پایان نامه بررسی ادله ی تقلید از دیدگاه مذاهب خمسه

تعداد صفحات: 111 فرمت فایل: word کد فایل: 1000330
سال: 1391 مقطع: مشخص نشده دسته بندی: پایان نامه حقوق
قیمت قدیم:۱۷,۷۰۰ تومان
قیمت: ۱۵,۶۰۰ تومان
دانلود فایل
  • خلاصه
  • فهرست و منابع
  • خلاصه پایان نامه بررسی ادله ی تقلید از دیدگاه مذاهب خمسه

    بررسی ادله ی تقلید از دیدگاه مذاهب خمسه

    چکیده:

    بحث تقلید عامی از فقیه یکی از مباحث با سابقه و اساسی علم فقه به شمار می آید . البته دانشمندان اصول به مناسبت در اصول فقه از آن بحث می کنند، که بر اساس آن تقلید در اصول دین جایز نبوده ولی در فروع دین جایز و در شرایطی واجب است . ما  اعتقاد داریم که تقلید فرد عامی از مجتهد به دلیل تخصصی بودن مسائل شرعی، و عدم امکان تحصیل و تحقیق برای عموم مردم و بخاطر دغدغه معیشتی و سایر موارد، واجب است و سیر تقلید در میان شیعه را در مرحله ای توضیح داده  و گفته ایم که تقلید در مذهب شیعه از عصر امامان بدلیل عوامل متعددی از جمله عدم دسترسی به امامان و تقیه و رازداری برای حفظ دین و دینداران و پدید آمدن مشکلات شخصی و ابلاغ پیام دین و آموزش احکام آغاز شد . امّا موضوع سیر تقلید در میان اهل سنت به علت فراز و نشیبهایی که داشته به چند مرحله تقسیم شده است. اوّ لین مرحله آن به زمان خلفا و صحابه بر می گردد که مردم برای شناخت مسائل شرعی به آنان رجوع می کردند در مرحله دوّم که مرحله بروز مذاهب فقهی بود بعلّت افزایش تعداد راویان احادیث و ظهور اشخاص برجسته علمی در مناطق گوناگون هر یک مذهبی را از نظر فقهی پایه ریزی کردند . این تعدد مذاهب باعث شد اختلافاتی بوجود آید . و چه بسا بر پایه یک مذهب عقدی باطل و بنابر مذهب دیگر همان عقد صحیح بود ،همین عامل باعث شد باب اجتهاد بسته شود . تنها از چهار مذهب اهل سنت مالکی، حنفی، حنبلی و شافعی که در قرن هفتم هجری قمری رسمیت یافت مردم تقلید می کردند و در قرن حاضر دوباره اجتهاد و تقلید به مرحله اوج مجدد خود رسید و برخی از عالمان اهل سنت به استناد اجماع مسلمین مبنی بر جواز تقلید هر یک از صحابه در چهار مذهب را  اعلام کردند و گفتند هر کس می تواند از هر یک از ائمه مذاهب تقلید بکند .

    فقهای امامیه و عامه  تقلید را در احکام و فروع دین واجب دانسته اند ولی در اصول دین، تحقیق را لازم دانسته اند . تقلید در لغت به معنای قلاده به گردن انداختن است و یا اینکه سخن را بی دلیل پذیرفتن است . امّا تعریف اصطلاحی آن از دیدگاه غزالی عبارت است از قبول قولی بدون حجت «قبول قول بلاحجت» است. چرا که ممکن است آن قول دلیل داشته باشد ولی مقلد آنرا نمی داند .امام خمینی (ره) در تحریرالوسیله تقلیدرا عمل کردنی می دانند که مستند به فتوای فقیه معین باشد. همه اینها تقلید جاهل از عالم است ولی تقلید جاهل از جاهل و عالم از جاهل و عالم از عالم را عملی نکوهیده و مذموم دانسته اند.

     سپس  درباره جواز و حجیّت تقلید و مخالفان آن بحث کرده ایم و فقها و اصولین اهل سنت و امامیه بر جواز تقلید بر هر فرد عامی دلایلی را ذکر کرده اند که بطور اختصار بیان می کنیم 1 – سیره عقلاء 2 – دلیل عقلی 3 – دلیل قرآنی 4 – دلیل روایی 5 – اجماع 6 – سیره مسلمین . شاید برخی از آیات قران کریم مستقیماً فرد عامی را بر تقلید از مجتهد واجد الشرایط دعوت می کند مانند آیه نفر و آیه ذکر و آیه کتمان و آیات نهی از پیروی از ظن و گمان که هر کدام به تفصیل بحث شده است . آنگاه از شرایط مرجع تقلید سخن به میان آمده است. کسی که بر منصب افتاءمی نشیند و مقلدان به او رجوع می کنند علاوه بر قدرت اجتهاد باید واجد شرایطی باشند و مقلدان نیز باید این شرایط را در مجتهد احراز کنند و سپس از او استفتاء کنند . شرایط مرجع تقلید بطور خلاصه عبارتنداز:

    1 – بلوغ 2 – عقل 3 – ایمان 4 – عدالت 5 – رجولیت ( مرد بودن ) 6 – طهاره المولد (حلال زاده بودن) 7– حیات ( زنده بودن )که در هر یک از موارد فوق الذکر دلایل اثبات آنرا توضیح داده ایم .

     

     

    مقدمه

    انسان در همه گزینش های خویش و برای رسیدن به مقصود، باید از آگاهی لازم برخوردار گردد و با کسب علم و معرفت و تحقیق و بررسی ، راه و رسم زندگی فردی ، اجتماعی ، دنیوی و اخروی خویش را مشخص سازد ؛ و چون استعدادها، توانایی ها و آگاهی ها او محدود است و نمی تواند در همه رشته ها و فنونی لازم، تخصص کافی بدست آورد، ناچار است از نظرات دیگران پیروی کند . بنا بر این ، برای تکامل فرد و جامعه و سامان گرفتن نظام رفتاری و اعتقادی انسان، تقلید ضرورتی اجتناب ناپذیر است . در پرتو تقلید و پیروی از متخصصان و عالمان در هر فن و علمی ، در جامعه انسانی و اسلامی، قانون و حق حاکم می گردد و بی نظمی و هرج ومرج طلبی از جامعه رخت بر می بندد ، و هر کس در فن و تخصصی که به او مربوط نیست دخالت و اظهار نظر نمی کند . با توجه به این امر مهم قرآن کریم می فرماید: فَسئَلُوا أَهلَ الذَّکرِ إِن کُنتُم لا تَعلَمُونَ .

    حال با توجه به اینکه انسان بسیاری از آگاهی ها و رفتارهای خود را از طریق تقلید فرا می گیرد ، وجود الگوی شایسته، بهترین راه کار برای کسب آموزه های رفتاری و عملی به شمار می رود . از این جهت خداوند بر ما منت نهاد و وجود مقدس خاتم پیامبران (ص) و جانشینان معصوم ایشان را به ما ارزانی داشت ، تا این الگوی متعالی و شایسته افق های بلند حیات مادی و معنوی را به روی ما بگشایند و بسان خورشیدی فروزان ، روشنگر راه کسانی باشند که در طریق سعادت وی تکامل بر می دارند.

    در هنگامه حرمان از محضر آن اسوه های معصوم و در دوران غیبت امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) وظیفه راهنمایی و روشنگری جامعۀ اسلامی بر عهده عالمان دینی و مراجع تقلید نهاده شده و این جانشینان شایسته حیات خود را وقف حفظ، شناسایی و تبلیغ دین ساخته اند و با تلاش و مجاهدتی خستگی ناپذیر می کوشند تا حریم دین را از هجوم بدخواهان و وسوسه گران حفظ کنند و رسالت الهی خویش را به انجام رسانند.و بر این اساس، بر امت اسلامی واجب است که با تقلید و پیروی از آن بزرگواران، تا حدودی خلأ حرمان از درک محضر امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) را پر سازند . اما علی رغم اینکه تقلید راه کاری برای کشف حقیقت و مراجعه به متخصصان در هر رشته ای، امری عقلی و فطری است و مراجعه به کارشناسان دینی از پشتوانه عقلی و منطقی بر خوردار، و مدار سیره مستمر عقلا بوده است، عدّه ای تقلید و پیروی از رهبران دینی را ناپسند معرفی می کنند و با مغالطه های سخیف و با ترویج این اشعار فریبنده که همه مردم می توانند هر گونه بخواهند تصمیمی بگیرند و انتخاب کنند، می کوشند تا اذهان مردم و به خصوص جوانان را آشفته سازند. تردیدی نیست که در این قلمرو، مغالطه ها و شبهه انگیز های شیطانی بر اساس طرح و نقشه حساب شده و در جهت تقدس زدایی ، دین زدایی و در هماهنگی کامل با عوامل استکبار و دشمنان اسلام و به منظور فروپاشی نظام اسلامی و خارج ساختن دین از عرصۀ زندگی مردم ، انجام می گیرد . از این روی ، شبهه افکنان تنها به زیر سؤال بردن مسأله تقلید و الگو دهی در رفتار اکتفا نمی کنند و فراتر از آن ، تبعیت از گفتار و آموزه های دینی را نیز زیر سؤال می برند و نگارنده در این رساله تلاش کرده است که در سه فصل با ارائه ادله قرآنی و روایی و عقلی برای ثبوت تقلید در احکام اسلامی و ردّ شبهات آن توسط مخالفان تنظیم نماید. [1]

     

     

    [1] - مصباح یزدی ، محمدتقی ، نقش تقلید درزندگی انسان ، ص 11،10،9

  • فهرست و منابع پایان نامه بررسی ادله ی تقلید از دیدگاه مذاهب خمسه

    فهرست:

    چکیده ......................................................................................................................... 1

    مقدمه .......................................................................................................................... 3

    پیشینه تحقیق ................................................................................................................ 5

    اهداف موضوع .............................................................................................................. 9

    مسئله تحقیق ................................................................................................................ 9

    فرضیه تحقیق ................................................................................................................ 9

    روش تحقیق ................................................................................................................. 10

    فصل اول: کلیات و مفاهیم و تاریخچه...................................................................... 11

    1-1مباحثی پیرامون تقلید ............................................................................................. 12

    1-2 تاریخچه موضوع :................................................................................................. 13

    1-3 مساله تقلید:.......................................................................................................... 19
    1-4 مجتهد:................................................................................................................. 20
    1-5 احتیاط:................................................................................................................ 20
    1-6 تعریف تقلید از نظر لغت:........................................................................................ 21

    1-7 تعریف اصطلاحی تقلید:.......................................................................................... 22

    1-8 دعوت قرآن به تقلید:............................................................................................. 25    
    1-9 تقلید از دیدگاه روان شناسان و جامعه شناسان:.......................................................... 26

    1-10 انواع تقلید:......................................................................................................... 27

    1-10-1 تقلید جاهل از جاهل...................................................................................... 27

    1-11 گونه های تقلید کورکورانه و ناصحیح:.................................................................... 28

    1-11-1 تقلید از رسوم و آداب ناپسند گذشتگان............................................................. 28

    1-11-2 تقلید برای کسب شهرت و اعتبار:..................................................................... 29    
    1-11-3 تقلید در راستای منافع حزبی و جناحی:............................................................. 30

    1-10-2 تقلید عالم از جاهل:....................................................................................... 31

    1-10-3 تقلید عالم از عالم:.......................................................................................... 31

    1-10-4 تقلید جاهل از عالم:....................................................................................... 31

    1-12 تقلید صحیح و نقش شرایط پیرامونی در آن:........................................................... 32

    فصل دوم: بررسی ادله موافقان ومخالفان تقلید....................................................... 36

    2-1 بخش یک :ادله موافقان تقلید  ................................................................................ 37

    2-1-1 سیره عقلاء:...................................................................................................... 37

    2-1-2 دلیل عقلی:....................................................................................................... 38

    2-1-3 دلیل قرآنی : .................................................................................................... 40

    2-1-3-1 آیه نفر:....................................................................................................... 40

    2-1-3-2 آیه  ذکر:  .................................................................................................. 42

    2-1-3-3 آیه کتمان:................................................................................................... 45

    2-1-3-4 آیات نهی از پیروی از ظن و گمان:................................................................ 47

    2-1-4 دلیل روایی :..................................................................................................... 48

    2-1-5 اجماع :........................................................................................................... 50

    2-1-6 سیره مسلمین:................................................................................................... 52

    بخش دوم:ادله مخالفان تقلید............................................................................................ 55

    2-2 ادله مخالفان تقلید ................................................................................................. 55

    2-2-1 مخالفین از اهل سنت :....................................................................................... 55

    2-2-2 مخالفین از شیعه (اخباریون)................................................................................ 56

    2-2-3 تقلید در اصل دین ........................................................................................... 60
    فصل سوم: شرایط مرجع تقلید.................................................................................. 63

    3-1 شرایط مرجع تقلید ............................................................................................... 64

    3-1-1 شرط اول: بلوغ ............................................................................................... 64

    3-1-2 شرط دوم: عقل ............................................................................................... 65

    3-1-3 شرط سوم: ایمان ............................................................................................. 66

    3-1-4 شرط چهارم: عدالت ......................................................................................... 68

    3-1-5 شرط پنجم: رجولیت (مرد بودن): ....................................................................... 69

    3-1-6 شرط ششم: طهاره المولد (حلال زاده بودن).......................................................... 70

    3-1-7 شرط هفتم- حیات (زنده بودن).......................................................................... 72

    3-8 ادله اشتراط حیات:................................................................................................. 73

    3-8-1 اصالت عدم جواز تقلید از میّت........................................................................... 73

    3-8-2 شهرت ،بلکه اجماع بر عدم جواز تقلید از میّت..................................................... 73

    3-9 ادله قائلین بعدم اعتبار حیات در مفتی:...................................................................... 75

    3-9-1 تمسک به اطلاق ادله لفظیه.................................................................................. 75

    3-9-2 بناء عقلا.......................................................................................................... 76

    3-9-3 استصحاب ...................................................................................................... 77

    3-10 اعلم بودن مجتهد: .............................................................................................. 84

     3-11 ادله قائلین به وجوب تقلید از شخص اعلم............................................................. 85    
    3-11-1 اجماع منقول: ................................................................................................ 85

    3-11-2 دلیل عقلی:.................................................................................................... 85

    3-11-3 سیره عقلا: .................................................................................................... 86

    3-11-4 اقربیت فتوای اعلم به واقع: ............................................................................. 86

    3-12 ادله قائلین به عدم وجوب تقلید از مجتهد اعلم:....................................................... 86

    3-12-1 اطلاق ادله لفظیه: ........................................................................................... 86

    3-12-2 سیره متشرعه: ............................................................................................... 87

    3-12-3 لزوم عسر و حرج: ........................................................................................ 87

    3-12-4 بناء عقلاء ..................................................................................................... 89

    نتیجه گیری و پیشنهادات................................................................................................. 92

    نتیجه گیری .................................................................................................................. 93

    پیشنهاد:........................................................................................................................ 96

    منابع فارسی:.................................................................................................................. 98

    منابع عربی:................................................................................................................... 99

     

     

    .

    منبع:

    -اسلامی ،رضا، منطق اجتهاد ، قم ، انتشارات شفق، چاپ اول ، 1372ه.ش

    2-بندر بیگی، محمد، ترجمه المنجد، لوئیس معلوف، ج 2، ایران، تهران، ناشر ایران، چاپ چهارم، 1382 ه.ق

    3-حداد، عادل، دانشنامه جهان اسلام، ج 7، تهران، بنیاد دایره المعارف اسلامی، چاپ افست، 1375، ه.ق

    4-رضانژاد ، لقمان، چرا تقلید، رشت، انتشارات ارنواز، چاپ اول ، 1388 ه.ش

    5-رضوانی ، علی اصغر ، فقه مقارن ، قم ، انتشارات ذوی القربی ، چاپ اول ،1387 ه.ش

    6-شیروانی، علی، ترجمه معالم الاصول، حسن بن زین الدین، ج 2، ایران، قم، انتشارات قدس، 1374، ه.ق

    7-شیروانی، علی، غرویان، محسن، ترجمه اصول فقه، محمد رضا مظفر، ج 2، انتشارات دارالکفر، قم، 1387، ه.ق

    8-طارمی، حسن، تاریخ فقه و فقها، ج 2، تهران، انتشارات پیام نور، چاپ اول، 1373، ه.ق

    9-فیض، علیرضا، مبادی فقه و اصول ،موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران ، 1376 ه.ش

    10-گرجی، ابوالقاسم، تاریخ فقه و فقها، ایران، تهران، انتشارات سمت، چاپ دهم، 1388، ه.ق

    11- مصباح یزدی، محمد تقی ، نقش تقلید در زندگی انسان، ایران ، قم ، انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، 1388 ه.ش

    12-مطهری، مرتضی ،ده گفتار ، تهران ، انتشارات صدرا ، چاپ نهم ،1373ه . ش

    13- مکارم شیرازی،ناصر ، تفسیر نمونه ، ج8، تهران ، دارلکتب الاسلامیه ، چاپ دوم ، 1414 ه.ق

    14-...............................، تفسیر نمونه، ج 1، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ دوم، 1414 ه. ق

    15- ............................، تفسیر نمونه، ج 11، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ دوم، 1414، ه. ق

    16-موسوی همدانی، محمد باقر، ترجمه تفسیر المیزان، ج 9، ایران، قم، نشر بنیاد علمی و فکری علامه طباطبائی، 1363 ه.ق

    17-....................................... ، ترجمه تفسیر المیزان، ج 12، ایران، قم، نشر بنیاد علمی و فکری، علامه طباطبائی، 1363 ه.ق

    18-موسوی خمینی، روح اله، صحیفه نور، ج 21، ایران، تهران، انتشارات سروش، چاپ اول، 1361، ه.ش

    19-ولایی، عیسی، اصول فقه، ایران، قم، انتشارات دارالفکر، 1388 ه..

    منابع عربی:

    قرآن کریم

    نهج البلاغه

    1-آمدی ، علی بن محمد ، الاحکام فی الاصول الاحکام ، ج4، چاپ جمیلی ،بیروت ،1404

    2-...............................، الاحکام فی الاصول الاحکام، ج 3، چاپ حمیلی، بیروت، 1404

    3-ابن ابی الحدید ،شرح نهج البلاغه ،ج2، محمد ابوالفضل ، ایران ، قم ، منشورات مکتبه ، مرعشی نجفی ، چاپ هشتم ، 1404

    4-انصاری، محمد امین، التقلید، ایران، قم، 1415

    5-اندلسی، ابن حزم، الاحکام فی اصول الاحکام، ج 2، بیروت، دارالکتب العلمیه، بی تا

    6-...................... ، المحلی، ج 1، چاپ عبدالففار سلیمان بنداری، بیروت، 1408، ه.ق

    7-اصفهانی، محمد حسین، الاجتهاد و التقلید، ج 6، تهران، 1380، ه.ق

    8-بحرانی، یوسف بن احمد، الدررالنجفیه، چاپ سنگی، تهران، 1307 ه.ق

    9-بهوتی حنبلی، منصور بن یونس، کشاف القناع عن متن الاقناع، ج 6، چاپ هلال، بیروت، 1402 ه.ق

    10-جوزیه، ابن قیم، اعلام الموقعین، ج 2، قاهره، دارالحدیث، بی تا

    11-جبعی عاملی، زین العابدین بن علی، الروضه البهیه، ج 1، ایران، قم، نشر دارالتفسیر، چاپ چهارم، 1382، ه.ق

    12-حیدر ، اسد الامام الصادق والمذاهب الاربعه ،ج1،بیروت،1403ه.ق

    13-حسین حنفی ،محمد امین، تیسیر التحریر ،بیروت ،1403 هجری قمری

    14-حائری اصفهانی ، محمد حسین بن عبدالرّحیم ، الفصول الغرویه ، قم ، 1404 ه.ق

    15-حکیم ، محسن ، مستمسک العروه الوثقی، العروۀه الوثقی، ج1، چاپ افست ، قم ،1404 ه.ق

    16-حرّ عاملی ، محمد ،وسایل الشیعه ،ج3، ایران ، نشر موسسه آل البیت ،چاپخانه مهر ،چاپ دوم ،1414 ه.ق

    17-..........................، وسایل الشیعه، ج 18، ایران، نشر موسسه آل البیت ،چاپخانه مهر ،چاپ دوم ،1414 ه.ق

    18-.........................، وسایل الشیعه، ج 1، ایران، نشر موسسه آل البیت ،چاپخانه مهر ،چاپ دوم ،1414 ه.ق

    19-......................... ، وسایل الشیعه، ج 19، ایران، نشر موسسه آل البیت ،چاپخانه مهر ،چاپ دوم ،1414 ه.ق

    20-..........................، وسایل الشیعه، ج 12 ، ایران، نشر موسسه آل البیت ،چاپخانه مهر ،چاپ دوم ،1414 ه.ق

    21-حکیم ، محمد تقی ، اصوال العامه للفقه المقارن ،ج1، ایران ،قم ، نشر موسسه آل البیت ، چاپ دوم ، 1386  ه.ش

    22-خراسانی ، محمد کاظم ، کفایۀ الاصول ، ایران، نشر موسسه آل البیت ، چاپ اول ، 1409 ه.ق

    23-شهید اول، محمد بن مکی، ذکری الشیعه فی احکام الشریعه، ج 1، قم، 1419

    24-شوکانی، محمد بن علی، ارشاد الفحول، ج 2، چاپ افست، بیروت، بی تا

    25-طباطبایی یزدی، محمد کاظم، عروه الوثقی، ج 1، چاپ امنیت، قم، 1404

    26-غزالی ، محمد ، المستصفی ،ج2، بیروت ،بی تا

    27-غروی تبریزی، علی، التفقیح فی الشریعه الاسلامیه، بغداد، 1410 ه.ق

    28-میرزای قمی، محمد حسن، قوانین الاصول، ج 2، چاپ احمد موید العلماء، چاپ سنگی، 1319 ه.ق

    29-مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج 27، ایران، تهران، انتشارات داراکتب الاسلامیه، 1388، ه.ق

    30-موسوی خمینی، روح اله، تحریر الوسیله، ج 1، ایران، قم، انتشارات دارالعلم، چاپ اول، 1386، ه.ق

    31-مشکینی، علی، اصطلاحات الاصول، ایران، قم، نشر هادی، چاپ ششم، 1374 ه.ق

    32-نمازی ، عبدالبنی ،مصباح الشریعه ، ج1، ایرن ، تهران ، ناشر موسسه تنظیم اثرات الامام خمینی (ره)، چاپ اول ، 1375 ه.ش

    .

ثبت سفارش
عنوان محصول
قیمت