دارندعاملی که برای یک فردفشارروانی ایجاد می کند ممکن است علل استرس رامی توان به دودسته تقسیم کرد: علل بیرون وعلل درون
علل بیرونی شامل:عوامل اجتماعی ،سازمانی مشکلات روزمره ومحیط فیزیکی است.
علل درونی شامل : انتخابهای زندگی ،درگیری های ذهنی وصفات شخصیتی باشند.
از دیدگاه روانشناسان وکارشناسان تربیت،تگرانی وتشویق دردانش آموزان معمول علل وعوامل گوناگون است که دراین جابه طور خلاصه به آن اشاره می شود:
اختلاف والدین
فشاربرای نمره عالی گرفتن
انتظاربالای والدین از موفقیت تحصیلی
نبودوالدین درمنزل
احساس طردشدگی
سنگینی وزیادی حجم دروس
عدم علاقه به رشته تحصیلی
ناآشنایی به رشته تحصیلی
توقع زیادمعلمین
10-تسلط کافی معلمین
11-محیط نامناسب مطالعه
12- نگرانی درموردامتحانات
Abtract
Stress is an important factor in many social a not psychloyic....l damage and some times this factor has a very high intensity that results in a difficlt ordinary and تحصیلیlide .
The goal of this survey is evaluation of stress and educational functi…….. on girl students in the third grade at ….fat highshool of I zeh city in 88-89 years the statisticl society is all of the girl students in the thirgade at fat highchool of Izeh city mass of the somple is 30 people who were chosen by simple randomly s….mpling wey .we used from stress questionnaire for colleti……infor mation In order to an….ly zing data wes used from descriptive statistic and the coefficient of correl….tion results of this svrvey are : 1:there are not mening f….l differences in of stress amony thegirly of efat highschool widespreadness
Key words: stress – ed….tion … fu….ction / student/ higschool