گروه علوم تربیتی
گزارش پژوهشی بمنظور تکمیل قسمتی از فعالیت های عملی درس طراحی مسائل یادگیری و آموزش دوره کارشناسی رشته آموزش ابتدایی
فصل اول
مقدمات و کلیات
چکیده :
پژوهش حاضر تحت عنوان : بررسی و مقایسه علل و عوامل موثر بر افت تحصیلی دانش آموزان موفق مقطع ابتدایی تحصیلی در سال 91-90 شهرستان ایذه می باشد .
در این پژوهش 120 دانش آموز در پایه ابتدایی است.
برای جمع آوری داده ها از 2 پرسشنامه استفاده گردید که یکی از پرسشنامه ها مربوط به سنجش و افت تحصیلی دانش آموزان در کلاس به آن پاسخ می دادند
بیان مسئله
این مقاله به عنوان گزارشی از یافته های یک پژوهش گسترده، درصدد است رابطه متغیرهای فیزیکی کلاس درس را با افت تحصیلی دانش‌آموزان مورد بررسی قرار دهد. یافته‌های مربوط به عوامل انسانی کلاس درمقالهٔ جداگانه‌ای گزارش شده است.
به منظور انجام پژوهش، 18 کلاس اول به صورت تصادفی طبقه‌‌ای و 600 دانش‌آموز و معلمان این کلاسها ازمدارس ابتدایی شهرستان ایذه انتخاب شدند. روش مورد استفاده در این پژوهش کمی و کیفی بوده و ابزار جمعآوری داده‌ها، فرمهای پرسشنامه، مشاهده و آزمون افت تحصیلی بوده است. تجزیه و تحلیل داده‌های کمی پژوهش، با استفاده از نرم‌افزار آماری SPSS صورت گرفته است. نتایج نشان داد که اگر چه رابطهٔ معناداری بین متغیرهای فیزیکی و افت تحصیلی دانش‌آموزان مقطع ابتدایی وجود ندارد، ولی این متغیرها بر نگرش معلم تأثیرگذار است و نگرش معلم نیز افت تحصیلی دانش‌آموزان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. همچنین مشخص شد که فضاهای آموزشی مدارس کنونی ما با ویژگیهای روانی کودکان و نوجوانان سازگار نیست. بنابراین، لازم است در این رابطه اصلاحات لازم به عمل آید. متغیرهای فیزیکی، حتی اگر بر افت تحصیلی دانش‌آموز نیز هیچ تأثیری نداشته باشد، باید به خاطر حفظ سلامت، بهداشت و امنیت روانی آنان مورد توجه قرار گیرند.
حضور یک فرزند با هوش و درس‌خوان در خانواده که از همان سال‌های اول تحصیل قابل تشخیص است، وظیفه والدین و به خصوص مادر را صد چندان می‌کند. متأسفانه مادران وظیفه خود را در این می‌بینند که بالای سر فرزندشان بایستند، تا او مشق‌هایش را بنویسد، از او درس بپرسند، دیکته بگویند و یا حتی بعضی از کارهای درسی فرزندشان را انجام دهند.
هدف و تمرکز همه این فعالیت‌ها- فرزند- است، اما این کارها تا چه زمانی می‌تواند موثر باشد؟ چند درصد از والدین از چنین روش‌هایی به نتایج موثر و ماندگاری می‌رسند؟
مادرانی که علاقه‌مند به افت تحصیلی مستمر و واقعی فرزندشان هستند، باید جهت قسمتی از فعالیت‌ها را به طرف خود برگردانند. مادران باید پا به پای فرزندان، پیش روند، اما نه در امور درسی، بلکه در رشد فکری و فرهنگی.
یک مادر منطقی، در وهله اول انتظار خودش را از خود بالا می‌برد و به آنچه دارد قانع نمی‌شود. او همه وقتش را به امور روزمره و خنثی اختصاص نمی‌‌دهد بلکه در تربیت فرزند، وقت‌هایش را به زمان‌هایی برای سرگرمی و زمان‌هایی برای ارتقای اندیشه تقسیم می‌کند.
هدف این پژوهش بررسی عوامل موثر بر وضعیت تحصیلی دانش‌آموزان است. برای دست یابی به این هدف،متغیرهای گوناگون مرتبط با عملکرد تحصیلی اعم از متغیرهای فردی وشخصیتی دانش‌آموزان ، متغیرهای مربوط به عوامل آموزشی از قبیل نگرش به رفتار معلم، مدیر، مشاور، امکانات آموزشی آموزشگاه و متغیرهای خانوادگی، از قبیل نوع روابط باسرپرست، تعداد خانوار و... را شناسایی و از طریق تدوین فرضیه، ارتباط این متغیرها را با وضعیت تحصیلی دانش‌آموزان ، شد .
اهمیت مسئله :
بدیهی است که کشور ما به مطالعات و تحقیقات مربوط به آموزش و پرورش نوجوانان و کودکان نیاز فراوان دارد و در این میان لازم است به مسائل و مشکلات مهمی که به نحوی به افت تحصیلی دانش آموزان لطمه می زند توجه لازم مبذول گردد.
لذا تحقیقاتی ارزنده و معضل گشا در این زمینه برای رسیدن به وضع نسبتا مطلوب و ضروری به نظر می رسد که از طریق یافتن راههای افت تحصیلی از جنبه های عوامل موثر خانوادگی , آموزشی و پرورشی در این مسیر قدم های موثر و راهگشایی در جهت حل این مشکل بزرگ برداشته شود که مهمترین و پر اهمیت ترین بررسی ها و دست آوردها از مسائل و عوامل خانوادگی در جنبه های افت تحصیلی از هدفهای عمده و اساسی ما در این تحقیق می باشد.
اهداف و ضرورت تحقیق:
هدف کلی تحقیق: بررسی و مقایسه علل و عوامل موثر در افت تحصیلی دانش آموزان در درس ریاضی مقطع ابتدایی شهرستان ایذه در سال 89-88 شهرستان ایذه
اهداف تحقیق :
هدف کلی :
بررسی و مقایسه علل و عوامل موثر در افت تحصیلی دانش آموزان در درس ریاضی مقطع ابتدایی شهرستان ایذه در سال 91-90
اهداف جزئی :
1-بررسی میزان پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در درس ریاضی و تعیین تأثیر سبک های تدریس مختلف معلمان بر آن
2-بررسی میزان پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در درس ریاضی و تعیین تأثیر جنسیت بر آن
3-بررسی میزان یادگیری دانش آموزان در درس ریاضی به تفکیک فصول کتاب
4-تعیین میزان تأثیر پیشینه علمی دانش آموزان در دروس ریاضی دوره راهنمایی بر میزان پیشرفت تحصیلی آنها در درس ریاضی سال اول متوسطه
5-دانش آموزانی که تاثیر فعالی در بخش افت تحصیلی تحصیلی و دانش آموزانی که افت تحصیلی غیر فعال دارند چه واکنشی در مدرسه دارند
6-در بعد و مسئله تحصیلی دانش آموزان چه تاثیری می تواند افت تحصیلی تحصیلی دانش آموزان بگذارد .
7-- بین دانش آموزان دختر و دانش آموزان پسر از نظر تحصیلی چه تفاوت هایی وجود دارد.
8-- آیا ترغیب خانواده ها به شرکت مستمر در کلاس های آموزش خانوادهو همیاری و هم فکری در روحیه دانش آموزان از نظر روانشناسی کودمات چه تاثیر مثبتی و احیاناً منفی می گذارد .
9- هماهنگی معلمان و مدیران و بخش های اداری و تربیتی بخصوص پرورش با خانواده ها و تعیین برنامه ریزی هماهنگ و هم سوع در آینده نگری دانش آموزان
اهمیت و ضرورت تغییر نگرش
تاریخ با ملّت بزرگی که نمی تواند نیازهای تربیتی شهروندان خود را رفع کند خوب تا نخواهد کرد.
در صورت وجود ویژگی های زیر رهبران تربیتی و آموزشی از پس پیچیدگی جهان امروز بر خواهند آمد. این ویژگی ها شامل:
1- بینش استراتژیک
2- رویکرد جهانی به معضلات کنونی
3- توان نوآوری و انطباق با تغییر
4- برخورد اخلاقی با مسائل
5- توان بالای یادگیری
6- توان بالای تغییر ذهنیت و فکرو انعقاد پذیری
7- توان آگاه کردن مردم
8- تمایل به ایجاد نظام مشارکتی و پاسخگو
با داشتن چنین ویژگیهایی هدف بزرگ آموزش و پرورش یعنی آموختن، یادگیری در زندگی و از زندگی، و فهمیدن جهان در حال تغییر تحقق می یابد و این مدیران نظامهای آموزشی را مورد بازسازی قرار می دهد.
محدودیت های تحقیق:
محدودیت های تحقیق به دو دسته تقسیم می شوند: 1. محدودیت هایی که کنترل آنها از عهده محقق خارج است. 2. محدودیت هایی که کنترل آنها بر عهده محقق است.
در مورد نخست پراکندگی گسترده دانش آموزان با مادران شاغل در مقاطع تحصیلی مختلف و دبیرستانهای مختلف.
و در مورد دوم. عدم نوشتن شغل مادر در پرونده های دانش آموزان که باعث شد با معاونین ابتدایی به سر کلاس دانش آموزان رفته و راجع به شغل مادران از آنها سؤال شود.
متغیر های تحقیق
نوع تحقیق، پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش شامل،دانش‌آموزان مقطع ابتدایی شهرستان ایذه است. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه است.
نتایج حاکی ازآن است که:
1- بین تحصیلات والدین با افت تحصیلی تحصیلی دانش‌آموزان در درس ریاضی ارتباط معناداری وجود دارد.
2- رابطه عاطفی مناسب و خوب بین دانش آموز ومادر موجب افزایش افت تحصیلی در دانش آموز می شود.
4- شاغل بودن مادر تاثیر مثبتی بروضعیت تحصیلی و یا افت تحصیلی تحصیلی فرزندان دارد.
5- ارزیابی دانش آموز از عوامل آموزشی نظیر معلم، مدیر، مشاور، آموزشگاه و محیط آموزشی برعملکرد تحصیلی او تاثیرمی‌گذارد.
6- تربیت تولد در دانش‌آموزان شاهد، ارتباطی با افت تحصیلی تحصیلی، عزت نفس وافسردگی ندارد.
7- بین عملکرد تحصیلی، عزت نفس و افسردگی دانش‌آموزان شاهد ساکن در مجتمع های مسکونی بنیاد شهید انقلاب اسلامی، تفاوت معنا داری وجود ندارد. اما بین رضایت‌مندی از سکونت در مجتمع و افت تحصیلی تحصیلی رابطه معناداری وجود دارد.
8- وجود دوستان صمیمی و همکلاسی افت تحصیلی تحصیلی رامی افزاید.
9-دانش‌آموزان پسر،افسردگی کمتری نسبت به دختران شاهددارند.
10- باوجودی که میزان افسردگی در شاهد بیش از پسران می باشد،اما عملکرد تحصیلی بهتر از پسران بوده است.
11- بین عزت نفس وافت تحصیلی تحصیلی دانش‌آموزان درتمام پایه ها، ارتباط معنا داری وجود داشته است.
تعریف اصطلاحات مهم:
1. عملکرد: در اینجا عملکرد تحصیلی مدنظر است، از نظر اصطلاحی و کاربردی عملکرد میزان تغییر دانش آموزان در طول یک ثلث یا یک سال تحصیلی بوسیله آزمونهای معلم ساخته، میزان تحصیل و پیشرفت یا افت دانش آموزان اندازه گیری می شود.
عملکرد در فرهنگ لغت عمید به معنای کارکرد، حاصل و نتیجه کار و در فرهنگ لغت معین به معنای حاصل و نتیجه کار ، میزان کار.
2. تحصیل: تحصیل یعنی درس خواندن دانش آموزان در مدارس و درس خواندن دانشجویان در دانشگاه ها.
تحصیل در فرهنگ عمید به معنای حاصل کردن، فراهم کردن، بدست آوردن، درس خواندن و دانش آموختن و در فرهنگ معین به معنای بدست آوردن، حاصل کردن، کسب کردن، اندوختن، آموختن، علم آموختن، دانشجویی، دانش آموزی.
افت تحصیلی چیست :
آموزش و پرورش تمامی جوامع، در پایان هر سال تحصیلی با مواردی چون مسأله افت تحصیلی و به هدف رفتن نیروی انسانی کارآمد و صرف هزینه‌های گزاف روبرو بوده است در تبیین دلایل افت تحصیلی ضروری است این پدیده و چیستی آن توضیح داده شود.
1. افت تحصیلی کاهش عملکرد تحصیلی دانش‌آموز از سطح رضایت‌بخش به سطحی نامطلوب است
2. شکست یا افت تحصیلی عبارت است از ترک تحصیل زودرس، تکرار پایه در نظام آموزش و پرورش
0ترک تحصیل زودرس عبارت است از وضع دانش‌آموزی که پیش از پایان آخرین سال یک دوره آموزشی که در آن ثبت‌نام کرده است آن دوره را زودتر رها می‌کند.
افت تحصیلی و مردودی، شاید یکی از قدیمی ترین و شناخته شده ترین مسائل آموزشی باشد و با این حال به عنوان یک مسئله جدی هنوز مطرح است. شکست و رد شدن در امتحانات هنوز برای دانش آموزان مصیبتی به شمار می رود و این در حالی است که در هیچ کشوری تا کنون راه حل تضمین شده ای را برای مسأله افت، ترک تحصیل، مردودی و ... نیافته است. (ویلیامز[1] ،2006)
عملکرد: در اینجا عملکرد تحصیلی مدنظر است، از نظر اصطلاحی و کاربردی عملکرد میزان تغییر دانش آموزان در طول یک ثلث یا یک سال تحصیلی بوسیله آزمونهای معلم ساخته، میزان تحصیل و پیشرفت یا افت دانش آموزان اندازه گیری می شود.
عملکرد در فرهنگ لغت عمید به معنای کارکرد، حاصل و نتیجه کار و در فرهنگ لغت معین به معنای حاصل و نتیجه کار ، میزان کار.
2. تحصیل: تحصیل یعنی درس خواندن دانش آموزان در مدارس و درس خواندن دانشجویان در دانشگاه ها.
تحصیل در فرهنگ عمید به معنای حاصل کردن، فراهم کردن، بدست آوردن، درس خواندن و دانش آموختن و در فرهنگ معین به معنای بدست آوردن، حاصل کردن، کسب کردن، اندوختن، آموختن، علم آموختن، دانشجویی، دانش آموزی.