روش تحقیق بررسی رابطه بین تعداد و فاصله فرزندان در خانواده و پیشرفت تحصیلی آنان در مقطع پیش دبستانی شهرستان ایذه

مساله

امروزه تعلیم و تربیت از دشوارترین ، ظریف ترین و پرثمرترین امور انسانی است و امری پرفرح و پرارج و وقت گیر  به شمار می آید که ثمره نهایی آن دیر به بار می نشیند . رسالت آموزش و پرورش ایجاد تغییرات مطلوب در نگرش ها ، شناخت ها ، و رفتار انسانهاست در این امر والدین و مربیان نقش بسیار مهم و اساسی به عهده دارند درتمامی نظریه های تربیتی خانواده و والدین هسته اصلی آْموزش و پرورش می باشند و به ویژه در عصر تحقیقات فن آوری و انفجار اطلاعات و غیره می باشند و مهمترین نقشی که والدین می توانند در زمینه پیشرفت تحصیلی فرزندان داشته باشند ایجاد محیطی آرام و مساعد برای مطالعه و انجام دادن تکالیف است همچنین نحوه ارتباط آنان با فرزندان ارتباط دانش آموز با خواهران و برادران نیز از عوامل تاثیرگذار به پیشرفت یا افت تحصیلی یکی از معضلات موجود نظام آموزشی و پرورشی هر کشوری است زیرا این امر سبب می شود که هر ساله میلیاردها تومان از بودجه کشوراز این طریق از دست رود و تعداد کثیری از نیروهای بالقوه انسانی از پرورش و تربیت صحیح باز مانند . بنابراین  علل و عوامل این افت و راههای مقابله با آن یکی از مهمترین وظایف نظام آموزشی و پرورشی در هر کشوری است . هیچ کس نمی تواند منکر اهمیت تعلیم و تربیت و برنامه صحیح آموزشی و فرهنگی در پیشرفت و ترقی مملکت و همچنین شکوفا شدن نسل جوان باشد.

تحقیق حاضر از بین عوامل خانوادگی موثر در پیشرفت تحصیلی بررسی عامل فاصله سنی و تعداد فرزندان می باشد لذا طرح حاضر سعی بر آن دارد که به سوالات زیر پاسخ دهد .

1-   آیا بین تعداد فرزندان در خانواده با پیشرفت تحصیلی رابطه وجود دارد ؟

2-   آیا آموزش خانواده ها در جهت کنترل جمعیت و فرزند کمتر موثر واقع می شود  ؟

3- آیا بین تعداد فرزندان و ایجاد محیطی گرم و صمیمی در خانواده با پیشرفت تحصیلی کودکان پیش دبستانی  فرزندان رابطه وجود دارد ؟

4- آیا در خانواده های پرفرزند عامل فاصله سنی بین فرزندان و پیشرفت تحصیلی رابطه وجود دارد ؟

اهمیت تحقیق

اهمیت و نقش نهاد خانواده به عنوان اولین جایگاه اجتماعی کودک برای همگان آشکار است . والدین به عنوان مهمترین اعضاء این نهاد که در تماس دائم با کودک هستند و دنیای او را می سازند . والدین می -تواننند با اعمال درست و به موقع روش های مناسب تربیتی کودکانی اجتماعی ، موًدب ، متدین و با انگیزه برای پیشرفت تحویل جامعه دهند و در خانواده های پرجمعیت والدین در تربیت فرزندان کشمکش های زیادی باهم خواهند داشت نه تنها والدین بلکه بیشتر زیان ها نصیب فرزندان خواهد شد. تعداد فرزندان ، رابطه آنها در خانواده اهمیت پیدا خواهد کرد. زیرا در خانواده هایی که تعداد فرزندان زیاد باشد سرپرستی و تربیت آنها و رسیدگی به آنها مشکل دار خواهد بود . میزان تاًثیری که خواهران و برادران در شکل گیری شخصیت و رشد اجتماعی کودک دارند به عواملی از قبیل جنسیت کودک جنسیت خواهر و برادران ، چندمین فرزند خانواده بودن ،فاصله سنی با خواهر و برادران ، مجموعه تعداد کودکان در خانواده و تربیت خانواده بستگی دارد .

اهداف تحقیق

اهداف اصلی : دستیابی به اینکه بین فاصله و تعداد فرزندان در خانواده و پیشرفت تحصیلی آنها در مقطع متوسطه رابطه وجود دارد .

اهداف فرعی

1-   ارائه پیشنهاداتی به خانواده ها جهت کنترل تعداد فرزندان در خانواده .

2-   یافتن راههای ترقی در جهت بالا بردن کیفیت آموزش و یادگیری در کلاس های پیش دبستانی و مهد  .

3- یافتن راه حل های مناسب درجهت بالا بردن سطح آگاهی والدین به منظور کمک به فرزندانشان در امر یادگیری .

4-   بررسی عوامل افت و یا علل ضعیف بودن کودکان پیش دبستانی  .

5- شناخت راه حل هایی مناسب جهت از بین بردن و یا تقلیل افت تحصیلی کودکان 6-5 ساله  .

6-   شناسایی و دسته بندی علل موفقیت تحصیلی کودکان 5-6 ساله مقطه پیش دبستانی  .

متغیر های تحقیق

نوع تحقیق، پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش شامل،دانش آموزان مقطع پیش دبستانی ومهد مدرسه آنزان کوشه شهر ایذه  است. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه است.

نتایج حاکی ازآن است که:

1- بین تحصیلات والدین با پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان مقطع پیش دبستانی  ارتباط معناداری وجود دارد.

2- رابطه عاطفی مناسب و خوب بین کودک ومربی مهد موجب افزایش پیشرفت تحصیلی در دانش آموز           می شود.

پیشینه تحقیق :

نتایج این تحقیق نشان داد که شیوع اختلالات گفتاری و کلامی  در دانش آموزان پیش دبستانی  شهر اهواز 5/5 درصد است. راتر و همکاران (1965) در مطاله ای تحت عنوان "همه گیر شناسی روی کودکان 5 و 8 ساله انگلیسی" میزان شیوع اختلالات گفتاری و کلامی  را 8/6 درصد به دست آوردند. گادیت (2001) در بررسی میزان اختلالات گفتاری  دانش آموزان دبستانی پاکستان میزان این شیوع را 26/4 درصد بدست آورده است. میرزایی (1379) میزان شیوع 15/4 درصد در کودکان 4 تا 6 ساله مدارس ابتدایی شهر قزوین و رجبی (1379) این شیوع را معادل 47/5 درصد در میان دانش آموزان مقطع پیش دبستانی  شهر مذکور به دست آورده است (3،4).  بنابراین، نتایج حاصل از این تحقیق در خصوص شیوع شناسی اختلالات رفتاری دانش آموزان مقطع پیش دبستانی شهر اهواز با نتایج تحقیقات اشاره شده همخوانی دارد.

    علاوه بر این، نتایج به دست آمده در پژوهشهای انجام شده توسط میرزایی (1379)، راتر (1983) وولف (1980) میزان اختلالات رفتاری در پسران را بیشتر از دختران عنوان داشته اند که یافته های تحقیق حاضر نیز نشان می دهد که میزان شیوع اختلالات رفتاری در پسران  بین 4تا 6 سال مقطع پیش دبستانی و 6تا9 سال مقطع ابتدایی بیش از دختران در همین مقطع است. در عین حال، یافته های این مطالعه مشخص نمود که بیشترین میزان شیوع اختلالات متعلق به کودکان 6 ساله (19 درصد) و سپس 9 ساله (9/16 درصد) بوده است. این یافته با نتایج به دست آمده توسط میرزایی (1379)، رجبی (1379)، راتر (1965)، کیتلمن  و همکاران (1985) ، نیکاپوتا  (1991) و گادیت  (2001) که بیشترین میزان شیوع اختلالات را در بین سنین 5 تا 9 ساله اعلام نموده اند، همخوانی دارد (5،6).

نتایج تحقیقات انجام شده توسط نیکاپوتا (1991) و دژکام (1371) نشان داده است که میزان شیوع اختلالات رفتاری در پایه های اول و مقطع پیش دبستانی را بیش از سایر پایه های مقطع ابتدایی است. یافته های این مطالعه همچنین نشان داد که بالاترین میزان اختلالات رفتاری مربوط به پایه های مقطع پیش دبستانی (3/24 درصد) و اول (8/19 درصد) می باشد. قابل ذکر است که در اکثر تحقیقات شیوع شناسی، به پایه تحصیلی توجه نشده است. براساس یافته های این مطالعه، که بین تحصیلات والدین و میزان اختلالات رفتاری رابطه معنی داری وجود دارد، به نحوی که بالاترین میزان اختلالات رفتاری مربوط به دانش آموزانی است که میزان تحصیلات والدین آنها زیر دیپلم (35 درصد) و سپس دیپلم (4/30 درصد) باشد و کمترین میزان آن مربوط به دانش آموزانی است که والدین آنها تحصیلات بالاتر از فوق دیپلم دارند. نتایج به دست آمده توسط علیخانی (1376) نیز این مساله را تاًیید نموده است. یافته های این مطالعه نشان داد که بین شغل والدین و اختلالات رفتاری رابطه وجود دارد، به نحوی که کمترین میزان اختلال مربوط به دانش آموزانی است که والدین آنها مشاغل کشاورزی و دامپروری دارند و بیشترین میزان، مربوط به دانش آموزانی است که والدین آنها مشاغل آزاد دارند. در تحقیق انجام شده توسط شمس اسفندآباد (1380) نیز بر وجود رابطه بین شغل والدین با اختلالات رفتاری کودکان 5 تا6 سال مقطه پیش دبستانی و دبستانی تاکید شده است(2،7).

همچنین یافته های این مطالعه نشان داد که بین رتبه تولد و میزان اختلالات رفتاری رابطه وجود دارد. بدین صورت که بالاترین میزان شیوع مربوط به فرزندان اول و دوم، و کمترین میزان آن مربوط به فرزندان ششم و بالاتر است. این در حالی است که یافته های دژکام (1371) و سالاری (1374) عدم ارتباط بین ترتیب تولد و اختلالات رفتاری را تایید نموده اند، علاوه بر آن در اغلب تحقیقات شیوع شناسی این مساًله بررسی نشده است.

به منظور بررسی رابطه بین اختلالات رفتاری و پیشرفت تحصیلی دانش آموزانمقطع پیش دبستانی و دبستانی سنین 5تا 6 ساله و 6تا8 ساله ، ضرایب همبستگی پیرسون بین نمرات اختلالات رفتاری و پیشرفت تحصیلی محاسبه شد، ضریب همبستگی محاسبه شده برای تمامی ابعاد چهارگانه اختلالات رفتاری برابر 40/0- درصد به دست آمد که در سطح 001/0معنی دار بود. این بدان معنی است که  اختلالات رفتاری باعث افت تحصیلی می شود. نتایج حاصل از این پژوهش در خصوص مساله مذکور، با یافته های پژوهش بهینا (1375) و علیخانی (1376) مبنی بر وجود رابطه منفی بین پیشرفت تحصیلی و اختلالات رفتاری همخوانی دارد(3).

در برخی پژوهشهای انجام شده در کشور و خارج از کشور در ارتباط با موضوع، عوامل و متغیرهای دیگری از جمله نقش مواردی همچون طلاق و جدایی والدین، فوت والدین یا یکی از آنها، وضعیت اقتصادی خانواده، طبقه اجتماعی، نقش دوستان و همسالان، ناسازگاری درون خانواده، نوع برخورد والدین، جمعیت خانواده، بیماری جسمی، وضع انضباط خانواده، رفتار معلمان و عوامل مدرسه، روابط عاطفی و نظایر آن بررسی شده است که در این تحقیق این عوامل مطالعه نشده اند. البته نتایج حاصله از تحقیقات اشاره شده بطور کلی حاکی از تایید تاثیر این عوامل در بروز و شدت بخشیدن به اختلالات رفتاری است.

با عنایت به میزان شیوع اختلالات رفتاری، روشهای مداخله ای ویژه ای به منظور کاهش میزان این اختلالات ارائه شده است. این روشها شامل پیشگیری (آموزش و ...) و مداخله های درمانی است، که آموزش کودکان در زمینه مهارتهای عملکردی، سازگارانه، افزایش شایستگی، آموزش مهارتهای حل مسئله، مهارتهای کنترل خود و سایر مهارتهای فردی و اجتماعی، آموزش مهارتهای فرزندپروری به والدین و آموزش معلمان و دست اندرکاران تعلیم و تربیت کودکان، حذف خطرات روان شناختی محیط، تغییر عوامل و محرکها و تامین امکانات مادی و آموزشی لازم می باشد.

روش تحقیق:

در این مطالعه به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات از روشهای آمار توصیفی برای نشان دادن فراوانیها و درصدهای آنها، و نیز برای بررسی سطح معنی داری از روشهای آمار استنباطی نظیر همبستگی و آزمون 2x استفاده شده است.

فرضیه های تحقیق

1-   هرچه تعداد فرزندان در خانواده کم باشد پیشرفت تحصیلی بیشتر می شود .

2-   هر چه تعداد فرزندان در خانواده زیاد باشد پیشرفت تحصیلی کودک کمتر خواهد بود .

3- در خانواده های پرجمعیت با بهبود وضع اقتصادیشان سطح پیشرفت تحصیلی فرزندان بهترخواهد بود.

4- هرگاه محیط خانواده محیطی گرم و صمیمی باشد پیشرفت تحصیلی فرزندان نیز بالا خواهد بود.

ابزار اندازه گیری ( ابزار پژوهشی )

ابزار مورد استفاده در این پژوهش عبارت است از یک پرسشنامه که محقق ساخته است شامل 30 سوال که در دو قسمت ضمائم آورده شده است و نحوه ساخت این پرسشنامه بصورت بسته و مثبت می باشد .

جامعه آماری

جامعه آماری این پژوهش کلیه دانش آموزان مقطع سنی 6-5 ساله پیش دبستانی و مهد  (دختر و پسر) مقطع شهر ایذه  در سال تحصیلی 89-88  می باشد .

نمونه آماری

روش نمونه گیری از نوع تصادفی (نظام دار سیستماتیک ) می باشد که همانند نمونه گیری تصادفی ساده ، نمونه گیری منظم برای انتخاب یک نمونه از یک جامعه تعریف شده بکار میرود و از این روش زمانی استفاده می شود که تمامی اعضای جامعه تعریف شده باشد . قبلا به صورت تصادفی فهرست شده باشد و باتوجه به اینکه از مدل خی دو یا کای اسکوئر برای تجزیه این نمونه آماری استفاده شده تعداد نمونه در هر گروه 25 الی 30 نفر و در کل به حجم 100 نفر می باشد