پایان نامه دوره کارشناسی
چکیده :
موضوع تحقیقی که در پیش روی شماست حاصل بررسی سیستم خرید و انبارداری در مجتمع صنعتی سیمان آبیک می باشد که هدف از انتخاب آن اولاً آشنایی با نحوه انجام عملیات خرید و سفارشات در یک مجتمع صنعتی و تولیدی و ثانیاً چگونگی عملیات نگهداری ، و سرویس دهی انبار در یک مجتمع صنعتی و تولیدی می باشد .
در طی بررسی سیستم خرید و انبارداری در مجتمع صنعتی سیمان آبیک تحقیقات با بهره گیری از روشهای متنوع از قبیل : مشاهده ، مصاحبه و کتابخانه انجام گرفت که کمک شایانی به ما نمود در جهت شناخت عملیات خرید و تدارکات توسط مسئولین و کارپردازان که تلاش دارند خریدها به موقع و مناسب باشند و در حقیقت می کوشند اصول و موازین پنج گانه خرید رعایت شود . اطلاعات مفیدی نیز در زمینه انبار و انبارداری و عملیات نگهداری و سرویس دهی انبار بدست آمد که ما را در نحوه ایجاد کدینگ و کنترل موجودی (انبار گردانی) بهینه دارای شناخت مناسبی نمود.
در طی انجام تحقیق فوق موانع و مشکلات اندکی بچشم آمد که با توجه به همکاری صمیمانه کارکنان و مسئولین مجتمع صنعتی سیمان آبیک می توان از آن صرف نظر کرد . چرا که منابع و امکانات و اطلاعات ارزنده ای را این عزیزان در اختیار بنده قرار دادند که در ارائه پربارتر این تحقیق بسیار مفید بودند .
مقدمه :
گام نخست برای هر تحقیق انتخاب یک موضوع تحقیق می باشد که به صورت یک فکر در ذهن محقق شکل می گیرد و بایستی موضوعی که انتخاب می کنیم برایمان کم وبیش شناخته شده باشد به شکلی که برایمان پیش زمینه ای ایجاد نماید تا بتوانیم در ادامه تحقیق راحت تر با موضوع ارتباط برقرار کنیم .
برای انتخاب موضوع بایستی شرایط و امکانات و اطلاعات پیرامون آن موضوع را سنجید تا مبادا به موانعی برخوردکنیم که مانع از تکمیل شدن یک تحقیق مفید گردند . بایستی کوشید موضوع را به بهترین شکلی باز کرد و شرح داد تا آنکه بتواند یک مرجع مفید و مناسب برای آیندگان باشد . برای رسیدن به جوابهای خوب و سودمند از یک تحقیق بایستی روشهای تحقیق مناسب را در نظر گرفت و از منابع مطلوب برای تحقیق بهره گرفت .
تعریف موضوع تحقیق :
همه ما بارها به خرید رفته ایم و به تهیه احتیاجات خود پرداخته ایم , زمانی ضرورت خرید را احساس می کنیم که نیاز به یک قلم جنس خاص برای رفع مشکلی که پیش آمده است داریم . سعی می کنیم ابتدا از نبود آن آگاه شویم و میزان نیاز را بسنجیم و سپس اقدام به خرید کنیم .
خرید کردن شرایطی را می طلبد حتی اگر برای رفع نیازهای عادی منزل و شخص صورت پذیرد , ابتدا باید میزان نیاز , کیفیت مناسب , قیمت دلخواه و زمان مطلوب را بررسی کنیم ودر گام نهایی آن را از یک منبع مطمئن و قابل اطمینان خریداری نماییم .
در سیستم خرید و انبارداری در یک کارخانه بزرگ نیز همان اصول ابتدایی که در هر خانه ای استفاده می شود به کار می رود , مانند اینکه : بهترین منبع , بهترین قیمت , بهترین کیفیت , بهترین کمیت , بهترین زمان برای خرید کدام است ؟
البته روش کار در کارخانه های بزرگ پیچیده تر می باشند و به همان سادگی که برای منزل خرید می کنیم اتفاق نمی افتد و به همین جهت نیاز به تحقیق و مطالعه دارد و باید بهترین روشها و فنون برای انجام این کار صورت بپذیرد , در غیر این صورت از مجموعه کل سازمان نمی توان انتظار بهترین عملکرد را داشته باشیم .
مجتمع صنعتی سیمان آبیک در دو مرحله و در سالهای 1352 و 1357 مورد بهره برداری قرار گرفت و در کیلومتر 80 جاده تهران - قزوین واقع شده است و دارای ظرفیت تولید روزانه 7500 تن سیمان می باشد . مواد اولیه اصلی کارخانه مثل خاک ، آهک ، گچ از معادن داخل کشور تامین می گردد .
در این تحقیق سعی خواهیم نمود تا سیستم خرید و انبارداری مجتمع صنعتی سیمان آبیک را بررسی و مورد تجزیه و تحلیل قرار دهیم ، یعنی با داشتن یک نگرش سیستمی به بخش خرید و انبارداری و در کل به سازمان بررسی کنیم و ببینیم در این سازمان رعایت اصول و موازین 5 گانه خرید ، سیستم سفارش کالا ، سیستم کدگذاری، کنترل موجودی انبارگردانی به چه شکلی انجام می پذیرد .
اهمیت و ارزش تحقیق :
برای آنکه دیدی وسیع نسبت به آنچه قصد انجام آنرا داریم پیداکنیم ، بایستی به تحقیق و مطالعه دست بزنیم ، همیشه مطالعه باعث روشنتر شدن موضوع می شود و انجام آنرا باسهولت بیشتری امکان پذیر می کند . ما باانجام یک تحقیق ساده و مفید خواهیم دانست در کجا قرار گرفته ایم ، امکاناتما چیست ، به چه چیزهائی نیاز داریم ، چه اقداماتی باید انجام دهیم ... و راهکارهای مناسب را در نظر خواهیم گرفت .
تحقیق مفید و ارزشمند بالطبع نتایج عالی و سودمندی در پی خواهد داشت و ارزش تحقیق و اهمیت آن زمانی خواهد بود که گره از کاری بازگشاید و علمی و واقع گرایانه باشد و منجر به سودآوری و بهره وری گردد .
در چارچوب موضوع خرید و انبارداری همواره نیازمند تحقیق و مطالعه و آگاهی از شرایط موجود و تحولات احتمالی هستیم . هنگام خرید نیازمند آن هستیم که به شناسایی منبع مناسب , کیفیت و کمیت مناسب , قیمت مناسب ، زمان مناسب بپردازیم . شناسایی تمام این موارد مستلزم تحقیق و مطالعه است . انباردار همیشه باید از موجودی انبار آگاه باشد و اطلاع دقیقی را در اختیار مسولین مربوطه در خط تولید و واحد تدارکات خرید قرار دهد .
با نگاهی به فعالیتهای صنعتی و روند این فعالیت در سازمانها , پی می بریم که همه آنها با اتکا بر یک سری عوامل اساسی و عمده همچون تکنولوژی , سرمایه , مواد اولیه , نیروی انسانی سعی در افزایش میزان سود آوری خود دارند . در همین رابطه وظیفه اصلی مدیریت نیز ایجاد بهترین ترکیب از این عوامل است . عدم تهیه مواد اولیه لازم , در زمان مورد نیاز , به میزان مطلوب و کیفیت و قیمت مناسب منجر به کاهش چشمگیر سود دهی در صنعت می گردد . چرا که نتیجه آن افزایش قیمت تمام شده محصول نهایی تولید شده است بنا بر این بیشترین تاثیر و اهمیت خرید زمانی است که با شرایط پنجگانه انجام شود .
اهداف تحقیق :
هدف اصلی این تحقیق بررسی سیستم خرید و انبار داری مجتمع صنعتی آبیک می باشد . بررسی و تجزیه و تحلیل سیستم خرید و انبار داری این شرکت ، مدیران و برنامه ریزان و مسئولان آن بخش را کمک خواهد کرد تا تصویر بهتر و روشن تری از وضعیت موجود خود داشته باشند ونقاط قوت و ضعف خود را بشناسند و هر چه بهتر و موثر تر بتوانند در جهت انجام وظایف محوله خود گام بردارند .
لذا با توجه به موضوع تحقیق هدف بررسی نکات زیر است :
طراحی انبارها و حفاظت وایمنی آنها در مجتمع صنعتی سیمان آبیک .
رعایت اصول و موازین پنجگانه خرید در مجتمع صنعتی سیمان آبیک .
کنترل موجودی مجتمع صنعتی سیمان آبیک .
عملیات مربوط به نگهداری و سرویس دهی انبارها در مجتمع صنعتی سیمان آبیک.
سیستم سفارش مجتمع صنعتی سیمان آبیک .
سیستم کد گذاری کالا در مجتمع سیمان آبیک .
انبار گردانی در مجتمع صنعتی سیمان آبیک .
همچنین در بیان اهداف شخصی به منظور بررسی سیستم خرید و انبار داری در مجتمع صنعتی سیمان آبیک به عنوان تحقیق ام , می توانم دو دلیل را ذکر کنم : دلیل اول _ علاقه ای بود که نسبت به موضوع خرید و انبارداری داشتم .
دلیل دوم _ آشنایی بود که با یکی از مهندسان رده بالای این مجتمع صنعتی داشتم و این کار من را آسان و از نظر کیفی مفیدتر می نمود .
کاربرد نتایج تحقیق :
تحقیقات همواره گره گشای مسائل پیچیده صنعتی بوده اند حتی ضعیف ترین تحقیق می تواند جرقه ای در ذهن یک اهل فن , مدیر و متخصص ایجاد نماید و باعث یافتن راهکاری مناسب برای مشکلات گردد .
کاربردهای بسیاری را می توان از یک تحقیق مربوط به بخش های خرید و انبار داری منجمله این تحقیق انتظار داشت که می توان تعدادی را به شرح ذیل نام برد :
1- کمک به طراحی مناسب و بهینه انبارها .
2- کمک به مدیران در جهت رسیدن به ترکیبی مناسب از عوامل و موازین
پنجگانه خرید .
3- تحلیل درستی از عملیات خرید چه داخلی وچه خارجی که باعث می شود
از مشکلات و روشهای صحیح آگاهی حاصل شود .
4- کمک به انتخاب بهترین سیستم سفارش دهی کالا .
5- باز نگری و اصلاح عملیات نگهداری وسرویس دهی انبار .
6- انتخاب بهترین شیوه مربوط به نقل و انتقال و کد گذاری اجناس .
7- آشنایی با نحوه انبار گردانی و برخورد با تعداد مغایرت .
8 - آگاهی از لزوم پیاده سازی سیستم اطلاعات مدیریت (MIS).
9- آگاهی از چگونگی کاهش دادن هزینه های انبار داری .
10- انتخاب شیوه مناسب محاسبه قیمت تمام شده موجودی کالا در انبار .
سوالات اساسی تحقیق :
در تحقیق فوق می خواهیم در حد توان و به صورت جامع و مفید به سوًالات اساسی زیر پاسخ دهیم :
1- طراحی انبارها و حفاظت و ایمنی آنها در مجتمع صنعتی سیمان آبیک به چه صورتی است ؟
2- عملیات مربوط به خرید در مجتمع صنعتی سیمان آبیک به چه صورت انجام می شود ؟ و آیا اصول و موازین پنجگانه خرید در آن رعایت می شود ؟
3- سیستم سفارش در مجتمع صنعتی سیمان آبیک به چه نحوی انجام می شود ؟
4- نحوه انجام کد ینگ اجناس در انبارهای مجتمع سیمان آبیک به چه شیوه ای انجام می شود ؟
5 - عملیات مربوط به نگهداری و سرویس دهی انبارها در مجتمع صنعتی سیمان آبیک به چه صورت انجام می شود ؟
6- کنترل موجودی در مجتمع صنعتی سیمان آبیک به چه شکل و با چه ابزارهایی انجام می شود ؟
7- انبار گردانی در مجتمع صنعتی سیمان آبیک به چه شکلی انجام
می شود ؟
روش تحقیق :
روشهای گرد آوری اطلاعات از مراحل مهم در انجام یک تحقیق است . هر چه درستی و دقت اطلاعات بیشتر باشد , احتمال شناخت واقعیات و دستیابی به راه حل مناسب برای حل مشکلات احتمالی بیشتر خواهد بود ولزوم دستیابی به اطلاعات دقیق و صحیح انتخاب روش صحیح جمع آوری اطلاعات است .
تحقیق حاضر از نوع تحقیق توصیفی است . در این تحقیق جهت جمع آوری اطلاعات , علاوه بر استفاده از منابع کتابخانه ای همچون کتاب , مجلات , اسناد و مدارک بایگانی و آرشیو های مجتمع استفاده شده است . علاوه بر این در انجام تحقیق فوق استفاده از جداول و نمودارهای سازمانی کمک بسیار قابل توجهی به محقق نموده است . باید اضافه نمود که مشاهده و مصاحبه هم به عنوان دو ابزار اصلی برای انجام این تحقیق استفاده شده است .
تعریف واژه ها :
سیستم[1] - سیستم عبارتست از یک کل با اجزا مرتبط به هم که تمامی اجزا در جهت نیل به هدف مشترک بایکدیگر همکاری دارند . ( عقدائی , 1377) .
خرید[2] - خرید جریانی است که طی آن , خریدار تلاش می کند تا مواد اولیه , قطعات یدکی , خدمات و ملزومات را در بهترین کیفیت به عالی ترین قیمت , مناسب ترین کمیت , از بهترین منابع تهیه و خریداری نماید . ( عقدائی , 1377) .
انبار[3] - انبار محل و فضایی است که یک یا چند نوع کالای بازرگانی و صنعتی مواد اولیه و فرآوردهای مختلف در آن نگهداری شود , آن هم بر اساس سیستم صحیح طبقه بندی . ( انواری رستمی , 1378) .
انبارداری[4] - انبارداری فعالیتی است پر مسولیت با اهمیتی بسیار که طی آن انبار دار موظف است محصولات و قطعات را دریافت و ورود و خروج مواد را به دقت کنترل و تنظیم موجود ی و تحویل به موقع سفارش را با دقت و سرعت عمل انجام دهد . همچنین انبارداری فعالیتی است که ارتباطی تنگاتنگ با بخشهای خرید و تولید دارد . ( عقدائی , 1377 ) .
اصول و موازین پنجگانه خرید[5] (5R) - اصول اساسی جهت تامین نیازهای موسسه به صورت مطلوب در جهت سود آوری موسسه , که شامل کیفیت مطلوب , کمیت مطلوب , زمان مطلوب , منبع مطلوب و قیمت مطلوب می شود . ( عقدائی , 1377 ) .
کد گذاری[6] _ رویه سیستمی که به وسیله آن اطلاعات و نشانه های مورد نیاز از شخصی به شخص دیگر و یا از نقطه ای به نقطه ای دیگر به صورت خلاصه منتقل می گردد . ( انواری رستمی , 1378 ) .
کنترل موجودی[7] __ فن نگهداری کالا در سطح بهینه . ( عقدائی , 1377 ) .
خلاصه :
در این فصل به تعریف موضوع تحقیق که بررسی سیستم خرید و انبارداری در مجتمع صنعتی سیمان آبیک بود پرداختیم و طی آن تلاش نمودیم به اهمیت و ارزش بخش خرید و انبارداری اشاره کنیم و کاربردهایی که می توان از نتایج این تحقیق برشمارد را عنوان نمودیم و به طرح سوالات اساسی پرداختیم که بایستی در فصل تجزیه و تحلیل به آنها پاسخ دهیم . و روشهای تحقیق را عنوان نمودیم و به تعریف واژه های مربوط به موضوع تحقیق پرداختیم .
مباحث فصول بعدی :
فصل دوم به ادبیات موضوع می پردازد که شامل سه بخش مباحث نظری , پیشینه تحقیق و تاریخچه مجتمع صنعتی سیمان آبیک می باشد . در فصل سوم روش تحقیق توضیح داده می شود و روش های جمع آوری اطلاعات مطرح می گردد .
فصل چهارم به تجزیه و تحلیل اطلاعات می پردازد و در نهایت در فصل پنجم با توجه به تجزیه و تحلیل اطلاعات به دست آمده , نتایج تحقیق بیان شده و پیشنهاداتی ارائه می گردد .