روش تحقیق مطالعه موردی راه های کاهش اضطراب امتحان در درس فارسی و هنر دانش آموز پایه اول راهنمایی مدرسه ادب از شهرستان ایذه

توصیف و تشخیص مساله اقدام پژوهی

چکیده

اضطراب یکی از پدیده های بزرگ قرن بیستم و بیست و یکم است بطوریکه اگر شدت یابد منجر به کاهش عملکرد فرد می شود و به عنوان یک اختلال مطرح می گردد. این تحقیق که بصورت مطالعه موردی روی یکی از دانش آموز پایه اول آموزشگاه راهنمائی ادب از شهرستان باغملک و ایذه  صورت گرفته است دقیقاً مرتبط با بحث اضطراب امتحان است. بطوریکه این دانش آموز ادب بنام زینب این ویژگیها را داشت دانش آموزی مودب و درسخوان و بااستعداد و کارنامه ابتدائی او تمام نمراتش بیست بود ولی حال که به مقطع راهنمائی آمده بود برای اولین بار در اوایل سال برای درس فارسی پای تخته رفته و نمره 13 گرفته بود و باز در درس هنر 17 گرفته بود این نمرات باعث شده بود که اضطراب در او بوجود بیاید و از والدینش نیز هراس داشت که به او بگوئید لذا من پس از مدتی می دیدم که زینب ساعت درس فارسی یا هنر که داشت بهنوز زنگ کلاس نخورده بود که حالش بد می شد حالت تهوع، در دستگاه گوارشی، رنگ پریدگی، پیدا می کرد و بعضی روزها هم که درس فارسی و هنر داشت به مدرسه نمی آمد برای رفع این مشکل 1- من چندین دفعه به خانه آنها رفتم وقتی به آنجا می رفتم می دیدم زینب در اتاق را بسته و به شدت گریه می کند و با جانم زینب عزیزم در را باز کن و در کنار او می نشستم و صحبتهایی را با او داشتم و به هر صورتی او را به مدرسه می آوردم. 2- راهکارهایی را به دبیران فارسی و هنر بطور خصوصی داشتم و همچنین راهکارهایی در شورای دبیران به کلیه دبیران زینب داشتم 3- راهکارهایی به خود زینب توصیه کردم 4- راهکارهایی را به والدینش توصیه کردم 5- با مشاوره اداره آموزش و پرورش شهرستان تماس داشتم که در ادامه این تحقیق آمده است نتایج بدست آمده از این اقدام این بود که زینب اول سال را نتوانست امتحانات خود به خوبی سپری کند ولی به لطف خداوند توانست زینب نیمه دوّم را با نمرات عالی 19 و 20 سپری کند.

نتایج این تحقیقات می تواند راهگشای بسیاری از مشکلات دانش آموزان در زمینه اضطراب امتحان و چگونگی برخورد دبیران و والدین با این دانش آموز باشد.

بیان مسئله و اهمیت و ضرورت

اصولاً هر امتحان و آمزمونی هیجان و اضطراب خاص خود را دارد زینب نیز موقع امتحان و پاسخ دادن به سوالات دبیران و شب قبل از امتحان و وقتی درس فارسی و هنر داشت اضطرابش شدت می یافت و نمی توانست خود را تحمل کند لذا از کلاس خارج شده و به دفتر آموزشگاه می آمد و با حالت تهوع و درد دستگاه گوارشی می خواست که به خانه برود به مادرش تلفن می شد و او را به دکتر می برد او چندین هفته تحت معالجه پزشکان بود در بیمارستان بستری شد آندوسکوپی و عکسهای رنگی از آن گرفته شد ولی خوشبختانه تمام آنها سالم بود و همه نشان می داد که او اضطراب دارد. او وابستگی شدید هم به مادرش داشت بخاطر اینکه پدرش عراقی بود و خانواده خود را ترک کرده و به عراق رفته بود. زینب می گفت که دبیران اصلاً از من سوال نکنند زیرا من نمی توانم جواب بدهم من با مطالعه چندین کتاب و با مشورت مشاوران اداره آموزش و پرورش شهرستان و گفتگو با دبیران بطور خصوصی و در شورای دبیران و همچنین اهمیت این بحث در شورای مدرسه و گفتگو با معلمان و مدیر مدرسه ابتدائی او راهکارهایی را به خود فرد و دبیران و والدینش ارائه دادم که در ادامه این تحقیق می باشد.

هدف از نوشتن این تحقیق و امتحان موضوع این است که غفلت از این موضوع باعث بیماریهای روانی می گردد و با توجه به شغل و حرفه شخصی و کار مربیگری دانستن این چنین مشکلات از وظایف خود و ضروری می دانم.

اهداف پژوهش

هدف اساسی در این پژوهش:

1-    بررسی علل اضطراب امتحان در یکی از دانش آموزان این آموزشگاه

2-    راههای کاهش اضطراب امتحان در این دانش آموز

3-    نقش معلم در کاهش اضطراب امتحان

4-    نوع برخورد خانواده نسبت به توانایی فرزندشان در میزان اضطراب دانش آموز تاثیر دارد.

سوالات اقدام پژوهی

1-   آیا والدین در ایجاد اضطراب امتحان در مورد این دانش آموز نقش دارند.

2-   روشهای پیشگیری از اضطراب امتحان در این دانش آموز کدامند

3-   چه عواملی باعث اضطراب امتحان در این دانش آموز شده است.

تعریف واژه ها و اصطلاحات

اضطراب حالت عاطفی نامطبوعی که با تغییرات پیسکوفیزیولوژیک در پاسخ بر یک تعارض درون روانی همراه باشد. در اضطراب بر خلاف حالت ترس، خطر یا تهدید غیر واقعی است.[1][1]

گردآوری و تحلیل اطلاعات برای تغییر و اقدام پیشنهادی

پیشینه تحقیق

  1- معتمدنیا، لیلا (( بررسی علل اضطراب امتحان در دانش آموزان))

پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، 1380

در تحقیق خانم معتمدنیا آمده است علل و عوامل اضطراب امتحان در دانش آموزان بسیار مختلف و متفاوت است. اما آنها را به سه دسته اصلی تقسیم کرده است.

الف: عوامل فردی و شخصیتی دانش آموز مانند اضطراب عمومی، پایین بودن اعتماد به نفس، هوش و تمرکز و بویژه روشهای نادرست مطالعه و انتظارات نادرست از خود.

ب) عوامل آموزشگاهی و اجتماعی: همچون انتظارات معلمان، رقابت سیستم آموزشی حاکم بر مدارس، نوع درس و مدرک گرایی

ج) عوامل خانوادگی: چون شیوه تربیتی والدین، انتظارات سطح بالای والدین، جو عاطفی حاکم بر خانواده و ویژگیهای شخصیتی والدین و طبقه اقتصادی و اجتماعی

2- احمدیان، عباس ((راههای درمان اضطراب در نوجوانان)) پایان نامه کارشناسی دانشگاه پیام نور، دلیجان، 1379

در این تحقیق به انواع روشهای درمان اضطراب پرداخته است. از جمله تقویت مذهب، عادت به دعا، خواب و استراحت کافی، پرهیز از عوامل فشار، اصلاح محیط، توجه دادن به شرایط روز، و در مجموع به شرایط روانی و جسمی مضطرب پرداخته است.

تعریف اضطراب:

بی شک یافتن تعریفی جامع و مانهع برای اضطراب دشوار است در واقع توافق اساسی بر سر تعریف است که در رشته های مختلف به دشواری صورت می گیرد.

روان شناسان تعریف جامعه شناسان و جامعه شناسان تعریف روان شناسان و روان پزشکان تعریف هیچکدام را جامع و مانع نمی دانند اما اضطراب کلمه ای مشتق از لغت لاتینی به معنی سختی کشیدن است و در قرن 17 برای تشریح سختی یا محنت بکار برده می شود و در اواخر قرن 18 دلالت بر نیرو، فشار، کوشش سختی می کند که متوجه افراد یا عضوی از اعضاء یا نیروی روانی می شد.[2][2]

اضطراب یک حالت عاطفی است که در آن عامل مبهمی از ترس، ترس ناشی از پیش بینی حوادث نامطبوع وجود دارد و فیزیک ناراحتی دردناک ذهنی ناشی از یک پیش بینی در مورد یک تهدید و یا یک ناخوشی در آینده است.

اضطراب احساس ناخوشایند و ناراحت کننده است که با نشانه های جسمی حاکی از بیش فعالی دستگاه عصبی خودمختار، همراه باشد.[3][3]

ماهیت اضطراب

اضطراب چیزی نیست چز دلهره ای مداوم و مزمن از چیزی که شناخته شده و قابل تغییر نیست که برای فرد پدید آمده و یا در حال پدید آمدن است. برخی روانشناسان اضطراب را عبارت از ترسی دانسته اند که در اثر به خطر افتادن یکی از ارزشهای مهم و اصیل در زندگی پدید می آید. می گویند این ترس موجب احساس دردی داخلی با ریشه ای عمیق و اغلب ناشناخته و گاهی فراموش شده پدید می آورد مبهم و آن تصور دردها، گاهی به صورت ناخودآگاه از آدمی سر می زند و به گونه ای اغتشاش آمیز در افراد تجلی می کند. وضع به گونه ای است که هم برای خود فرد و هم برای اطرافیان قابل تفسیر نیست. برخی ماهیت آن را شکل تخیلی ترس یا بیم مبهم دانسته اند که به صورت مزمن درآمده و موجب تغییرات واقعی در افراد می شود. (کویر، کاری، زندگانی با اضطراب/ ترجمه دکتر ماشاء اله مدیحی، نشر یا‌دآوران، 1370، ص 8)

اصول کلی در درمان اضطراب

برای مقابله و درمان اضطراب روشهائی وجود دارد در هر مورد شیوه خاصی باید بکار برد اما در کلیات آن به سه مسئله باید توجه کنیم.

1.    کشف عامل اضطراب و تلاش برای ریشه یابی آن که در این پژوهش عامل اضطراب دبیر و والدین او بودند.

2.    کاهش جنبه های تهدیدآمیز زندگی در هر زمینه که برای او دلواپسی هایی را فراهم می کند.

3.    از بین بردن عوامل محرک که زمینه ساز بسیاری از تهدیدها به حساب می آیند.

معتمدنیا لیلا، بررسی علل اضطراب امتحان در دانش آموزان ص 58

راه حل های پیشنهادی

پیشنهاداتی به دبیران فارسی و هنر بطور اختصاصی

من به آنها گفتم که باید دبیر انتظارات واقع گرایانه از دانش آموز در پیشرفت تحصیلی او داشته باشد باید از زینب انتظار داشت که بیش از پیش عملکرد خود را بهبود بخشد. باید با او طوری رفتار کنید که اعتماد به نفس او زیاد شود با او رابطه خود را صمیمی تر کنید. او را تشویق کنید و نام او را در تابلوی دانش آموزان ممتاز در سالن نصب کنید به او بفهمانید که امتحان هم یک یادگیری است از او بخواهید که داوطلبانه به پای تخته بیائید اگر امروز رنگش پریده و اضطرابش بیشتر است او را به پای تخته نیاورید موقع امتحان گرفتن حتماً با او صحبتی داشته باشد او را آرامش دهید.

پیشنهاداتی به مدیریت و معاونت آموزشگاه از آنها خواستم که او را تشویق کنند و اعتماد به نفس او را زیاد کنند ارتباط مدیر و معاون به او نزدیک شود.