روش تحقیق بررسی بزهکاری در جوانان شهرستان ایذه

بیان مسئله

از آن جا بزهکاری اطفال یک آسیب اجتماعی جدی و نگران کننده است ، در جامعه ما که 46درصد آن را افراد زیر 18 سال تشکیل می دهند شناخت و بررسی پدیده بزهکاری از اولویت برخوردار است ., در این پژوهش ضمن بیان مفهوم کودک ، قوه ممیزه ، رشد ، بلوغ و بزهکاری سن مسئولیت کیفری در کشورهای مختلف بیان شده است ونظر به این که دیدگاه های مختلف فقهی و حقوقی در تصمیم گیری در خصوص کیفر اطفال موثر است علاوه بر توضیح تاریخچه و عقاید مکاتب مختلف در رابطه با این مساله قوانین جزایی قبل و بعد از انقلاب اسلامی ایران در باره اطفال بررسی گردیده است . البته در این راستا به بررسی اجمالی کنوانسیون حقوق کودک نیز پرداخته شده است . اگر چه بررسی و برآورد بزهکاری و مواد قانونی راجع به این موضوع کار دشواری است اما در این تحقیق تلاش شده که به تحلیل حقوقی مواد قانونی که در رابطه با اطفال در قانون مجازات وجود دارد پرداخته شود و ضمن بررسی روند رو به رشد بزهکاری اطفال و مقایسه بزهکاری بین دختران و پسران آمار دقیقی در این خصوص در سالهای مختلف ایران و جهان ارائه شده است . برای جلوگیری از انحرافات هر چه بیشتر نوجوانان بزهکار ، هدایت و رهنمون ساختن آنها به سمت یک زندگی متعالی طبعا نیاز به طراحی برنامه ای خاص می باشد و از این جهت این پایان نامه یک بخش خود را به اقدامات و تدابیر قضایی و تربیتی برای اصلاح و تربیت اطفال اختصاص داده است.

کلید واژه : کودک / بزهکاری / مسئولیت جزایی / فقه / حقوق / ایران

اهمیت و ضرورت تحقیق

رابطه ورزش با بزهکاری چیست ؟ اعتیاد با انسان چه می کند ؟ چرا بیشتر کشورهای جهان در مقابله با اعتیاد عاجز هستند ؟ در مبارزه با مواد مخدر ما در کجای راهیم؟ چرا نوجوانان و جوانان به بزهکاری روی ورده اند و جامعه را با بحران روبرو نموده اند؟ چرا انحراف و کجروی روز به روز بیشتر می شود، جوانانی که نیروهای فعال هستند، انحراف و اعتیاد آنان علاوه بر عوارض فردی و روانی که فرد از آن برخوردار می باشد همراه با عوارض اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، بر حیات فرد و جامعه از نشانه های مساله آفرین انحراف و اعتیاد در جامعه می باشد استعمال مواد مخدر نیروی کار را در کشور کاهش می دهد و کاهش نیروی کار موجب کاهش تولید داخلی و سپس منجر به وابستگی اقتصادی نیز می شود و همین وابستگی منجر به فقر در جامعه نیز می شود و با گسترش فقر در جامعه باز هم انحراف و کجروی و اعتیاد در جامعه افزوده می شود و این دور همچنان تکرار می شود ،‌ امروزه تقریبا همه به این باور رسیده اند که تعداد معتادان کشور رشدچشمگیری یافته و می‌رودتا به یک بحران عظیم اجتماعی تبدیل شود و این مهم تمامی شیوه های قبلی مبارزه با پدیده موادمخدر واعتیاد را زیر سئوال برده است.

مدیرکل مبارزه با موادمخدرناجا، سردار ایوبی اعلام می‌کند که:(روزنامه خراسان9/1/82)

در 25 سال گذشته فعالیت موثری در زمینه پیشگیری از اعتیاد و درمان آن نداشته‌ایم .

در این راستا دکتر علی هاشمی مشاور رئیس جمهور چنین می گوید : (همان)

طی 10 سال ، یک میلیون و 800 هزار نفر معتاد دستگیر که از میان آنان 30 هزار کارمند دولت بوده اند در حال حاضر 270 هزار کارمند درگیر با اعتیاد داریم متاسفانه طی این 25 سال ما همواره کارها و راههایی را به کار بسته ایم که نتیجه معکوس داشته است اما هیچوقت درس عبرت نمی گیریم .

رئیس مجتمع قضایی خانواده :

        ایران در زمینه طلاق چهارمین کشور دنیاست و2 میلیون معتاد داریم .‌ (فرهیختگان 25/6/82) بیش از هشت هزار دانش آموز تهرانی در معرض خطر اعتیاد هستند.

مصرف قرص‌های روان‌گردان بسرعت درحال افزایش است.(اصلاح و تربیت 2/12/82)

         این سئوال برای ما پیش می آید که در جامعه اسلامی ما ، دو میلیون مریض، دو میلیون آدم پایمال شده و قربانی ، دو میلیون انسان بیماری که در گردابی از نفرت دوجانبه اسیر گشته اند ، حال و آینده آنان چگونه است

         چه زیانهای مادی و انسانی و اجتماعی ببار می آورند ، به راستی چرا به اینجا رسیده ایم؟ چرا این تعداد از جوانان و نوجوانان کشورمان که آینده سازان این مرز و بوم هستند، تمام هستی ، انرژی و دارایی خود را صرف دود کردن مواد افیونی کرده‌اند؟ مشاهده این وضع هر انسان دردمند و دور اندیش ( محققان ، پژوهشگران، برنامه ریزان ، سیاست گذاران … ) را به مطالعه وا می دارد تا از قربانی شدن بیشتر همنوعان خود در جامعه جلو گیری کند بنابراین لازم است عوامل و کار کرد آن را در جامعه جستجو نمود ، بر پایه چنین رویکردی است که زمینه های شکل گیری و شیوه‌های آن و مبارزه با مواد مخدر را می توان شناخت .

        آیا بیان عددی مساله و « ‌اینکه حدود 60 درصد فضای زندانهای کشور را معتادان و مجرمان مربوط به مواد مخدر اختصاص داده اند و یا اینکه به طور متوسط هر 10 سال 9 هزار نفر به خاطر اعتیاد ( قاچاق و توزیع ‌آن ) اعدام می‌شوند، و روزانه یک میلیارد تومان ضرر اقتصادی، چهاراعدام، 4شهید، 4معدوم برای مبارزه با سوداگران مرگ به جامعه تحمیل می شود » (همان فرهیختگان) ضرورت توجه را نمی طلبد.

این پژوهش، ویژگی‌هاى خانوادگى نوجوانان بزه‌کار فرارى از منزل و ویژگی‌هاى خانوادگى نوجوانان غیر بزه‌کار شهر تهران را به‌عنوان جامعه‌ی‌آمارى، از طریق پرسشنامه مورد مقایسه قرار ‌می‌دهد. نتیجه‌‌ چنین پژوهشی نشان می‌دهد که میزان نقش خانواده و شرایط آن در ایجاد انحرافات اجتماعى و بزه‌کارى نوجوانان تا چه اندازه است. براى این تحقیق 80 نفر از نوجوانان دختر و پسر 12تا 18 ساله‌ کانون اصلاح و تربیت تهران و 80 نفر از نوجوانان غیر ‌بزه‌کار 12 تا 18 ساله‌ مدارس و دبیرستان‌هاى تهران از طریق نمونه‌گیرى تصادفى به‌ عنوان جامعه‌ نمونه انتخاب شده ‌است. پس از جمع‌آورى اطلاعات مورد نیاز از طریق پرسشنامه‌ و استفاده از آزمون T گروه‌هاى مستقل و نرم‌افزارآمارى SPSS، میانگین نمرات دو گروه با یکدیگر مقایسه و مورد تحلیل قرار گرفت. فرضیات تحقیق که رابطه‌ تأثیر خانواده را بر بزه‌کاری کودکان بررسی می‌کند عبارتند از: 1- روابط عاطفى خانواده با فرزندان و بزه‌کارى نوجوانان 2- وضعیت اقتصادى خانواده و بزه‌کارى نوجوانان3- میزان اعتقادات و پایبندی اعضاى خانواده به مسائل شرعى و بزه‌کارى نوجوانان 4- وجود اختلاف و مشاجره در خانواده و بزه‌کارى نوجوانان 5- میزان استفاده‌ اعضاى خانواده از محصولات فرهنگى (کتاب، مجله، روزنامه) با گرایش نوجوانان به بزه‌کارى 6- میزان حفظ شخصیت و احترام نوجوان در خانواده با گرایش آن‌ها به بزه‌کارى 7- میزان تحصیلات پدر و مادر با بزه‌کارى نوجوانان. پس از انجام محاسبات آمارى روى اطلاعات به ‌دست ‌آمده از پرسشنامه‌ها، فرضیه‌هاى اول، دوم، سوم، چهارم، پنجم و هفتم تأیید و فرضیه ششم رد شد.

اهداف تحقیق

از آنجا که در سالهای اخیر انحراف و کجروی اجتماعی ، یکی از معضلات اجتماعی حاد به شمار می رود که افکار عمومی را نگران و مشوش نموده است .

در جوامعی که فاصله طبقاتی روز به روز بیشتر می شود ، فقر و نیاز در تمام جنبه های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی آن موج می زند، ‌تمناها و نیازهایی که اگر در مسیر صحیح و طبیعی خود قرار نگیرد بصورتی انحرافی و مخرب بر طرف می‌شود . در این فرا گرد ، رسالت ورزش چیست ، آیا ورزش عامل باز دارنده انحراف می‌باشد، آیا ورزشکاران کمتر به کجروی اجتماعی دچار می شوند و اینکه یک بستر و مکان فرهنگی ورزشی مناسب و ارزان و در دسترس آیا می تواند منجر به جلوگیری از سقوط ارزشهای اخلاقی در خانواده و جامعه گردد ، در این رساله سعی در اینست مفهوم واقعی ورزش از دید فرهنگی نه ورزش حرفه ای و سیاسی چرا که ورزش فرهنگی و جوانمردانه در راه سلامت عقل ، نفس ، تن و روان به کار می رود در حالی که ورزش حرفه ای و سیاسی فقط برای پول در آوردن است و در این راه هر وسیله ای برای دستیابی به آن توجیه پذیر است ، بنابراین هدف تحقیق ، ورزش و تاثیر آن بر کاهش انحرافات اجتماعی دانشجویان پسر دانشگاه آزاد اسلامی قوچان را مورد بررسی قرار خواهیم داد . اما در طرح مسئله بایستی انتظار یک بررسی جامع را داشته باشیم و علل و عوامل موثر بر ورزش و انحراف را نیز دریابیم. بطور خلاصه تحقیق حاضر حاضر، پیرامون ورزش، و تاثیر آن بر کاهش انحرافات اجتماعی دانشجویان پسر دانشگاه آزاد اسلامی واحد قوچان و اینکه آیا ورزش می تواند یکی از عوامل موثر بر کاهش انحراف، پرخاشگری و افزایش عزت نفس و خودشکوفایی باشد یا خیر را بصورت اجمالی مورد بررسی و کندوکاو قرار می دهد .

متغیرهای تحقیق :

در این تحقیق از روش پیمایشی استفاده شده است.  جامعه ‏آماری این پژوهش شامل نوجوانان و جوانان در فاصله سنی  25-15 سال شهراستان ایذه است که به مواد مخدر و پیش زیمنه های بزهکاری دسترسی دارند.  از میان آنان، نمونه‌ای به حجم 80 نفر در نظر گرفته شده است.  روش نمونه‌گیری به دو شکل بوده است.  در روش اول، با استفاده از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای ، درمجموع 60 نفر در گروه سنی مزبور از طریق مراجعه به خانوار انتخاب شده‏اند. در روش دوم، از بین خیابان و کوچه های  سطح شهرستان ایذه  عداد 20 نفر معتادو بزهکار در گروه سنی مزبور به شیوه تصادفی انتخاب و با آنان مصاحبه شده و پرسشنامه تکمیل شده است. 

ابزار سنجش در این پژوهش پرسشنامه بوده است.  برای سنجش میزان و ابعاد اعتیاد و بزهکاری ، ترکیبی از مقیاس دیویس (شامل 20 سؤال) و پرسشنامه کاپلان (شامل 28 سؤال)، با توجه به شرایط فرهنگی و اجتماعی ایران استفاده شده است و پس از تهیه پرسشنامه اولیه، به منظور اطمینان از روایی گویه‌های مطرح‌شده، با انجام یک پیش‌آزمون  با نمونه 50 نفر، از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است که نتایج آن برای هر یک از مفاهیم و شاخص های ترکیبی بالاتر از 70 درصد می‌باشد.  همچنین، جهت تعیین میزان اعتبارابزار اندازه‌گیری، از اعتبار صوری (محتوایی) استفاده شده است که در این روش از مشاوره و مصاحبه با اساتید و صاحبنظران موضوعی بهره گرفته شد.

پیشینه تحقیق :

ادبیات و پیشینه تحقیق :

گروهول در توضیح این مسئله که چرا مردم به  بزهکار می شوند . ، معتقد است که علت گرایش افراد به استفاده مواد مخدر دزدی ، فروش مواد دعوا و ...  ، تمایل آنها به دوری‌گزیدن از مشکلاتی است که در زندگی شخصی با آنها مواجه‌اند. به عبارتی، افراد برای اینکه از دست مشکلات زندگی فرار کنند، به مواد  روی می‌آورند. بزهکاران  اغلب یک "زندگی دوم" و یا مفری را برای "فراموش‌کردن مشکلات‌شان در هنگام انجام  دزدی و مصرف مواد بودن ایجاد می‌کنند، درست مانند احساس کرختی و مستی که افراد معتاد به الکل در هنگام نوشیدن الکل گزارش می‌دهند" (مرکز منابع آموزش جنسی، 2003: 3).

کرات در تحقیق خود در سال 1999 بدین نتیجه رسید که نوجوانانی که از تماس‌های اجتماعی کناره‌گیری می‌کنند، بزهکاری از هر نوع گروه  بعنوان ابزاری برای فرار از واقعیت استفاده می‌کنند                                                                    (لیم و همکاران، 2004: 2).تحقیقات دیگر نیز نشان داده اند یکی از آثار وابستگی کارهای خلاف قانوان و و قانوان خانواده و نظام اجتمایی   این است که افراد وابسته، زمان کمتری را با خانواده خود می‌گذرانند.  از علائم این وابستگی، گوشه‌گیری، اختلال در الگوی خواب، احساس نیاز به تنها بودن و فراموش ‌کردن مسؤولیت‌های خانوادگی است.  از سوی دیگر، باید به این امر اذعان داشت که همین عامل انزوای اجتماعی باعث تشدید بزهکاری  در بین افراد می گردد. 

یونگ (1996) نیز در تحقیقات خود دریافت 58 درصد دانش‌آموزان پس از استفاده زیاد از که درعادت‌های مطالعه خود دچار افت شدید شدند و نمرات آنها بطور قابل‌ملاحظه‌ای کاهش و میزان غیبت‌های این دانش‌آموزان افزایش یافت.  اگر چه به دلیل قابلیت‌های زیاد، بزهکار به عنوان یک ابزار ایده‌آل آموزشی شناخته شده است، اما متاسفانه دانش‌آموزان بجای انجام فعالیت خلاقانه و روازنه، به انزوا و گوشه گیری و دوستان ناباب  می‌پردازند و با.  همچنین، بردی (1996) در تحقیقاتش به این نتیجه رسید که استفاده بیش از حد و تا دیر بیش از حد از قرص های قانونی مانند اسیتامنیفون کدئین شربت های خواب آور باعث تشدید تمایل دانش آموز یا جوان به مواد های مخدر و قرص های خواب آور شده است .

در کل عواملی که یک نوجوان به یک بزهکار مبدل می شود یکی، مشکلات مالی، عدم امنیت، اضطراب و دعواهای خانوادگی (چبی و همکاران، 2000: 1-2) ، فرار از واقعیت و کناره‏گیری از تماس‏های با دیگران در جامعه  می باشد .(لیم و همکاران، 2004: 2).

روش انجام تحقیق :

در این تحقیق از روش پیمایشی استفاده شده است.  جامعه ‏آماری این پژوهش شامل نوجوانان و جوانان در فاصله سنی  25-18 سال شهرستان ایذه  است که به ضمیمه های یک فرد بزهکاری  دسترسی دارند.  از میان آنان، نمونه‌ای به حجم  40 نفر در نظر گرفته شده است.  روش نمونه‌گیری به دو شکل بوده است.  در روش اول، با استفاده از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای ، درمجموع 30 نفر در گروه سنی مزبور از طریق مراجعه به خانوار انتخاب شده‏اند. در روش دوم، از بین سطح شهرستان ایذه  تعداد 10 نفر معتادو بزهکار  در گروه سنی مزبور به شیوه تصادفی انتخاب و با آنان مصاحبه شده و پرسشنامه تکمیل شده است. 

ابزار سنجش در این پژوهش پرسشنامه بوده است.  برای سنجش میزان و ابعاد بزهکاری و خلاف کار ، ترکیبی از مقیاس دیویس (شامل 20 سؤال) و پرسشنامه کاپلان (شامل 28 سؤال)، با توجه به شرایط فرهنگی و اجتماعی ایران استفاده شده است و پس از تهیه پرسشنامه اولیه، به منظور اطمینان از روایی گویه‌های مطرح‌شده، با انجام یک پیش‌آزمون  با نمونه 25 نفر، از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است که نتایج آن برای هر یک از مفاهیم و شاخص های ترکیبی بالاتر از 35 درصد می‌باشد.  همچنین، جهت تعیین میزان اعتبارابزار اندازه‌گیری، از اعتبار صوری (محتوایی) استفاده شده است که در این روش از مشاوره و مصاحبه با اساتید و صاحبنظران موضوعی بهره گرفته شد.